Sürücülük vəsiqəsi və ya kateqoriyası olmayan, traktor, belorus idarə etmiş şəxsləri avtobusa oturdub tıxaclı şəhər yollarına marşruta göndərməyin məsuliyyəti kimin üzərində qalmalıdır?

Ötən ilin yekunlarına görə hazırlanmış statistik məlumatlara nəzər yetirmədən belə son vaxtlar yol – nəqliyyat hadisələrinin həddən artıq baş verməsi haqqında həyacanlı məlumatlar alan əhali bu barədə kifayət qədər bilgilidir. Ən azından ölüm və yaralanma halları ilə nəticələnən qəza və hadisələri hər gün efirdən eşitməmək mümkünsüz olub. İş o yerə çatıb ki, ölkə rəhbərliyi səviyyəsində siyasi iradə nümayiş etdirilərək həyəcan təbili döyəclənməkdədir.

Əgər əvvəllər yol – nəqliyyat hadisələri, əsasən, ölkənin dağlıq ərazilərində yerləşən rayonların ucqar kənd yollarında, və yaxud, Şamaxı – Axsu aşırımı, Lənkəran – Lerik, Masallı – Yardımlı, Şəmkir – Gədəbəy və sairə strateji əhəmiyyətli yollarda baş verirdisə, indi paytaxtda, İpək yolunda və digər magistral yollarda baş verən hadisə və qəzalar onları bir neçə dəfə üstələyib. Bu hadisələr arasında avtobusların törətdiyi qəzaların birmənalı şəkildə önə çıxdığı söylənilir.

Ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin neçə illərdir ki, fasiləsiz olaraq həyata keçirdiyi islahatlar və ölkənin inkişafına, əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş layihələr böyük əksəriyyət tərəfindən dəstəklənməkdədir. Xüsusilə də nəqliyyat sahəsinə aid olan işlər bu sahədə çalışan məsul və vəzifəli şəxslər tərəfindən davamlı olaraq həyata keçirilməkdədir.

Kiçik tutumlu avtobusların, QAZel tipli maşınların əvvəl paytaxtda, sonra isə əyalət şəhərlərində yeniləri ilə əvəzlənməsi heç də uzaq keçmişdə qalmayıb. Belə demək mümkünsə, üç ildən artıqdır ki, nəqliyyat sahəsində intensiv olaraq əməli iş aparılır. Geniş salonlu, yumşaq idarə sistemi olan çoxtutumlu avtobuslar əhalinin istifadəsinə verilir və kiçik tutumlu avtobusları, eyni zamanda QAZel tipli maşınları hərəkət zolağından “sıxışdırıb” çıxarır.

Paytaxt yollarında və magistral yollarda kifayət qədər kameralar quraşdırılıb ki, onların köməkliyi vasitəsilə qısa bir zamanda hər hansı bir avtomobilin hərəkət etdiyi istiqaməti müəyyənləşdirmək mümkündür. Bundan əlavə şəhəriçi avtobus dayanacaqlarında və hətta avtobusların idarəetmə kabinələrində kameralar quraşdırılıb ki, onların köməkliyi ilə həm sürücünün hərəkətinə, həm də ondan öndə və arxada hərəkət edən avtobuslara nəzarət etmək prispini həyata keçirmək olur.

Yeni olaraq planlaşdırılır ki, cari ilin qarşıda gələn iyun ayından başlayaraq metrolarda olduğu kimi avtobuslarda da kart – keçid sistemli aparatlar quraşdırılsın. Bununla da nəqliyyat sistemində çalışan vəzifəli şəxslər həm sürücünü pul yığmaq, yoldan diqqətini yayındırmaq kimi əlavə qayğılardan, sərnişinləri isə lüzumsuz vaxt itgisindən azad etmiş olurlar.

Bir bu qədər görülən əməli işlərin müqabilində paytaxt yollarında maşın çilləkənləri (tıxaclar) aradan qaldırılmır və qəzaların, hadisələrin sayı azalmır.

Hələ bir neçə il bundan əvvəl Nəqliyyat nazirliyinin Bakı şəhər Dövlət Yol Polisi ilə birgə keçirdiyi “Təhlükəsizlik aylığı” bu qəbildən olan təqdirəlayiq tədbirlərdən biridir. Belə tədbirlərdən əlavə olaraq Nəqliyyat nazirliyinin əməkdaşları bu sahədə yorulmadan intensiv olaraq iş aparırlar. Sürücülərə qarşı hər hansı bir törədilmiş hadisəyə, qəzaya görə tətbiq olunan cərimələr dəyişdirilərək daha da sərtləşdirilmişdir. Amma nəticə etibarilə hələ ki, ürəkaçan söz söyləmək mümkünsüzdür.

Keçirilən reydlər və aparılan analizlər belə deməyə əsas verir ki, marşrutlar müxtəlif sahibkarların ixtiyarında cəmləşdiyindən hələ də bir mərkəzdən idarə oluna bilmir. Sahibkarlığın inkişafına dəstək verən ölkə başçısının sərəncam və göstərişlərindən və demokratik dəyərlərə söykənən qanunların yaratdığı şəraitdən istifadə edən istənilən sahibkar hər hansı bir marşrutu ala, işə istədiyi şəxsləri götürə və avtobuslara sürücü vəzifəsinə təyin edərək marşruta göndərə bilərlər. Acı da olsa etiraf etməliyik ki, qeyd olunanlar hərəkətin idarəolunmasında bir reallıqdır.

Əslində bunun qarşısı hələ ki, alına bilmir. Mütəmadi olaraq Yol Polisi əməkdaşları ilə birgə aparılan reydlər zamanı üzə çıxır ki, avtobusları idarə edən şəxslərin bir qisminin ümumiyyətlə sürücülük vəsiqəsi yoxdur. Sürücülərin digər bir qismi isə ya beş ildən az sürücülük stajına malikdir, ya da avtobusu idarə etmək üçün müvafiq kateqoriyaya imtahan verməyiblər. Təsəvvür edin, aran

rayonlarında traktor, belorus – lafet idarə edən şəxsləri avtobusda oturdub tıxaclı şəhər yollarında marşruta buraxmaq nə deməkdir?

Yekun olaraq baş verən qəzaların qarşısını almaq məqsədilə belə nəticəyə gəlmək labüddür ki, sürücülərlə bərabər sahibkarlar da məsuliyyətə cəlb olunmalıdırlar. Amma demokratik dəyərlərə söykənən qanunlarımızda sürücülərin cərimələnməsi və inzibati qaydada məsuliyyətə cəlb olunması varsa da onlarla bərabər sahibkarların məsuliyyəti müəyyənləşdirilməyib. Bu sahədə də tədbir görülməsi üçün siyasi iradə nümayiş etdirməyə ehtiyac duyulur. Belə bir addım insanların təhlükəsizliyinin təminatı, eyni zamanda şəhər yollarında quraşdırılan bahalı avadanlıqların, elə avtobus və digər nəqliyyat vasitələrinin özlərinin də qorunub saxlanmasında mühüm bir addım olardı.

ƏLİ BƏY AZƏRİ