İki gündür bir sıra valyuta dəyişmə məntəqələrində ajiotaj yaranıb. Sosial mediada satışda dolların yığışdırılması haqda məlumatların yer alması vəziyyətin gərginliyindən xəbər verir.

Sözügedən məntəqələrdə dollar qıtlığının yaranması haqda söz-söhbətlər isə onun dəyərinin bahalaşdırılmasına səbəb olub. Dünən bir sıra valyutadəyişmə məntəqələrində 1 dolların satışı 79 qəpiyə təklif edilib. Alıcılara bunun səbəbini ABŞ valyutasının çatışmazlığı ilə izah ediblər.

Azərbaycan Mərkəzi Bankı rəsmi məzənnənin dəyişmədiyini bəyan edir. Banklar isə dollar qıtlığının yaranması haqda iddianın yersiz olduğunu göstərirlər. Belə olan halda, manatın ucuzlaşması ətrafında spekulyasiyada kimin maraqlı olması sual doğurur.

Ekspertlərin ehtimallarına görə, qıtlığın yaranmasının əsas səbəblərindən biri Rusiya maliyyə bazarında baş verən hadisələrlə əlaqədar Azərbaycanda dollar alışının yüksəlməsidir.

İqtisadçı-ekspert Samir Əliyev "Bizim Yol"a bildirib ki, hələ ki, manatın dollara nisbətən kursunun yumşaldılmasına heç bir əsas yoxdur: "Mərkəzi Bank müxtəlif vasitələrlə bunun qarşısını alır. Bunun üçün resursları da kifayət qədərdir. Ayrı-ayrı valyuta dəyişmə məntəqələrində dolların bahalaşması Rusiyada baş verən hadisələrin psixoloji təsiridir. Adi vətəndaşlar düşünür ki, rubl ucuzlaşırsa, manatı da eyni aqibət gözləyə bilər. Neft ixrac edən ölkələrdə, məsələn, Rusiya və Qazaxıstanda milli valyutaların ucuzlaşması müşahidə edilir. Ona görə də bir ajiotaj yaranıb ki, neft ölkələrində bu baş verirsə, deməli, Azərbaycanda da ola bilər. Mərkəzi Bank bunun qarşısını maksimum dərəcədə almağa çalışacaq. Bu ilin sonuna kimi manatın bahalaşması müşahidə edilməyəcək. Gələn ilin ortalarına qədər elə də ciddi bir problem gözlənilmir".

Lakin ekspert gələn ilin ikinci yarısından etibarən manatın dollara nisbətdə ucuzlaşmasının müşahidə ediləcəyini istisna etmir: "Hər bir halda bu, neftin qiymətinin hansı həddə qədər düşməsindən asılı olacaq. İndi neftin 1 barelinin 60 dollar səviyyəsində olması Azərbaycan üçün əlverişli deyil. Hətta 40 dollara qədər ucuzlaşacağı ilə bağlı proqnozlar səslənir. Neftin dəyəri bu və ya bundan aşağı həddə olarsa, manata qarşı təzyiqlər artacaq. Eyni zamanda büdcənin icrasında da problemlər yarana bilər. "Qara qızıl"ın qiymətindəki enmələr Neft Fondunda da kəsir yaradacaq.

Fikrimcə, Mərkəzi Bank manatın kursu ilə bağlı qərarına yenidən baxmalı olacaq. Çox güman ki, bu, gələn ilin ortasında baş verəcək. Burada iki variant var: Birincisi, devalvasiyaya gedilməsidir ki, birdən-birə manatı 10-15 faiz ucuzlaşdıra bilərlər. İkinci variant isə, tədricən yumşaq ucuzlaşmaya getmək yolunu tuta bilərlər. Mərkəzi Bank 2015-ci ilin pul-kredit siyasətinə dair bəyanatında bunu açıq şəkildə göstərməlidir. Belə ki, Azərbaycan hökumətinin manatın yumşaldılması siyasətinə keçəcəyini, hər il 3-4 faiz manatı dollara nisbətən ucuzlaşdıracağını bəyan etməlidir. Məqsəd də ixracı stimullaşdırmaq, qeyri-neft sektorunda sahibkarlığı inkişaf etdirmək".

Ekspert dolların hazırkı bahalaşmasını isə sırf psixoloji amillə bağlayır: "Rusiya vətəndaşlarının kütləvi dollar alışı Azərbaycan vətəndaşlarının da psixoloji olaraq ABŞ valyutasını almasına təsir edib. Digər səbəbi isə, hər il olduğu kimi bu ilin sonunda da dollara olan tələbatın artmasıdır. Bunun da səbəbi həm turizm mövsümü vaxtının olması, həm də büdcənin icrası ilə bağlıdır. Diqqət yetirsək, dövlət büdcəsinin dekabr ayında icra səviyyəsi birdən-birə yüksəlir. Həmin vaxt vəsaitlər dollara çevrilir və bazarda nisbətən qıtlıq yaranır. Ümumiyyətlə, neftin qiyməti aşağı düşdükcə, təzyiqlər də artacaq".

Digər iqtisadçı-ekspert Əli Əlirzayev isə gələn il manatın ucuzlaşacağını ehtimal etmir. Onun sözlərinə görə, dollara nisbətdə manatın kursunun sabit qalması iqtisadiyyatın xeyrinədir: "Dayanıqlı inkişaf üçün sərt pul-kredit siyasəti bizim əsas strategiyamızdır. Milli valyutanın ucuzlaşması əhalinin sosial vəziyyətinə ziyan edə bilər. Ərzaq, xidmət sektoru, daşınmaz əmlak bahalaşa bilər. Neftin qiymətinin ucuzlaşması manata təzyiqlər edir. Hökumət sığortalamaq üçün müəyyən addımlar atacaq".