Nəhayət ki, çoxdan gözlənilən olay baş verdi. Tanınmış jurnalist Xədicə İsmayılova azadlığa çıxdı. Qeyd edək ki, Azərbaycanın tanınan və haqqında ən çox danışılan jurnalistlərindən olan Xədicə İsmayılova həbsinə qədər AzadlıqRadiosunda işləyirdi, müəllif kimi ciddi tok-şoulara aparıcılıq edirdi. Lakin son illərdə o, Azərbaycanda və xaricdə daha çox təhqiaqatçı jurnalisti kimi tanınırdı.

Xədicə İsmayılovanın jurnalist araşdırmaları

Onun ən təsirli işlərindən biri də dövlət neft fondundan iri məbləğlərin hökumət nazirləri tərəfindən mənimsənilməsi ilə bağlı idi.

Lakin onun həbsxanaya salınması da jurnalisti fəaliyyətindən tamamilə məhrum edə bilmədi. Onun araşdırmaları həbsdə olduğu zaman

daMütəşəkkil Cinayətkarlıq və Korrupsiyaya qarşı Jurnalistika Layihəsi (Organised Crime and Corruption Reporting Project - OCCRP) üzrə həmkarları tərəfindən dərc edildi.

Xədicə İsmayılova hətta dəmir barmaqlıqlar arxasında olduğu və mühakimə edildiyi bir vaxtda da həbsxanalardakı “qanunsuz fəaliyyət və korrupsiyadan” söz açdı. “Məhbuslara onlara düşən ət və pendir verilmir. Prokurorların bu məsələni araşdırması yaxşı olardı” – Xədicə İsmayılova bunu öz məhkəməsində demişdi.

Jurnalist fəaliyyəti Xədicə İsmayılovaya bir sıra nüfuzlu mükafatlar qazandırıb. Bunlardan bir çoxuna o artıq məhbəsdə ikən layiq görülüb.Bu mükafatların arasında John Aubuchon Mətbuat Azadlıığı, Amerika PEN təşkilatının PEN/Barbara Goldsmith Yazmaq Azadlığı mükafatları da var.

2012-ci ildə İsmayılova Beynəlxalq Qadın Media Fondunun (International Women’s Media Foundation) Jurnalistikada Cəsarət Mükafatına layiq görülüb.

Amerikanın PEN mükafatları mərasimində “Çərpələng uçuran” kitabının müəllifi və PEN Amerika Mərkəzinin üzvü Xaled Hoseyni Xədicə İsmayılovanı “nəinki qorxmaz jurnalist, həm də Azərbaycanda öz ifadə azadlığından istifadə etmək istəyən onlarca yazar və dissidentinin qızğın müdafiəçisi” adlandırıb.

Lakin beynəlxalq aləmdə tanınan Xədicə İsmayılova apardığı araşdırmalara hökumət rəsmiləri və hakim partiyaya yaxın media qurumları tərəfindən tənqid edilirdi. Onu “amerikapərəst”, “beynəlxalq agent” adlandırırdılar.

Xədicə İsmayılova 2014-cü ilin 5 dekabrından “bir şəxsi intihara təhrik etmək” ittihamı ilə həbs olunmuşdu. Daha sonar ona qarşı əlavə ittihamlar

irəli sürüldü: Azərbaycanda bir çox başqa insan haqları müdafiəçiləri kimi o da mənimsəmədə, vergidən yayınmada və səlahiyyətlərindən sui-istifadədə ittiham edilirdi və sonda o Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hökmünə əsasən 7,5 il müddətində azadlıqdan məhrum edildi.

Makkeyndən sərt bəyanat

Xədicə İsmayılovanın həbsi xeyli müddət idi ki, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən pislənilir, onun həbsdən azad edilməsi tələb olunurdu.Azadlığa çıxmasından bir gün qabaq isə ABŞ Senatoru və Prezidentliyə sabiq Respublikaçı namizəd Con Makkeyn bu məsələ ilə bağlı sərt bəyanatla çıxış etdi.

“Amerikanın Səsi”nin Azərbaycan xidmətinə müsahibəsində Makkeyn AzadlıqRadiosunun jurnalisti Xədicə İsmayılovanın həbsini pislədi və hökumətin bu addımının hiddət doğurduğunu vurğuladı. ABŞ senatoru Xədicəni azad

etməyəcəyi, və ümumiyyətlə insan haqlarına hörmət etməməkdə davam edəcəyi təqdirdə, Azərbaycana qarşı addımlar atılacağını bəyan etdi: “Fikrimcə, Xədicənin həbsi onun özündən də qat-qat geniş dairəni əhatə edir. Çünki o, korrupsiyanı aşkar və ifşa edən cəsarətli və cəsur qadındır.Xədicənin həbsi ilə hökumət Azərbaycanda demokratiya və mətbuat azadlığı uğrunda mübarizə apara biləcək hər bir kəsə eyni cəza ilə üzləşəcəklərinə dair siqnal göndərir.Ona görə də, bu, yalnız onun hekayəsi deyil, Xədicə Azərbaycanda islahata olan ehtiyacın simvoludur.Onun sadəcə öz işini gördüyünə görə həbs olunması hiddət doğurur.

