Qeysəriyyə bir gündə iki ananı öldürdü: niyə?

Azərbaycanda qeysəriyyə əməliyyatından sonra bir gündə iki ana ölüb.
Sonuncu hadisə Sabirabad rayon Perinatal Mərkəzində qeydə alınıb. Mərkəzdən verilən məlumatda bildirilib ki, rayonun Çolpu kənd sakini, 1987-ci il təvəllüdlü Rzayeva Alidə Ağalar qızı ötən gecə mərkəzdə qeysəriyyə əməliyyatı ilə dünyaya uşaq gətirib. 38 həftəlik uşaq dünyaya gələndən sonra qadında daxili qanaxma başlayıb. Onu ikinci dəfə əməliyyata götürüblər. Əməliyyatdan sonra özünü yaxşı hiss edən xəstənin halı bu gün səhər saatlarında pisləşib və o, dünyasını dəyişib.
Ölümün dəqiq səbəbləri ekspertizanın rəyindən sonra açıqlanacaq. Ekspertlərin ilkin rəyinə görə isə xəstə ağ ciyər arteriyasının tromboemboliyası nəticəsində dünyasının dəyişib...
Bundan bir az əvvəl doğuş zamanı digər ölüm faktı isə Sabirabadda qeydə alınıb. Gənc qadın ötən gecə doğuş sancısı ilə Sabirabad rayon Mərkəzi Xəstəxanasına aparılıb. Həkimlər onun üzərində qeysəriyyə əməliyyatı aparmağa qərar veriblər. Lakin doğuşa girən ana əməliyyat zamanı qanaxmadan keçinib...
Xatırladaq ki, prezident İlham Əliyev ötən ilin 27 noyabrında qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı ilə bağlı İnzibati Xətalar Məcəlləsinə edilən dəyişikliyi təsdiq edib. Dəyişikliyə əsasən, qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatına dair tibbi əsaslar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir. Qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatının qeyri-qanuni aparılmasına görə təqsirli şəxslər İnzibati Xətalar Məcəlləsinə uyğun məsuliyyət daşıyırlar.
Yeri gəlmişkən, həmin məcəlləyə bundan əvvəl Milli Məclisdə edilmiş dəyişikliyə əsasən, müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş tibbi əsaslar olmadan qeysəriyyə əməliyyatının aparılmasına görə, vəzifəli şəxslər 5 000 manatdan 7 000 manatadək miqdarda, hüquqi şəxslər isə 10 000 manatdan 15 000 manatadək cərimə edilməlidirlər.
Məsələyə bu səviyyədə müdaxilə bəlkə də kimlərəsə qəribə görünə bilər. Əslində isə, əvvəllər də qeyd etdiyimiz kimi, burada qəribə və ya təəccüblü heç nə yoxdur. Ən azı ona görə ki, söhbət anaların və onların övladlarının taleyindən gedir...
Qeysəriyyə – dölün və sonluğun uşaqlıqdan onun divarını kəsməklə çıxarılması, başqa sözlə, təbii doğuş prosesinə cərrahi müdaxilə deməkdir. Bu üsul, adətən, ciddi ehtiyac yarandıqda, ananın və uşağın həyatını xilas etmək üçün həyata keçirilir. Əməliyyata dölün köndələn və ya çanaq gəlişi vəziyyətində, çanaq dar, uşağın başı böyük olduqda və ananın doğuş fəaliyyətinin zəif olması zamanı yol verilir.
Beynəlxalq səhiyyə təşkilatlarının gündəmində bu tələb indi də qalır. Məsələn, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) yalnız ciddi və əsaslı tibbi göstəriş olarsa, qeysəriyyəyə müraciət etməyin mümkünlüyünü vurğulayır. ÜST həmçinin hər hansı bir ölkədə qeysəriyyənin ümumi doğuşun 15 faizindən yuxarı olmasını normal hal saymır.
