Hər il abituriyentlərin ali məktəblərə qəbul imtahanlarında 700 bal toplayanlar cəmiyyətin diqqət mərkəzində olur. Bir müddət cəmiyyətdə bu uğurlu tələbələr müzakirə olunur, hər kəs onlara qibtə ilə yanaşır. Amma maraqlıdır ki, artıq bir neçə il keçdikdən sonra həmin tələbələrin səs-sorağı gəlmir. Maraqlıdır, həmin 700 balla universitetlərə daxil olan tələbələr hazırda neynirlər?

"Seçilənlər" rubrikamızın qonağı Məhəmməd İsmayılov da 2013-cü ildə 700 balla universitetə qəbul olunanlardandır. Məhəmməd 1995-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 2002-ci ildə 258 nömrəli məktəbə daxil olub, 2013-cü ildə bitirib. Həmin il Dövlət İdarəçlik Akademiyasının hüquqşünaslıq ixtisasına 700 balla daxil olub.

4 fəndən iki il hazırlaşan Məhəmməd yalnız riyaziyyatdan 1il hazırlaşmaqla kifayətlənib. Özünün dediyinə görə suallar asan olduğundan çətinlik çəkməyib.

- 700 bal toplamaq çətin deyildi ki?

- Çətin deyildi. Sadəcə əvvəlcədən dərslərə yaxşı hazırlaşmaq lazımdır. Son iki ili isə hazırlıqlara məsuliyyətli olub, verilən tapşırıqları vaxtında yerinə yetirmək gərəkir. Sonraya saxlamaq, tapşırıqları üs-üstə yığmaq ciddi mane olur.

-Vaxtını necə bölürdün hazırlıq zamanı?

- Hazırlaşanda vaxtı bölmürdüm. Qeyri- ixtiyari hazırlaşırdım. Elə olurdu gecə saat 2-də 3-də yatırdım. Veriləndən əla artıq dərs də oxumurdum. Amma elə vaxt olmurdu ki, hazırlığa oxumamış gedim. Bircə riyaziyyat hazırlıqlarında o qədər məsuliyyətli olmamışam. Tapşırıqları hərdən yerinə yetirmirdim. Çünki riyaziyyatdan bazam var idi, bir az arxayın idim.

- 1 sualı belə səhv etməmisən...

- Əslində qəbul imtahanından əvvəl olan sınaqlarda maksimum 675 bal toplamışdım. Üstəgəl tanışlarım var ki, sınaqlarda 700 bal toplasa da, qəbulda 680-690 bal toplaya bilib. Ona görə, 700 bal yığmaq üçün şans da var idi.

-İxtisasını özün seçmisən?

-Hüquqşünaslıq ixtisasını sevmişəm, amma xoşladığım fənlər dəqiq olub. Fizika, kimya, riyaziyyat fənlərini yaxşı oxumuşam. Tarix fənninə nifrət edirdim, amma hüquqşünas olmaq üçün məcburən oxumuşam. Yəni, yüksək bal topladığıma görə hüquqşünaslıq ixtisasını yazmamışam. Hüquqşünas olmaq üçün yüksək bal toplamağa çalışmışam.

-Abituriyentlərin əksəriyyəti yüksək bal toplayanda yüksək ixtisas yazırlar. Hətta ixtisası sevməsələr də. Düzgündür, səncə?

- Əslində yüksək bal toplayıb başqa ixtisas yazanlar da var. Amma sırf bala görə ixtisası seçmək düzgün deyil. İnsan hansı sahə üzrə gələcəyini, kariyerasını qurmağı planlaşdırırsa, həmin ixtisası yazmalıdır. Prestijinə görə ixtisası seçmək uğurlu nəticə verməyə bilər.

-Boş vaxtlarında neynirsən?

- Avropa Hüquqşünas Tələbələr Assosiasiyası (ELSA) təşkilatının sədriyəm. Vaxtımın 70 faizini ona sərf edirəm. Qalan vaxtımı isə biraz dərs oxuyuram. Bədii kitablar oxuya bilmirəm, maraqlı filmlərə baxa bilmirəm. Ötən il mənə boş vaxtlarımda neynədiyimi soruşsaydınız, deyərdim ki, bədii kitab oxuyuram hər gün, filmlərə baxıram, idmanla məşğul oluram. Amma 4-cü kursda oxumağın məsuliyyəti daha ağırdır.

-İdmanla məşğul olmusan?

- Bəli. Kiqboksinqlə. Amma hazırda heç nə edə bilmirəm.

-Dərslər ictimai fəaliyyətinə mane olmur ki?