Onlar Xədicəni həbsdə saxlayacaqları təqdirdə - daha mühüm olaraq - insan haqlarını pozmaqda davam edəcəkləri təqdirdə, mən Azərbaycan hökumətinə qarşı addımlar atmağın tərəfdarıyam.Maqnitski Aktı dünya boyu diktatorları vahiməyə salıb.Əlbəttə ki, biz bu seçimi ciddi şəkildə nəzərdən keçirməliyik. Ümid edirəm ki, biz o

Məndə şübhə yoxdur ki, onun həbsinin davam etməsi öz təsirini göstərəcək, çünki biz insan haqlarını və mətbuat azadlığını dəstəkləyirik.Bu hökumət belə görünür ki, beynəlxalq normalara məhəl qoymur.Ümid edirəm ki, onlar anlayacaqlar ki, günahsız adamın öz mətbuat azadlığı hüququndan yararlandığına görə həbsdə saxlanılması nəinki nəzərdən qaçırılmayacaq, bu hərəkət bizi müəyyən addımlar atmağa vadar edir”.

Sonda isə Makkeyn uzun müddət Azərbaycan hökumətinin dostu olduğunu xatırladaraq belə bir mesaj verdi:“Mən onlardan çoxunu tanıyıram. Özüm orada olmuşam.Bu, düzgün hərəkət deyil.Onlar bütün xalqın imicini korlayırlar.Azərbaycanlılar yaxşı, gözəl insanlardır.Bu hərəkət onların imicinə ziyan vurur”.

Xədicə İsmayılın azad olunmasına beynəlxalq reaksiyalar

Makkeynin bəyanatından bir gün sonar Xədicə İsmayılova azadlığa buraxıldı.Bundan sonar araşdırmaçı jurnalistin şərti cəza ilə həbsdən buraxılmasına beynəlxalq ictimaiyyətdən reaksiyalar gəlməkdədir.

“Bu, Xədicə üçün möhtəşəm gündür.Eləcə də bütün jurnalistlər və bütövlükdə azad söz üçün…” – bunu Azad Avropa və Azadlıq Radiolarının baş redaktoru Nenad Pecic deyib. “Biz Xədicə və ailəsinin xoş gününə çox sevinirik və Xədicənin iş başına qayıtmasını səbirsizliklə gözləyirik”, – deyə o qeyd edib.

Avropa Şurası Parlament Assambleyasının prezidenti Pedro Aqramunt da Ali Məhkəmənin qərarını alqışlayıb: “Xədicə İsmayıl Avropa Şurasının çoxdankı tərəfdaşı və ölkəsində fəal hüquq müdafiəçisidir. Bu gün onun azad edilməsi, habelə bu yaxınlarda məşhur hüquq müdafiəçilərinin və jurnalistlərin azad edilməsi mənim Azərbaycanın dönüş nöqtəsi yaşadığından əminliyimi artırır.Mən ölkəni bu

müsbət yolda irəliləməkdə davam etməyə çağırıram”.

“Xədicə ədalətsiz həbs olunmuşdu”

Avropa Şurasının İnsan hüquqları üzrə komissarı Nils Mujnieks də Xədicə İsmayılın azad edilməsini alqışlayır. O, bu barədə özünün “Twitter” səhifəsində yazır: “Şadam ki, araşdırmaçı jurnalist və hüquq müdafiəçisi Xədicə İsmayıl nəhayət, azadlıqdadır”.

Nils Mujnieks Xədicənin ədalətsiz olaraq həbs edildiyini vurğulayır: “O, çoxdan azad edilməli idi. Mən Azərbaycan hakimiyyətini İsmayılın məhdudiyyətsiz olaraq öz fəaliyyətini davam etdirməsini təmin etməyə və öz baxışlarını ifadə etdiklərinə görə, həbs olunmuş bütün digər şəxsləri azad etməyə çağırıram”.

“Digər jurnalistlər də buraxılmalıdır”

ATƏT-in media azadlığı üzrə xüsusi nümayəndəsi Dunya Miyatoviç və bu təşkilatın Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosunun rəhbəri Mixail Link

də Xədicəİsmayılın azadlığa buraxılmasını alqışlayıb.

“Mən Azərbaycan hökumətini Xədicə İsmayıla qarşı bütün ittihamları ləğv etməyə vəhəbsdəki digər jurnalistləri də azadlığa buraxmağa çağırıram”, – deyə Miyatoviç bildirib.

Mixail Link də bəyanatında həbsdəki digər jurnalist və bloggerlərin, o cümlədən Seymur Həzi, Əbdül Əbilov, Nicat Əliyev, Rəşad Ramazanov, Araz Quliyevin dəhəbsdən buraxılması üçün çağırış edib.

Miyatoviç və Link onu da qeyd ediblər ki, ATƏT Azərbaycana media azadlığı vəjurnalistlərin təhlükəsizliyi sahəsində vəziyyətin yaxşılaşdırılması, həmçinin insan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi üçün lazım olan köməyi göstərməyə hazırdır.

