GundemXeber.Az olaraq Cahangir Həsənlinin APA-ya verdiyi müsahibəsini təqdim edirik:

- Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarı ilə Media Reyestri şəhadətnaməsinin forması təsdiqlənib. Bu gün isə jurnalist vəsiqəsinin forması, həmçinin onun əldə edilməsi və dəyişdirilməsinə görə ödənişin məbləği və həmin vəsaitdən istifadə qaydası təsdiqləndi. Bununla da, Media Reyestrinin formalaşdırılması üçün hüquqi bazanın yaradılması mərhələsini bitmiş saymaq olarmı?

 Cənab Prezidentin “Media haqqında” Qanunun tətbiqi və bundan irəli gələn bir sıra məsələlərin tənzimlənməsi barədə” Fərmanına əsasən, Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi də daxil olmaqla, aidiyyəti qurumların üzərinə Media Reyestrinin yaradılması və onun fəaliyyətinin təmin olunması istiqamətində müvafiq tapşırıqlar qoyulmuşdu.

Nazirlər Kabinetinin “Jurnalist vəsiqəsinin forması”nın və “Jurnalist vəsiqəsinin verilməsinə və ya dəyişdirilməsinə görə ödənişin məbləği və həmin vəsaitdən istifadə Qaydası”nın təsdiq edilməsi haqqında” qərarının qəbul edilməsi ilə hüquqi təminatın yaradılması istiqamətində verilmiş tapşırıqların icrasını yekunlaşmış hesab edə bilərik.

Bundan sonrakı mərhələ internet informasiya ehtiyatı olan Reyestrin formalaşdırılması, aparılması, digər dövlət qurumlarının informasiya sistemləri və ehtiyatları ilə inteqrasiyasının təşkili məqsədilə işlərin görülməsidir. Hazırda bu proses intensiv şəkildə həyata keçirilməkdədir və inanırıq ki, yaxın günlərdə Reyestrin proqram təminatı ilə bağlı texniki-təşkilati tədbirlər tamamlanacaq və onun fəaliyyətə başlaması təmin ediləcək.

- Demək, yaxın günlərdə media subyektləri və jurnalistlər Reyestrə müraciət edə biləcəklər?

- Media Reyestri istifadəyə verildikdən sonra həm media subyektləri, həm də jurnalistlər müvafiq qaydalara uyğun olaraq müraciətlərini formalaşdıra biləcəklər. Amma burada diqqət edilməli olan bir önəmli məqam var. Belə ki, hamınıza məlum olduğu kimi, “Media haqqında” Qanunun və “Media Reyestrinin aparılması Qaydaları”nın tələblərinə əsasən jurnalistin Reyestrə daxil edilməsi üçün şərtlərdən biri onun əmək müqaviləsi və ya mülki hüquq müqaviləsi bağladığı media subyektinin Media Reyestrində olmasıdır. Yəni jurnalist Reyestrə müraciət edənə qədər artıq onun işlədiyi və ya əməkdaşlıq etdiyi media subyekti Media Reyestri şəhadətnaməsini əldə etməlidir.

Müraciət zamanı əmək müqaviləsi elektron hökumət portalından sistemə inteqrasiya olunacaq. Yox, əgər jurnalist media subyekti ilə mülki hüquq müqaviləsi əsasında əməkdaşlıq edirsə, bu zaman o, sistemə həmin müqavilə haqda məlumatlarla yanaşı, sənədin özünü də yükləməlidir. Beləliklə, onun hansı media subyekti ilə əməkdaşlıq etdiyi və həmin subyektin Reyestrə daxil edilib-edilmədiyi aydınlaşdırılacaq, müvafiq qərar qəbul ediləcək.

- Yəni, jurnalistlər Reyestrə media subyektlərindən sonra müraciət etməlidirlər?

- Jurnalistlər Reyestrə, şərti desək, ikinci mərhələdə müraciət etsələr, daha məqsədəmüvafiqdir. Yəni onlar Media Reyestrinə müraciət etmək üçün işlədikləri və ya əməkdaşlıq etdikləri media subyektinin Media Reyestri şəhadətnaməsi əldə etməsini gözləməlidirlər.

- Bütün müraciətlər tam elektron qaydada olacaq?

- Bəli, Media Reyestrinə müraciət tam elektronlaşmış şəkildə həyata keçiriləcək. Buna baxmayaraq, təcrübə göstərir ki, elektron hökumət üzərindən inteqrasiya prosesində bəzi hallarda müəyyən məlumatların mübadiləsində çətinliklər müşahidə oluna bilər. Bu da bir sıra obyektiv səbəblərə əsaslanır.