-Əslində o qədər çətin deyil. Müəllimlərimiz qiymət kəsmir. Oxuyana uyğun qiymətini yazırlar. Ona görə, dərslərlə digər fəaliyyətlərimizi uzlaşdırmaq ciddi problem yaratmır.

- Oxuduğun akademiyanın təhsilindən razısanmı?

- Razıyam, amma müəyən xırda çatışmazlıqlar var. Bu da, ölkədəki təhsilin ümumi səviyyəsindən qaynaqlanır.

- Məsələn, hansı çatışmazlıq?

- 4-cü kursu bitirirəm artıq. Bu 4 ildə 50-yə yaxın fənn tədris olunub. Həmin dərslərdən öyrəndiklərimizin əksəriyyəti bir müddət sonra yaddan çıxır. Bu da dərs yükü ilə əlaqədardır, məncə. Qiymət almaq, imtahan stressi, 1-2 balla əlaçılıqdan düşməyin həvəssizliyi, müəllimlərin bəzən çox dərs yükləməsi dərindən bilik öyrənməyimizə bir az mane olur.

-Bu ali təhsil ocağını seçdiyinə peşmansan?

- Yox, peşman deyiləm. Dediyim kimi, bu problemlər ümumi təhsil sistemindən qaynaqlanır. Amma Dövlət İdarəçilik Akademiyasının mühiti, aurası daha fərqlidir. İnanmıram ki, başqa univeriteti seçsəydim, orada daha yaxşı imkanlarla qarşılaşardım.

- İki dəfə "İELTS” sertfikatıalmısan. Çətin olmadı ki?

- Yox. İlk dəfə 7 aldım,digərindən 7,5. Gələcək kariyera, iş imkanları üçün vacibdir deyə, hər çətinliyi gözə almışdım.

- Dördüncü kursdasan,bundan sonra nə fikirləşirsən,xaricə getmək ya burda işləmək?

- Xaricə getmək istəyirəm,ilk növbədə magistr.Belçikada təqaüd proqramı tapmışam,ora mürciət edəcəm.Düzdür, əsas xəyalımda olan ölkələr Avstraliya ya da Amerikadır.Yəni ki, qitədən kənara çıxmaqdır.Əgər heç biri alınmasa əsgərliyə gedəcəm.Azərbaycanda magistr oxumağı düşünmürəm.

- Niyə?

- Bilirəm ki,bundan artıq təhsil olmayacaq.Ondansa əsgərliyə gedərəm,bir il orda vətənə xidmət edərəm,qayıdandan sonra bir də xaricdə təhsil üçün müraciət edərəm.Onsuz da İELTS sertfikatı iki il qüvvədədir.

-Bu il alınmasa, əsgərlikdən gələndən sonra magistr oxumaq sənin üçün çətin olar?

Mən də məhz ona görə əsgərliyə getməmişdən əvvəl magistr istəyirəm.Tanışlarımdan eşitdiyimə görə əsgərlikdən gələndən sonra adamın həvəsi ölür hər şeyə,eyni zamanda təhsilə də.Ən yaxşı ehtimal iş həyatına başlamaq istəyirsən.Ona görə də ilk növbədə təhsilimi davam etdirmək arasında fasiləsizliyi təmin etmək istəyirəm.

- Magistr üçün xaricə getdikdə, orada yaşayacan, ya ölkəyə qayıdacan?

- Hazırkı düşüncəm budur ki, mütləq qayıdacam. Xaricə gedəndə 3-4 gündən sonra darıxıram, Bakı üçün, ev üçün, ailəm üçün. İnsana 20 il yaşadığı yer, qohumlarının, dostlarının əhatəsi daha doğmadır. Amma xaricə getdikdən sonra fikrimin dəyişib-dəyişməyəcəyinə təminat da verə bilmərəm.



- Sosial vəziyyətin haqqında danışaq.Prezident təqaüdü alırsan?

- Alırdım,ikinci kursun axırında kəsildi.Əlaçı olmadığıma görə. Amma indi əlaçı təqaüdü alıram.Həmin vaxt bir fəndən "B” qiyməti almışdım deyə, 3 balla prezident təqaüdündən kəsildim.

- Valideynlərinlə yaşayırsan?

- Bəli, Bakıda yaşayırıq, bacım, anam və mən. Atam dünyasını dəyişib.Atam dövlət orqanında işləyirdi,prokurorluqda. Bəlkədə hüquqşünaslığı seçməyim onunla əlaqədardır ki,valdeynlərin təsiri, evdə atanın peşəsini görüb nümunə götürmək. Məsələn, uşaq vaxtı prokuror olmaq istəyirdim,amma indi olmaq istəmirəm.
Dolanmağımız özümüzə yetir. Dövlətdən, ailə başçısını itirməyə görə təqaüd alırıq.Düzdür, anam evdar qadındır,amma babam sahibkardır,oda kömək edir.Yəni sosial vəziyyətimiz normaldır.

