İran Azərbaycanında tanınmış milli fəal Abbas Lisani yanvarın 15-də Təbrızdə nəzarət altına alındıqdan sonra martın 10-da Ərdəbildə məhkəmə qarşısına çıxarılıb. Ərdəbildə yaşayan Abbas Lisani göstərdiyi fəaliyyətlərə görə son 15 il ərzində dəfələrlə həbs və mühakimə edilib. Bu dəfə Ərdəbildə keçirilən məhkəmə prosesində maraqlı məqamlardan biri Abbas Lisaninin müdafiəsinin Azərbaycan türkcəsində aparılmasını tələb etməsi olub. Ankara universitetində beynəlxalq əlaqələr üzrə doktorluq işi üzərində işləyən tədqiqatçı Fərzad Səmədli Amerikanın Səsinin “Amerika İcmalı” proqramında müsahibəsində Abbas Lisaninin məhkəməsi, azərbaycanlıların milli-mədəni hüquqları uğrunda mübarizəsi və ana dilində təhsil hüququndan danışıb.

Fərzad Səmədli “qanunsuz qrup təşkili”, “rejimə qarşi təbliğat fəaliyyəti” və “əhalini silahlı mücadiləyə təhrik etmə” ittihamları ilə qarşılaşan Abbas Lisaninin məhkəməyə məhbus geyimində gəlməkdən imtina etdiyini və hakimlə Azərbaycan türkcəsində danışdığını qeyd edib. “Son yüz ildə İrandakı bütün mühakimə, məhkəmə proseslərinin dili türkcə olub. Bu, ilk dəfədir ki, Abbas bəy müxaliflik edir və deyir ki, `mən ana dilində danışmaq istəyirəm. Bu, İran məhkəmə sistemində böyük bir hadisədir.”

Fərzad Səmədlinin sözlərinə görə, azərbaycanlı milli fəallar Abbas Lisanin azad edilməsi tələbi ilə kampaniyanı davam etdirir. “Ərdəbil şəhərində, Təbrizdə, Urmiyədə, hətta Tehranda divarlarda Abbas bəy daxil, Azərbaycan siyasi məhbuslarının azad olunması istənilir.”

Fərzad Səmədli İranda etnik azlıqlar, xüsusilə də Azərbaycan türklərinə qarşı ciddi təzyiqlərin olduğunu və son zamanlar milli fəallara qarşı basqıların artdığını qeyd edib.“Azərbaycan lokomotiv motordur. Azərbaycan olmasa, İranda heç bir şey olmaz. Və bunu hər kəs bildiyi üçün Azərbaycan üzərində həssasiyyət artır” - deyə o bildirib.

Abbas bəy müxaliflik edir və deyir ki, `mən ana dilində danışmaq istəyirəm`.
Fərzad Səmədli

Fərzad Səmədli Urmiyə gölündə yaranmış ekoloji fəlakəti xüsusi qeyd edib. “Urmu gölü o qədər mühüm məsələdir ki, əgər bu məsələ qısa bir dönəmdə, 10 ildə çözülməzsə, Azərbaycandan 15 milyon insan köçmək məcburiyyətində qalacaq. Təkcə milli fəallara təzyiq deyil, bizim eko-sistemimiz üzərində, bizim sosial stkruktur, bizim tariximiz, mədəniyyətimiz, dilimiz, keçmişimiz üzərində təsirlər var.”

Fərzad Səmədli İranda azərbaycanlıların ana dilində təhsil hüququnun təmin olunması məqsədilə beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən sistematik təzyiq göstərilməsinin vacibliyini vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, azərbaycanlıların ana dilində təhsillə bağlı əsas istəkləri Azərbaycan dilinin orta məktəblərdə tədrisi ilə yanaşı, dilin rəsmiləşdirilməsini əhatə edir.

“Təbrizdə, Ərdəbildə, Urmiyədə, hətta Tehranda, hətta qaşqayi türklər, hətta türkmən və əfşar türkmənlər `türk dilində mədrəsə olmalıdır hər kəsə` deyəndə bütün İranda türkcənin rəsmi olmasını istəyirlər. Yəni biz sadəcə bir neçə məktəbdə gələk öz dilimizdə oxuyaq, bu, çox önəmlidir, qətiyyətlə buna dəyər veririk, qətiyyətlə bunun olması lazımdır, amma bizim dilimiz əksəriyyətə yaxın olduğumuzdan dolayı rəsmiyyəyə qovuşmalıdır. Kimsə bunun qarşısını ala bilməz. Bu, beynəlxalq haqqdur. Bu, beynəlxalq insan haqları bəyannaməsində var. Bu, sosial, beynəlxalq siyasi razılaşmalarda var. İran da bunların hamısını imzalamış. Yəni bunlarla bağlı hüquqi proses başlatmaq mümkündür.”