Azərbaycanda da Amerikanın demokratik dəyərlərinə inamı sarsıdar

ABŞ prezidenti Donald Trampın Qüds (Yerusəlim) şəhərini İsrailin paytaxtı olaraq tanıyıb-tanımayacağına qərar verəcəyinə dair açıqlanması müsəlman ölkələrində narazılıqla qarşılanıb. Artıq bir sıra ölkələr hərəkətə keçib. Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bəyan edib ki, Qüds müsəlmanların qırmızı cizgisidir. Rəcəb Tayyib Ərdoğan lideri olduğu Ədalət və İnkişaf Partiyasının parlament qrupunun toplantısında bildirib ki, ABŞ İsrailə dəstək məqsədilə Qüdsü İsrailin paytaxtı kimi tanımaq barədə qərar verərsə, bu, tək beynəlxalq hüququn pozulması yox, insan vicdanına vurulmuş bir zərbə olacaq: “Belə bir addım atılarsa, 5-10 gün ərzində İstanbulda İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının liderləri zirvəsini təşkil edəcəyik. Bütün İslam dünyasını o zirvədə hərəkətləndirəcəyik. ABŞ bütün işləri yoluna qoydu, bu qaldı? Hazırda Binyamin Netanyahu İsraildə iç məsələləri yoluna qoya bilmir. Biz bu məsələdə sona qədər mübarizə aparacağıq. Bu məsələ Türkiyənin İsraillə diplomatik əlaqələrini kəsməsinə qədər gedə bilər. ABŞ-a belə bir addım atmaması üçün bir daha xəbərdarlıq edirik”.

Fələstin Qurtuluş Təşkilatı Mərkəzi Komitəsinin üzvü Zəkəriyyə əl-Ağa isə bəyan edib ki, ABŞ-ın Təl-Əvivdəki səfirliyini Qüdsə daşıyaraq buranı İsrailin paytaxtı kimi tanıması yönündə qərar qəbul etməsi ərəb və İslam dünyasına müharibə elan etmək mənasına gəlir.

Ağa Təl-Əvivdəki ABŞ səfirliyinin Qüdsə daşınması istiqamətində veriləcək hər hansı bir qərarın regionda təhlükəsizlik və sabitlik baxımından çox təhlükəli nəticələr doğuracağı haqda xəbərdarlıq edib: “Fələstin xalqı haqq və dəyərlərini hədəfə alan bu kimi davranışlar qarşısında səssiz qalmayacaq”.

Deputat Fazil Mustafa “Yeni Müsavat”a açıqlamasında bildirdi ki, ABŞ prezidenti Qüdsü İsrailin paytaxtı kimi tanıyan qərar versə, bu addım bütün müsəlman aləmində, o cümlədən Azərbaycan ictimaiyyətində ABŞ-a münasibətdə çox böyük çat əmələ gətirəcək.

Azərbaycanın dövlət siyasətində bu məsələ əlahiddə məsələ kimi yer almır. Amma cəmiyyətdə ABŞ prezidentinin belə bir qərar verməsi ciddi narazılıqlar yaradacaq. Çünki bu qərar müsəlmanların duyğularına toxunacaq ciddi bir məsələdir. Bu, Azərbaycan cəmiyyətində də böyük bir anti-ABŞ əhval-ruhiyyəsinin yaranmasına daha çox səbəb olacaq. Amma dövlətin siyasətinin bu hadisədən ciddi təsirlənməsini güman etmirəm".

Deputat qeyd etdi ki, Trampın Qüdsü İsrailin paytaxtı kimi tanımaq barədə qərar verməsi gözlənilir: “Çünki bölgədə vəziyyətin gərginləşdirilməsi üçün müxtəlif səylər var. Qüds məsələsinin ortaya atılması da o səylərdən biridir. Bu, problemin həlli üçün düşünülən addım deyil. Bu, bölgədə problemin qızışdırılmasına yönələn addımdır. Suriya, Liviya və başqa məsələlər göstərdi ki, burada vəziyyəti düzəltmək niyyəti güdülmür, proseslərin gərginləşdirilməsi niyyəti güdülür. Qüds məsələsi də bu niyyətin tərkib hissəsi ola bilər. Yəni bölgədə yeni bir müharibə alovu yaratmaq üçün düşünülən bir addım ola bilər. Çünki Amerikanın son illərdə atdığı addımlarda bu daha çox müşahidə olunmaqdadır”.

Xatırladaq ki, Qüdsü İsrailin paytaxtı kimi tanımağı Tramp hələ namizəd olarkən vəd edib. Bu məsələ o zaman da ciddi reaksiya doğurub və ehtimal ki, Vaşinqton bu qərarın doğuracağı reaksiyanı nəzərə alaraq hələ ki son addımı atmır. ABŞ səfirliyinin Təl-Əvivdən Qüdsə köçürülməsi ilə bağlı qanun ABŞ-da 1995-ci ildə qəbul olunsa da, əvvəlki ABŞ prezidentləri Bill Klinton, Corc Buş və Barak Obama hər 6 aydan bir “milli təhlükəsizlik” səbəbi ilə qanunun tətbiqinə veto qoyub. Ancaq indi Tramp yəhudilərə söz verib və görünən odur ki, Konqresdən ciddi müqavimət olmasa-hansı ki, artıq faktiki olaraq Konqres bu qanunu qəbul edib-səfirliyin köçürülməsi reallaşa bilər. Ancaq Qüds şəhəri artıq 50 ildir ki, İsrailin nəzarətində olsa da, müsəlmanlar bu şəhərin geri alınacağına ümidlərini itirməyib.

Qüds hər 3 səmavi dinin-İslam, Xristianlıq və Yəhudiliyin müqəddəs şəhəridir. Hər 3 dinin yaranmasında və əsas mətnlərində bu şəhər müqəddəs məkan olaraq qeyd olunur. Qüdsdə yerləşən “Əl-Əqsa” məscidi isə müsəlmanlar üçün xüsusi statusa malikdir. Çünki müsəlmanların ilk qibləsi, yəni ibadət edərkən üzlərini tutduqları şəhər Qüds idi, Həzrət Məhəmməd (s.ə.s) bu şəhərdən “meraca” gedib. “Əl-Əqsa” Quranda mübarək məkan adlandırılıb, müsəlman aləmi üçün Məkkədən sonra ikinci müqəddəs məkandır. Məscidin adı Məhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.s) sağlığında Məkkəyə ən uzaq yerdə olması səbəbindən “Məscid əl-Əqsa” adlandırılıb. Ancaq bu müqəddəs məkanın tarixi İslamdan çox-çox qədimə gedir.