Azərbaycanda 700 minə yaxın ailənin evi yoxdur. Bu isə 3 milyona yaxın insan edir. Belə ailələr ya qohumlarının yanında, ya da kirayədə yaşayır. Evsiz ailələr əsasən Bakıda toplaşıb və bu cür ailələrin sayı ildən-ilə sürətlə artmaqdadır. Belə ki, Azərbaycanda hər il “evsizlər ordusuna” təxminən 20 min yeni qurulmuş ailə qoşulur.

Dövlət evi olmayan ailələrə yardım etmək üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirir. Məsələn, güzəştli ipoteka krediti verilir. Ekspertlərin sözlərinə görə, vətəndaşlar isə sosial ipoteka kreditindən faydalana bilmir. Çünki sözügedən krediti götürmək üçün 18 sənəd tələb olunur və heç kimə sirr deyil ki, bu sahədə qeyri şəffaflıq mövcuddur.

Məhz bu problemələri həll etmək üçün Azərbaycan İpoteka Fondu "Elektron İpoteka Sistemi"ni (EİS) tətbiq etdi və sistem ipoteka bazar iştirakçılarının istifadəsinə verildi.

Sistemin tətbiqi ipoteka bazar iştirakçılarına - müvəkkil kredit təşkilatlarına (MKT), sığorta və qiymətləndirici şirkətlərə bütün texniki prosedurları real vaxt rejimində (onlayn) həyata keçirilməsinə imkan verir.

Bununla yanaşı, EİS sisteminin davamı olan "Elektron İpoteka Portalı" real vaxt rejimində əhalinin tam istifadəsinə verildi. Belə ki, bundan sonra ipoteka kreditindən yararlanmaq istəyən hər bir şəxs birbaşa olaraq internet vasitəsi ilə real vaxt rejimində (onlayn) portalın veb səhifəsinə www.e-ipoteka.az-a daxil olub müvafiq qaydada ipoteka kreditinin alınması üçün müraciət etməlidir.

Bəs, EİS-nin tətbiqi ev almaq istəyənlər üçün nələri vəd edir və bu, vətəndaşların işini nə dərəcədə yüngülləşdirəcək?

İqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramov ANS PRESS-ə bildirdi ki, EİS-in tətbiq edilməsi İqtisadi və Sosial İnkişaf mərkəzi tərəfindən 2010-cu ildə Mərkəzi Banka təklif formasında təqdim edilsə də bu təklif həyata keçirilmədi. EİS-nin tətbiqini Mərkəzi Bank xeyli yubatdı.

“EİS-də ipoteka ilə evlərin alınmasında müraciətlərin elektronlaşdırılması təklif olunur. Bu insanların işini xeyli yüngülləşdirəcək. Birinci növbədə ipoteka ilə ev almaq üçün tələb olunan sənədlərin sayı azalacaq. Hazırda tələb olunun sənədlərin sayı 18 ədəddir. Lakin Elektron İpoteka Sistemində bu sənədlərin sayı 2 dəfə azalır, yəni cəmi 9 sənəd tələb olunur. Azərbaycan ipoteka kreditini almaq üçün tələb olunan sənədlərin sayına görə, çox təəssüf ki, dünyada birinci yerdədir. Dünyanın heç bir ölkəsində bu qədər sənəd tələb olunmur. EİS-in tətbiqi həmçinin vaxta və pula qənaət edəcək”, - deyə Vüqar Bayramov bildirdi.

Ekspertin sözlərinə görə, EİS-in tətbiqi ipoteka krediti verilən zaman müşahidə edilən bir sıra nöqsanların aradan qaldırılmasına səbəb olacaq, bu sahədə şəffaflıq təmin ediləcək:
“Bəzən vətəndaş ipoteka kreditini almaq üçün müraciət edir və ona “gözləyin” deyirlər. Digər bir vətəndaş ipoteka kreditini almaq üçün müraciət edir və o, qısa müddətə krediti alır. Apardığımız monitorinqlər göstərir ki, buna səbəb ikincinin qeyri leqal ödəniş etməsidir.
EİS isə müraciətlərin sıralanmasına imkan yaradacaq. İpoteka krediti almaq istəyən vətəndaş müraciət etdikdən sonra qanunla müəyyən edilmiş vaxtda müraciətinə cavab alacaq. Bu zaman kommersiya bankları müraciətlərin sırasına uyğun olaraq müraciətlərə baxacaq və ipoteka kreditinin verilib-verilməməsi ilə bağlı qərarını verəcək. Belə ki, EİS-in tətbiqi ipoteka kreditlərinin baxılmasındakı diskriminasiyanın aradan qaldırılmasına xidmət edəcək. Bu baxımdan EİS kommersiya banklarında müşahidə edilən qeyri qanuni ödənişlərin aradan qaldırılmasına səbəb olacaq. EİS vətəndaşlara daha qısa müddətdə, baryerlərdən rahat şəkildə keçməklə, daha şəffaf şəraitdə kredit götürmək üçün imkan yaradacaq”.