“İçərinizdə insanları yaxşılığa çağıran, xeyirli işlər görməyi əmr edən və pis əməlləri qadağan edən bir camaat olsun! Bunlar (bu camaat), həqiqətən nicat tapmış şəxslərdir”. “Quran”, 3:104.

Son dövrlər Azərbaycanda müşahidə edilən mənəvi aşınma cəmiyyəti sürətlə çürütməkdədir ki, bu da hər bir düşünən insanı narahat edir. Onu da qeyd edək ki, Allah bütün heyvan və bitkiləri insanlara nümunə olaraq yaratmışdır. Məsələn, “Quran”ın “Bal arısı” surəsində açıq-aşkar göstərilir ki, Biz bal arısını dövlət, ordu, ailə qurmaq və onları idarə etmək üçün insanlara nümunə yaratdıq. Eləcə də bir çox meyvələr kollektiv yaşamaq və birgəyaşayış qaydalarına əməl etmək üçün insanlara nümunədir. Məsələn, götürək narı. Narın dənələri cəmiyyətin fərdlərinə işarədir. Allah hər bir gilənin qidasını kapilyarlar vasitəsi ilə özünə çatdırdığı kimi, hər bir bəndəsinin də ruzisini özünə çatdırır. İnsanın nardan öyrənəcəyi, nümunə götürəcəyi çox ibrətlər vardır. Təəssüflər olsun ki, cahilliyimiz öyrənməyimizə, gördüyümüzdən ibrət almağımıza imkan vermir. Ağıl sahibi olsaydıq, görərdik ki, narın dənələri özlərinə gələn ruziyə qane olurlar və digər gilənin ruzisinə şərik olmurlar (qidasını mənimsəmək üçün biri digərini əzmir). Bununla da birgəyaşayış qaydalarına əməl etməklə, yetişkənlik  (oxu: kamillik ) mərhələsinə çatırlar.

İnsan cəmiyyətində isə, bu nizama demək olar ki, əməl olunmur. İnsanların böyük əksəriyyəti cahil və nadan olduqlarından, özlərinə gələn ruzi ilə kifayətlənməyib, başqalarının da var-dövlətini mənimsəmək üçün onları əzməyə çalışırlar. Buna nail olduqdan sonra isə, əzən fərd özündən daha güclü fərd tərəfindən əzilir və bu proses dayanmadan davam edir... Bu əzilmələr, sıradan çıxmalar məhz birgəyaşayış qaydalarına (yaradılış qanunalarına) əməl etməməyin, gördüyümüzdən ibrət almamağın nəticəsidir...

Cəmiyyətdə gedən çürümə prosesini bu cür dayandırmaq olar

Narda ibrət alınası digər məqam onun təbəqələri arasında olan pərdələrdir. Təcrübə göstərir ki, narın daxilində çürümə ilk növbədə pərdədən başlayır: pərdə çürüyüb qurtardıqdan sonra dənələr (oxu: fərdlər) çürüməyə başlayır. İnsanlar bundan ibrət götürüb cəmiyyətin müxtəlif təbəqələri arasında olan pərdələri qoruyub saxlamalıdırlar.

Məhz bu səbəbdən yaşadığımız cəmiyyətdə gedən çürümə prosesini narda gedən çürümə ilə müqayisə etdik. Təəssüflər olsun ki, bu gün dünyada aparılan məqsədyönlü siyasət nəticəsində yaşadığımız cəmiyyətdə pərdələr demək olar ki, götürülüb. Pozğun həyat tərzi və açıq-saçıqlıq təbliğ edilərək, artıq insanların həyat normasına çevrilib. Bu da cəmiyyətin mənəvi çöküşünə və Allahın qəzəbinə səbəb olmuşdur. Bu barədə Rəbbim "Qurani-Kərim"də belə buyurur:

“Ey Adəm oğulları! Ayıb yerlərini özlərinə göstərmək üçün libaslarını soyundurub valideyninizi (Adəm və Həvvanı) Cənnətdən qovdurduğu kimi, Şeytan sizi də aldadıb yoldan çıxartmasın...  Onlar bu cür ədəbsizlik etdikləri zaman: “Atalarımızı belə gördük. Bunu bizə Allah əmr etmişdir”, - deyirlər. De: “Allah ədəbsizlik əmr etməz. Allaha qarşı bilmədiyiniz şeyimi deyirsiniz?” 7:27-28.

