“Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ, Bəhreyn və Misir tərəfindən diplomatik əlaqələrə yenidən başlamaq üçün irəli sürülən 13 maddəlik tələbi rədd edəcəyik”.

Bu açıqlamanı Qətərin Xarici İşlər naziri Şeyx Məhəmməd bin Əbdürrəhman əl-Sani verib.

ABŞ-da müxtəlif səviyyələrdə görüşlər keçirdikdən sonra İtaliyanın paytaxtı Romaya gələn əl-Sani burada təşkil etdiyi mətbuat konfransında jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən onu da deyib ki, ultimatumun bir neçə səbəbdən qəbul edilməsi şansı yoxdur: "Bu tələblər beynəlxalq hüquqa və Qətərin suverenlik haqlarına ziddir."

Saninin fikrincə, 4 ərəb ölkəsi ifadə azadlığına zidd tələblər irəli sürür və öz qanunsuz diktələrini Qətərə qəbul etdirmək istəyir: “Biz isə böhranda vasitəçilik etməyə çalışan ABŞ-ın da dəstəklədiyi Küveyt ilə konstruktiv bir dialoq qurmaq istəyirik. Məsuliyyət şüuruyla hərəkət edir və konstruktiv rol oynamağa çalışırıq.

Qarşıdurmalar yalnız danışıqlar yolu ilə ortadan qaldırıla bilər. Biz də məhz buna görə irəli sürülən ittihamlarla bağlı dəlillərlə tanış olmaq istəyirik. Ondan sonra bir masa ətrafında əyləşib tələbləri qiymətləndirmək olar. Qətər istənilən tələbləri müzakirəyə hazırdır. Ancaq bir şərtlə - suverenliyimizə hörmət edilməlidir. "

Siyasi ekspertlər nazirin bu fikirlərində haqsız olmadığını bildirir və Qətərin qarşısına qoyulan 13 maddəlik ultimatum tələblərini 4 qrupa ayırırlar: Qətərin suverenlik haqlarını pozan, İran əleyhinə olan, terrorla mübarizəyə dair və mətbuat azadlığına qarşı maddələr.

Nazirin də fikrindən aydın olduğu kimi, Qətər xüsusilə suverenliyinə və mətbuat azadlığına qarşı olan maddələri əsas gətirb, ultimatumun qəbul edilə bilməzliyini vurğulayır. Prinsipcə, ABŞ-ın dövlət katibi Reks Tillerson da bu maddələrdən bəzilərinin qəbulolunmazlığını etiraf edir. Di gəl ki, Qətərə qarşı koalisiyanın lokomotivi kimi çıxış edən Səudiyyə Ərəbistanı tələblərin nəinki dəyişdirilməyəcəyini, hətta bunun müzakirəyə belə çıxarılmayacağını deyir.

Elədirsə, Qətərə verilən möhlətin başa çatmasından sonra Fars körfəzində nələ baş verəcək?

Nəzərə alsaq ki, Qətər Xarici İşlər nazirinin yenidən rədd etdiyi ultimatumun möhləti bu gün başa çatır, sualın cavabı, böyük ehtimalla, sabah bəlli olacaq. Hələliksə, Qətərə qarşı koalisiyanın əsasən iqtisadi sanksiyalara üstünlük verəcəyi, “böyük qardaş” sözünə baxmayan bu zəngin körfəz cırtdanının aclıq və susuzluqla imtahana çəkiləcəyi güman olunur.

Bununla belə, körfəz ölkələri arasında yaranan böhranın soyuq müharibədən isti qarşıdurmaya keçəcəyi də istisna edilmir. Xüsusilə də ABŞ mətbu orqanlarında yer alan bəzi xəbərlər bu ehtimalı gücləndirir. Məlumata görə, ABŞ Qətərdəki öz hərbi bazasını Birləşmiş Ərəb Əmirliyinə köçürmək istəyir və Abu Dabi ilə bu barədə gizli danışıqlar aparır. Məlumat öz təsdiqini taparsa, Qətəri yaxın zamanlarda ağır günlər gözlədiyinə şübhə yoxdur.

Nədən ki, bu ölkənin suverenliyinin əsas qarantı ABŞ-ın Qətərdəki əl-Ubeyd hərbi bazasıdır. Super gücün Yaxın Şərqdəki ən böyük hərbi bazası olan əl-Ubeydin qorxusundan bu zamana qədər region ölkələri siyasi hakimiyyətlərini hədəf alan “ərəb baharı” inqilablarının dəstəkləyici Qətərə “gözün üstündə qaşın var” deyə bilmirdilər. Hərbi baza BƏƏ-yə daşındıqdan sonra isə Dohanın çəkindiriciliyi də ortadan qalxmış olacaq.

Tramp hakimiyyətinin Qətər böhranında tutduğu mövqeyə nəzər salanda da körfəzdə yaxın günlərdə isti müharibə rüzgarlarının əsəcəyi ehtimalları ortaya çıxır. Məlum olur ki, Vaşinqton bu gərginliyə nəinki laqeyd yanaşır, hətta problemi özü qızışdırır. Təsadüfi deyil ki, böhran Donald Trampın Riyad səfərindən dərhal sonraya düşmüş və ABŞ prezidenti tərəfindən açıq-aşkar körüklənmişdi. Hadisəylə bağlı sosial şəbəkələrdəki səhifəsindən öz mövqeyini paylaşan prezident Qətərə qarşı söyləmlərini gizlətməyə belə əhəmiyyət verməmişdi.

Düzdür, Trampdan fərqli olaraq ABŞ dövlət katibi Reks Tillerson daha konsrtuktiv mövqe sərgiləsə də, Qətər məsələsini ərəblərin ailə münaqişəsi olduğunu əsas gətirərək, münaqişəyə çox qarışmayacaqlarını da ifadə etmişdi. Prinsip etibarilə, bu, ərəb divlərinə “körfəz cırtdanını yeyə bilərsiniz” demək idi.

Bu baxımdan, artıq tamamlanan möhlətlə bərabər Fars körfəzində isti müharibə küləkləri də əsə bilər.

Heydər Oğuz