Lakin son 20 ildə ən inkişaf etmiş ölkələrdə belə, bu əməliyyatın faizi dəfələrlə yüksəlib. Son illərin statistikasına görə, ABŞ-da qeysəriyyə 30 faizi adlayıb. Fransa 20, Avstraliya 29 faiz artımla bu “dəbə” qoşulursa, Hindistan və Çində qeysəriyyə doğuşun tam yarısını əhatə etməklə rekord həddə çatıb.Azərbaycanda isə… Təəssüf ki, bizdə də qeysəriyyəyə müraciət edənlərin sayı çoxalıb. Məsələn, 2012-ci il üçün rəsmi statistik məlumata görə, qeysəriyyə əməliyyatı nəticəsində 14% oğlan, 46% qız uşağı götürülüb. Belə ki, həmin il ölkə üzrə 173 min doğuş reallaşıb ki, bunun da 18 faizi qeysəriyyə əməliyyatı ilə baş tutub. Başqa sözlə, Azərbaycanda qeysəriyyə yolu ilə hər il 30 minə yaxın körpə doğulur ki, bu da doğuşların təxminən 20 faizi deməkdir.
Halbuki yuxarıda da vurğuladığımız kimi, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, bu rəqəm 15 faizi keçməməlidir. Güman edirik ki, bütün bunlardan sonra məsələyə ən yüksək səviyyədə diqqət yetirilməsinin səbəbini bir daha başa düşdünüz.
Yeri gəlmişkən, sözügedən dəyişikliklər təsdiqlənərkən ekspertlər onu da xüsusi qeyd edirdilər ki, bu addım sui-istifadə hallarının qarşısının alınmasına xidmət edəcək və səhiyyə sistemində müəyyən qayda-qanunun bərpasına təsir göstərəcək... Amma son hadisələr göstərir ki, həmin gözləntilər, yumşaq desək, özünü doğrultmayıb...
Bəs ana olmaq istəyən qadınlar və onlarla məşğul olan həkimlər niyə bu üsula üstünlük verirlər?
Ekspertlər deyirlər ki, burada məsələnin bir tərəfi anaların ağrıdan qaçmaq, doğuşdan sonra bədən formalarını korlamamaq istəyi ilə bağlıdırsa, ikinci tərəfi akuşer-həkimlərin məsuliyyətdən yayınmaq istəklərinə və maddi amillərə söykənir.
...Yuxarıda qeyd etdik ki, əslində qeysəriyyə əməliyyatına yalnız patoloji hallarda müraciət olunmalıdır. Həkimlərin fikrincə, bu kimi hallar baş vermirsə, mütləq şəkildə təbii doğuşa üstünlük verilməli və hamiləlik dövründə ana həkim tərəfindən təbii doğuşa hazırlanmalıdır. Çünki qeysəriyyə doğuşu istənilən halda bir əməliyyatdır və bunun da çox ciddi riskləri, fəsadları var. Ona görə də həkim ananın psixoloji olaraq təbii doğuşa hazırlamalıdır.
Elə psixoloqlar da təbii doğuş tərəfdarıdırlar. Dünya praktikasında gənc anaların təbii doğuşa hazırlanması üçün qadın məsləhətxanalarında psixoloqlar da fəaliyyət göstərir. Çünki təbii doğuşdan çəkinib qeysəriyyəyə üstünlük verən ana bilməlidir ki, uşaqda sonradan ciddi fəsadlar üzə çıxacaq.
Yeri gəlmişkən, əməliyyat ilə doğulan uşaqlarda tənəffüs yolu xəstəlikləri, kəllə-beyin zədəsi, sinir sistemi və həzm prosesinin pozulması kimi hallara daha çox rast gəlinir. Bu körpələr allergik xəstəliklərə də meylli olurlar.
...Amma nə olsun, son hadisələr göstərir ki, qeysəriyyəyə üstünlük verənlərin sayı azalmaq əvəzinə artır. Niyə? Bu cür halların qarşısı nə üçün alınmır? Güman edirik ki, müvafiq qurumlar bu və digər suallara aydınlıq gətirəcəklər.
KƏRİM