Belə ki, müvafiq sistemlər özündə bəlli bir tarixdən sonraya aid məlumatları əks etdirir. Bu kimi hallarda müraciətçi qanunvericiliyə uyğun olaraq inteqrasiya olunmayan informasiyalara dair sənədləri Agentliyə kağız daşıyıcıda təqdim edə bilər.

- Bəs, jurnalistin Media Reyestrinə düşməsi üçün başqa nələr tələb olunur?

- Bu tələblər “Media haqqında” Qanunun 74.2-ci maddəsində əksini tapıb və “Media Reyestrinin aparılması Qaydaları”nın 6.6-cı bəndində Reyestrə daxil edilmək üçün müraciət etmiş jurnalistlərin Reyestrə daxil edilməsindən hansı hallarda imtina olunacağı təsbit olunub.

Müvafiq tələblər içərisində ali təhsil və jurnalistika sahəsində ən azı 3 illik staj tələbi daha çox müzakirə olunsa da, jurnalistin fəaliyyət göstərdiyi müddət ərzində peşə etikası qaydalarına riayət etməsi, informasiyadan istifadə və istinad tələblərinə uyğun davranması, işlədiyi və ya əməkdaşlıq etdiyi media subyektinin davamlı fəaliyyət göstərməsi kimi tələblər də mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

- Reyestrə düşməyəcək və müvafiq olaraq, jurnalist vəsiqəsi almayacaq şəxslərin aqibəti necə olacaq?

- Şəxsin jurnalist kimi fəaliyyət göstərməsi üçün onun Media Reyestrinə daxil edilməsi imperativ xarakter daşımır. Başqa sözlə, bizim təqdim edəcəyimiz vəsiqə şəxsin jurnalist olduğunu təsdiqləmir, sadəcə, onun haqqında qanunla nəzərdə tutulan məlumatların Media Reyestrində olduğunu göstərir. Yəni bu vəsiqə rəsmi peşəkarlıq meyarı və ya digər vəsiqələri istisna edən sənəd kimi qəbul edilməməlidir.

Media subyektləri əməkdaşına öz redaksiya vəsiqələrini verməkdə sərbəstdirlər. Bir sözlə, jurnalistlər Media Reyestrinə daxil edilmədən və müvafiq vəsiqəni almadan da fəaliyyətlərini maneəsiz, qanunla müəyyən edilmiş bütün müdafiə mexanizmlərindən istifadə etməklə həyata keçirə biləcəklər.

- Bəs bu vəsiqələrin hansı özəlliyi var?

- Jurnalist vəsiqəsinin forması və ölçüsü beynəlxalq standartlar nəzərə alınmaqla müəyyənləşdirilib. Onun arxa tərəfində yerləşdirilmiş QR kod mobil cihazlar vasitəsilə oxunan zaman Media Reyestrinin informativ xarakterli veb-səhifəsinə keçid təmin olunur və vəsiqənin elektron variantı görünür. Bu, qarşı tərəfin jurnalist haqda məlumatların mötəbərliyinə əmin olmasını təmin edəcək.

Bundan başqa, vəsiqənin üzərində “Media haqqında” Qanunun 6-cı maddəsinə uyğun olaraq, jurnalistin peşə fəaliyyətinə müdaxilənin yolverilməzliyi xüsusi qeyd olunub.

Eyni zamanda, bu vəsiqə jurnalistin yerli və beynəlxalq əhəmiyyətli tədbirlərə akkreditasiya prosesinin daha operativ və asan həyata keçirilməsinə kömək edəcək.

- Vəsiqələr jurnalistlərə hansı müddətə veriləcək?

- Jurnalist vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti 3 ildir. Jurnalist vəsiqənin etibarlılıq müddəti bitdiyi gündən ən geci 3 iş günü müddətində həmin vəsiqəni Agentliyə təhvil verməklə yenidən jurnalist vəsiqəsinin alınması üçün müraciət etmək hüququna malikdir.

Jurnalist vəsiqəsindəki məlumatlar dəyişdikdə və ya jurnalist vəsiqəsi yararsız vəziyyətə düşdükdə, yaxud vəsiqədəki məlumatların səhv olduğu aşkar edildikdə jurnalist vəsiqəsinin dəyişdirilməsi üçün müraciət etməlidir.

Əmək müqaviləsinə xitam verilmiş jurnalist sonuncu iş günündə öz vəsiqəsini çalışdığı media subyektinə təhvil verməli, media subyekti isə həmin vəsiqəni Agentliyə təqdim etməlidir.

Xidmət müqaviləsi ilə çalışan jurnalistlər Media Reyestrindən çıxarıldıqları gündən ən geci 3 iş günü müddətində jurnalist vəsiqəsini Agentliyə verməlidirlər. 

Gundemxeber.Az