- Dərslərində, təhsilində maddi çətinliklərin olurmu?

- İELTS imtahanına hazırlaşanda kursa getməkdə bir qədər çətinlik oldu. Onu da yola verdik.

- Xaricə hazırlaşmağında, dərslərlə birlikdə çətinlik olurmu?

- Olur,məsələn,dərslər çox olanda "dedline”ləri qaçırdıram.Hazırda müraciət etmək istədiyim universitetin təqdimatı martın 1-dir. Vaxt az qalıb, amma sənədlərimin yarısı hazır deyil.Ümid edirəm ki, onu qaçırmaram,amma doğrudanda əsas hazırlaşmaq yox, vaxt problemidir.

- Adətən deyirlər ki, 700 bal toplamış tələbələrdə bir az özündənrazılıq olur. Səndə o eqonu görmədim...

- Ümumiyyətlə, hamıda özündənrazılıq var,sadəcə insanın özünü necə göstərməyindən asılıdır. 200-300 bal toplayan, özünü "yuxarıdan aparan” tələbə də var, 700bal toplayıb, sadəliyi ilə diqqət çəkən də. Sadəcə 700 bal yığan insan ən yüksək uğuru əldə etdiyini daha çox biruzə vermək istəyir.

- Haradasa işləmisənmi indiyə kimi?

- İş təcrübəm yalnız könüllü kimi olub. Maaşlı, ciddi, davamlı işlə məşğul olmamışam.

- Universiteti bitirəndən sonra işlə təmin etmirlər,bu səni narahat etmir ki?

- Xeyir,əslində məni sevindirir.

- Necə?

- Dövlət İdarəçilik Akademiyası olduğu üçün iş təminatı yəqin ki,dövlət qulluğunda olardı. Bu da əlverişli deyil.

- İşləməzsən dövlət qulluğunda?

-Birinci kursda oxuyanda əslində dövlət qulluğunda işləmək istəyirdim. Amma son kursda artıq istəmirəm.Çünki universitetlər tərəfindən təcrübəyə göndərilən tələbələr dövlət orqanlarındakı vəziyyətin çətin olduğunu, işləməyin əlverişli olmadığını deyirlər. Düşünürəm ki, dövlət orqanında işləsəm, rüşvət almağa məcbur olaram. Çünki maaş azdır, təsəvvür edin, prokuror işə başlayanda 200 manat maaş alır.

- Rüşvət alanlar məcburmu qalıb alır, sənin fikrincə?

-Əksəriyyət əvvəllər məcbur qalıb, bu yola əl atır, sonra öyrəşir, artıq"nə qədər çox olsa, o qədər yaxşıdır” deyə düşünür.

- Birdən dövlət orqanlarına yolun düşsə, 200 manat maaş alsan, korrupsiyaya əl atarsan?

-O maaşla işləsəm və ailəli olsam, bəli. Subay olsam, 200 manatla yaşayaram, amma ailəli insan üçün heç cür mümkün deyil.

- Bu qədər uğur əldə etmiş tələbəsən. Necə düşünürsən, bu gün Azərbaycanda tələbənin ən böyük problemi nədir?

-Azərbaycanda tələbənin ən vacib problemi maddi çətinliklərdir. Çünki prezident təqaüdçüsü 165 manat alır. Mən prezident təqaüdçüsü olanda, elə bilirdim ki, 400-500 manat pul alacam. Nəzərə alsaq ki, rayondan gələn tələbələr də var, 165 manat tək kirayə puludur. Digər problemlər öz yerində, amma əsas maliyyədir. Prezident təqaüdçüsü üçün 165 manat heçnədir.

-Sənin edə bilmədiyin,amma başqa tələbələrin etməyini istədiyin şey nədir?

-Birinci kursdan, universitetə qəbul olan kimi xarici dil öyrənsinlər. Mən 6 aydır, ingilis dilindən əlavə dil - alman dilini öyrənməyə başlamışam. Amma vaxtım qalmadığına görə davam etdirə bilmədim.

- Son olaraq...

-Bütün tələbələrə uğurlar arzulayıram. Əsas məsələlərdən biri, sosial cəhətdən aktiv olsunlar,tək dərsləri oxumaqla kifayətlənməsinlər. İctimai işlərdə aktiv olsunlar,hansısa bir təşkilatlara müraciət edib, işləsinlər.Yalnız könüllü kimi getsələr, dörd il sonra peşman olarlar.

Hazırladı: Aysel Aslan