“Azadlıq” radiosunun Bakı bürosunu da açın”

“Azadlıq” radiosunun da daxil olduğu ABŞ-ın Yayım İdarəetmə Şurasının (BBG) sədri Ceff Şell də Xədicə İsmayılın azadlığa buraxılmasını

alqışlayıb və Azərbaycan hakimiyyətini onun barəsində hələ də qüvvədə olan ittihamları ləğv etməyə, jurnalistin azadlığını tam təmin etməyə çağırıb: “Hakimiyyəti ”Azadlıq” radiosunun Bakı bürosunun ofisinin açılmasına şərait yaratmağa, radionun ölkə daxilindəki müxbirlərinə təzyiqlərinə son qoymağa çağırıram”.

BBG-nin direktoru Cohn F. Lansing də hadisəyə münasibə bildirib: “Ümid edirəm ki, bu, Azərbaycana söz azadlığı ilə bağlı dəyişikliyin göstəricidir. Amma daha çox iş görülməlidir”.

Cohn F.Lansing Azərbaycan hökumətini Xədicə İsmayılın üzərindən ölkədən çıxış qadağasını götürməyə çağırıb, onun həbsdən əvvəl olduğu kimi narahat edilməyəcəyinə, izlənməyəcəyinə ümid etdiyini bildirib: “Azərbaycan hökumətini ”Azadlıq” radiosunun Bakı bürosunun jurnalistləri ilə bağlı istintaq işini dayandırmağa, 2014-cü ilin dekabrında ədalətsizcəsinə qapadılmış büronun işinədərhal icazə verməyə çağırıram”.

Beləliklə, həbsdə olan jurnalistlərdən daha biri azadlığa qovuşdu və bu hamı tərəfindən alqışlanır.Lakin təəssüf ki, hələ də həbsə olanlar var. Bununla belə mediaya təzyiqlər də davam edir. Məsələn elə “Gündəm xəbər» qəzetinin təsisçisi Şirin Cəfərli 2014-cü ildə məhkəmə hökmü ilə üzərinə qoyulmuş 71 min manatlıq vergi cəriməsini ödəmədiyinə görə 4 il 6 ay şərti azadlıqdan məhrum edilib. Aprelin 12-də Yasamal Rayon Məhkəməsində hakim Hüseyn Səfərov bu barədə hökm çıxarıb.

Hökmdən öncə Şirin Cəfərli məhkəmədə son sözünü deyib. O bildirib ki, üzərinə qoyulmuş 71 mindən artıq ödənişlə bağlı qərar qanunsuz və əsassızdır. Təsisçimizin sözlərinə görə, rəhbərlik etdiyi qəzetin 8 min tirajla çıxıb, hamısının da satılması fərziyyəsi ilə belə bir qərar verilib.Qəzetin kağız və çap xərcləri də nəzərə alınmayıb.

Qeyd edək ki,təsisşimiz Cinayət Məcəlləsinin 306.2-ci (vəzifəli şəxs tərəfindən məhkəmə hökmü və ya qərarını icra etməmə) maddəsi ilə təqsirli bilinir. O, 2013-cü ilin mayında Kəpəz Rayon Məhkəməsinin hökmü ilə 213.2.2 (külli miqdarda gəlir əldə etməklə vergi ödəməkdən yayınma) ittihamı ilə 3 il şərti azadlıqdan məhrum edilib. Həmin vaxt məhkəmə həmçinin Vergilər Nazirliyinin ona qarşı mülki iddiasını təmin edərək, 71 min 478 manat ödəməsi barədə qərar çıxarıb. O hökmdən verilən apellyasiya şikayətinə baxılana qədər Şirin Cəfərli 540 manat ödəyib. Şirin Cəfərli qalan məbləği ödəmədiyinə görə Ədliyyə Nazirliyinin İstintaq İdarəsində ona qarşı Cinayət Məcəlləsinin 306-cı (məhkəmənin hökmünü, qərarını icra etməmə) maddəsi ilə cinayət işi başlanıb.

Şirin Cəfərli maddi durumu ağır olduğuna görə ona tətbiq olunan vergi cəriməsini ödəyə bilməyib.

Beləliklə, təsisçimizi şərti olaraq azadlıqdan məhrum etməklə, habelə 71 min manatlıq vergi cəriməsi ilə “Gündəm Xəbər”ə təzyiqlər davam

edir.Azərbaycan hökuməti təəssüf ki, beynəlxalq təşkilatların jurnalistlərə təzyiqləri dayandırmaqla bağlı çağırışlarına əməl etmir.

Nəhayət, biz də inanmaq istərdik ki, hökumət bu məsələdə demokratik addım atacaq və üzərimizdə olan vergi cərimələrini və şərti cəzaların ləğv olunmasında mühüm rol oynamaqla beynəlxalq təşkilatlar tətəfindən ölkəmizə qarşı olan bəyanatlara son qoyulacaq.

Samir
gundemxeber.az