ABŞ Dövlət Departamenti demokratiya və insan haqları ilə bağlı illik hesabatına Oktay Gülalıyev haqqında geniş məlumat daxil edib.

ABŞ-ın Dövlət Departamenti ötən ildə dünyada demokratiya və insan haqlarının vəziyyəti ilə bağlı geniş hesabatını açıqlayıb. Hesabatın Azərbaycana həsr edilmiş onlarla səhifəsinin xülasəsi.
Azərbaycanda Konstitusiya prezidentli idarəetmə forması olan bir respublika təmin edir. Qanunverici səlahiyyət Milli Məclisə (Milli Məclis) verilir. Prezidentlik məhkəmə və qanunverici orqanlarını üstələyən hakimiyyət təşkil edir. 9 fevralda hökumət Milli Məclis seçkiləri keçirdi. Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının seçkiləri müşahidə missiyası, Milli Məclis seçkiləri və 2018-ci il prezident seçkilərinin məhdudlaşdırıcı qanunvericilik bazası və siyasi mühitdə keçdiyinə və bu seçkilərdə həqiqi rəqabətin qarşısını aldığına qərar verdi.
Birbaşa prezidentin tabeçiliyində olan Təhlükəsizlik qüvvələri: Daxili İşlər Nazirliyi, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti, Xarici Kəşfiyyat Xidməti, Dövlət Miqrasiya Xidməti və Dövlət Sərhəd Xidməti idarələrinin üzvləri bəzi qanun pozuntularına yol veriblər.
Azərbaycan, Ermənistan və Ermənistanın dəstəklədiyi separatçıların iştirakı ilə 27 sentyabr-10 noyabr tarixləri arasında davam edən 44 günlük intensiv döyüşlərdə hər iki tərəfdən əhəmiyyətli itki və vəhşiliklər olduğu bildirildi. Azərbaycan, Türkiyənin dəstəyi ilə 1994-cü ildən bu yana separatçıların nəzarətində olan Dağlıq Qarabağın ətrafındakı dörd əraziyə nəzarəti bərpa etdikdən sonra, Rusiya vasitəçiliyi ilə 9 noyabrda Azərbaycan və Ermənistan arasında atəşkəs razılaşması elan edilməsi, əlavə olaraq üç ərazi üzərində nəzarətin dinc yolla Azərbaycana ötürülməsi və Rus sülhməramlılarının bölgəyə gətirilməsi ilə nəticələndi. 1995-ci ildən bəri, Dağlıq Qarabağın son statusu, Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının Minsk Qrupunun həmsədrləri (ABŞ, Fransa və Rusiya) tərəfindən beynəlxalq vasitəçilik mövzusu olmuşdur.
Ölkədəki əhəmiyyətli insan hüquqları problemləri bunlardır: qanunsuz və ya özbaşına öldürmə; işgəncə; özbaşına həbs; sərt və bəzən həyati təhlükəsi olan həbsxana şərtləri; siyasi məhbuslar; məxfiliyə özbaşına müdaxilə; ölkə xaricində olan şəxslərə qarşı siyasi motivli repressiya; məhkəmə sisteminin müstəqilliyi ilə bağlı geniş yayılmış problemlər; jurnalistlərə qarşı şiddət, böhtan və böhtan vasitəsilə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmə, şübhəli ittihamlarla jurnalistlərin təqib edilməsi və həbsi və veb saytların bloklanması da daxil olmaqla azad ifadə, mətbuat və internetdə ciddi məhdudiyyətlər; dinc toplaşmaq və birləşmə azadlığı hüquqlarına ciddi müdaxilə; hərəkət azadlığının məhdudlaşdırılması; siyasi iştirakda ciddi məhdudiyyətlər; sistemli hökumət korrupsiyası; cinsi oriyentasiyaya əsaslanan şəxslərə qarşı polis vəhşiliyi; və uşaq əməyinin ən pis formalarının mövcudluğu. Dağlıq Qarabağ silahlı münaqişəsi ilə əlaqəli əhəmiyyətli insan hüquqları problemləri arasında qanunsuz qətllər, mülki itkilər və qeyri-insani rəftar yer alır.
Hökumət insan haqlarını pozan məmurların əksəriyyətini mühakimə etmədi və cəzalandırmadı, cəzasızlıq problem olaraq qalır.
Hesabatda İnsan haqları müdafiəçisi, Tərtərdə hərbiçilərə qarşı və Gəncə hadisələri ilə bağlı hakimiyyət orqanlarının törətdikləri kütləvi işgəncə kompaniyaları, Kür daşqınları ilə bağlı genişmiqlaslı korrupsiyanı ilk dəfə cəmiyyətə açıqlayan insan haqları müdafiəçisi Oktay Gülaliyev haqqında geniş məlumat verilib. Məlumatda deyilir:
2020-ci ilin 31 dekabr tarixindəki məlumata əsasən insan haqları müdafiəçisi Oktay Gülaliyev 2019-cu ilin oktyabrında Bakı şəhərində küçə kəsişməsini keçərkən bir avtomobil tərəfindən vurulduqdan sonra beyin qanaması və koma ilə nəticələnən baş travmasına məruz qalıb. Həkimlər səhəri günə qədər onun üzərində əməliyyat aparmadılar. Bəzi aktivistlər və Güləliyevin oğulları qəzanın Güləliyevin 2019-cu ildə hüqua mühavizə orqanlarının törətdiy işgəncə kampaniyalarını aşkarladığı və 2018-ci ildə Gəncədəki iğtişaşlarla əlaqədar olaraq hökumət tərəfindən qanunsuzluqda günahlandırılanların hüquqlarını müdafiə etməsi səbəbiylə təşkil olduğunu və həkimlərin məqsədyönlü şəkildə tibbi müalicəni gecikdirdiklərini bildirdilər. Onlar həmçinin Güləliyevin hakimiyyət tərəfindən repressiya və işgəncə barədə məlumat verməməsi barədə dəfələrlə xəbərdar edildiyini qeyd etdilər. Digər aktivistlər toqquşmanın qəsdən olduğunu göstərən heç bir dəlil olmadığını və Güləliyevin dərindən qüsurlu bir səhiyyə sistemindən standart qayğı aldığını bildirdilər. Hökumət tərəfindən idarə olunan Heydər Əliyev Fondu, Gülalıyevin Türkiyədəki xüsusi bir xəstəxanada köçürülməsi və müalicəsi xərclərini öz üzərinə götürdü. İl ərzində Güləliyevin ailəsi hökumətin bu iş üzrə istintaqının gecikdiyini bildirdi. Güləliyevin vəkili hüquq-mühafizə orqanlarının istintaqın nəticələrini ona təqdim etməməsindən şikayətləndi. Oktyabrın 30-da Nəsimi Rayon Məhkəməsi iş üzrə məhkəmə iclası başlatdı. Ailəsinin tələbi ilə 7 Noyabrda Güləliyev Bakıdakı evinə aparıldı və orada müalicəsini davam etdirir.

Bəybala Əbil