Açıq-saçıqlığı tənqid etdiyimiz zaman elə bilməyin ki, biz bütün qadınların çarşaba bürünüb evdə oturmalarını təbliğ edirik. Əsla yox! Təcrübə göstərir ki, çarşaba bürünməmiş də qadın abır-həyasını, ismətini qoruya bələr. Sadəcə, ciddi və əxlaqlı qadınlar geyim tərzinə görə digər (bardakı) qadınlardan fərqlənməlidirlər. Yəni, insan küçədə rastlaşdığı qadının geyimnə baxarkən, onun əxlaqlı, yaxud, əxlaqsız (sahibli, yxud, sahibsiz) olduğunu hiss etməlidir. Allah da “Quran”da bizlərə məhz bu mesajı verir. Belə ki, örtünməklə bağlı olan ayədə məhz belə buyurulur:

“Ya Peyğəmbər! Zövcələrinə, qızlarına və möminlərin övrətlərinə de ki, evdən çıxdıqda cariyələrə oxşamasınlar deyə, örtüklərini örtsünlər. Bu, onların tanınması (cariyə deyil, azad qadın olduqlarının bilinməsi) və onlara əziyyət verilməməsi üçün daha münasibdir. Allah bağışlayandır, rəhm edəndir!” “Quran”, 33:59. 

Bu ayə o vaxt nazil oldu ki, müharibədə əsir alınan və iman gətirməyən qadınlar vardı ki, onlar hüquqsuz olduğundan küçədə onlara sataşırdılar. Bəzən elə olurdu ki, cahil insanlar küçədə mömin (hüquqlu) qadına da sataşırdılar (onları cariyələrdən ayırd edə bilmədikləri üçün). Bütün bu yaramazlıqların baş verməməsi üçün yuxarıdakı ayə nazil oldu ki, mömin (sahibli) qadınlar öz geyim tərzlərinə görə əsir alınmış (sahibsiz) qadınlardan fərqlənsinlər. Bu fərqlilik o vaxt ancaq baş örtüyü ilə ola bilərdi. Çünki, o dövrün qadınları hamısı uzun libas geyinirdilər. Onları ancaq baş örtüyü ilə biri-birindən (azad qadını cariyədən) fərqləndirmək olardı.

İndiki dövrdə isə, cəmiyyətimizdə əsir (cariyə) qadınlar olmasa da, küçə qadınları (bar qadınları) kimi qəbul edilən bir təbəqə mövcuddur ki, onlar öz açıq-saçıq geyimləri ilə başqalarından fərqlənirlər. Təəssüflər olsun ki, cəmiyyətimizdə belə bir tendensiya müşahidə edilməkdədir ki, bəzi ərli qadınlar geyim tərzlərinə görə artıq bar qadınları ilə bəhsə girirlər. Beləliklə də, küçədə rastlaşdığımız qadınların hansının sahibli, hansının sahibsiz olduğunu müəyyənləşdirmək bir çox hallarda çətinlik törədir. Bu da Allahın qəzəbinə gətirib çıxaran və cəmiyyətin çürüməsinə səbəb olan əlamətlərdəndir. Bunu aradan qaldırmaq üçün yaxşı olar ki, ərli qadınlar və qızlar başlarını bağlamırlarsa, heç olmasa küçə qadınlarından fərqlənən (intim yerləri görünməyən) paltarlar geyinsinlər və özləri ilə naməhrəm kişilər arasında; həmçinin, böyük-kiçik arasında pərdə saxlasınlar. Pərdələr narı çürüməkdən qoruduğu kimi, ailələrimizi, cəmiyyətimizi də çürüməkdən qoruyacaqdır.

Bəzi kişilər elə bilməsinlər ki, çürümə (fahişəlik, pozğunluq...) qonşunun evinə daxil olubsa, daha bunun evinə daxil olmayacaq. Xeyr, elə deyil, cəmiyyəti boşuna nara bənzətmədik. Narda başlayan çürümə pərdələri bir-bir aşıb, digər hissəyə keçdiyi kimi, cəmiyyətin çürüməsi (əxlaqsızlıq) də evlərin divarlarını bir-bir aşıb, bütün evlərə daxil olmaqdadır (artıq cəmiyyətdə bu proses çox sürətlə gedir). Sonda cəmiyyətimiz tamamilə çürümüş, heç nyə yaramayan bir duruma düşə bilər. Çürümənin qarşısını almağın ən asan yolu cəmiyyətin təbəqələri arasında götürülmüş pərdələri yenidən bərpa etməkdir. Digər pərdə insanların geyimidir ki, buna hər bir ailə başçısı nəzarət etməlidir. Kişilər çalışmalıdır ki, həyat yoldaşı, qızı küçəyə çıxarkən geyimləri bar qadınlarının geyimindən fərqlənsin və onların sahibli olduqları bilinsin. Hər birimiz belə etsək, onda cəmiyyətdə çürümənin qarşısı alınar, ailəmiz, namusumuz qorunmuş olar.

Dr. Paşa Yaqub - elmi-lədun bilicisi