Prezidentin qəzetlərə yardımı necə bölüşdürülür?

Dövlət başçısının sərəncamı media monopolistləri tərəfindən ədalətsiz şəkildə icra olunur, maddi ehtiyaclar içərisində çabalayan qəzetlər sıradan çıxarılır, həftəlik nəşrlərə dost əli uzadılmır

“Gündəm-xəbər” yenə ayrı-seçkiliklə üzləşdi; 7 ildir ki ən ağır şərtlər altında çap olunan qəzet gündəlik nəşrdən həftəliyə keçmək məcburiyyətində qalıb.

Qəzetlərə birdəfəlik maliyyə yardımı ayrılması haqda prezident sərəncamı düzgün və ədalətli şəkildə icra olunmadı. Məlum oldu ki, dövlət başçısının mətbuata dəstək üçün ayırdığı vəsaitin bölüşdürülməsində meyarlar, qaydalar və prinsiplər tam fərqlidir. Bu kriteriyalara cavab vermək üçün hansı şərtlər olmalıdırsa son sərəncamın icrası zamanı göründü.

Sərəncama baxış

Öncə prezident sərəncamına nəzər yetirmək lazımdır:

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, ölkədə nəşr olunan qəzetlərin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi məqsədi ilə qərara alıram:

Azərbaycan Respublikasında nəşr olunan qəzetlərə birdəfəlik maliyyə yardımı göstərmək üçün Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fonduna 1,0 (bir) milyon manat ayrılsın.

Sərəncamdan göründüyü kimi, ölkədə nəşr olunan qəzetlərin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsinə yönəlik bir addımdır. Fəqət birdəfəlik yardım alan qəzetlərin siyahısında dövlət tərəfindən daimi dəstək alanlar vardı.

Onlar ilboyu istər çap, istər əməkdaşların əmək haqları, istərsə digər texniki xərclərlə bağlı dövlətdən dəstək görür. Məsələn, “Xalq”, “Azərbaycan”, “Respublika” kimi qəzetlərin parlament, Prezident Administrasiyası tərəfindən maliyyələşməsi sirr deyil.

Dotasiya alanlar və sürünənlər

Dotasiya ilə dolanan bu qəzetlərə birdəfəlik yardım ayrılması prezident sərəncamının düzgün şəkildə icra olunmadığını göstərir. Halbuki, ölkədə onlarla müstəqil qəzetlər var, bu yardımdan məhrumdur. Onlar redaksiyanın kirayəsini, işçilərin əmək haqlarını ödəyə bilmir, çap xərclərinə gücü çatmır və sürünə-sürünə ayaq üstə dayanmağa çalışır.

Prezident sərəncamı məhz həmin ehtiyacı olan qəzetlərə yardım olunması üçün nəzərdə tutulub. Hakimiyyətin yuxarı eşelonunda bəzi qüvvələr və Kütləvi İnformasiya Vasitələrinə Dövlət Dəstəyi Fondunda olan ayı-ayrı şəxslər sərəncamı öz “qayda”larına uyğun şəkildə həyata keçirir.

Nəticədə il ərzində dövlətdən maliyyələşən sözügedən qəzetlər yenidən birdəfəlik yardım da əldə edir. Bu sahəni inhisara alan gözəgörün(ən)məz qüvvələr yalnız arzuladıqları qəzetləri mükafatlandırır və hansısa

qəzet müstəqil kurs götürübsə çıxdaş olunur, dövlətin dəstəyindən təcrid edilir. Bu mətbuat siyasətində neomonopolizmdir.

İstər hakimiyyətin mətbuat siyasətinə məsul olanlar, istər KİVDF-də vəzifə tutan bəzi şəxslər bu inhisarçı siyasətlə illərlə maddi ehtiyaclar içərisində çabalayan qəzetləri sıradan çıxarmaq, onları iqtisadi sanksiyalarla əzib keçməyi hesablayıb. Elə 2009-cu ildən nəşr olunan “Gündəm-xəbər” qəzeti də bu siyasətin qurbanlarından birinə çevrilib.

Artıq 7 ildir ki çap olunan qəzet zaman-zaman basqılarla üzləşib. Bu basqılardan ən ağır iqtisadi blokada yaşayan, məhkəmələrin kəsdiyi cərimələrlə çökdürülən “Gündəm-xəbər” gündəlik nəşrdən həftəliyə keçmək məcburiyyətində qalıb.

Dövlət dəstəyi, inhisarçı barmağı

Qəzetin həftədə bir dəfə nəşr olunması məhz dövlət tərəfindən yardımına ona şamil edilməməsi, prezidentin mətbuata verdiyi dəstəyin “Gündəm-xəbər”ə bəzi qüvvələrin sayəsində gəlib çatmamasıdır. Əslində, sərəncam “Azərbaycan”, “Respublika” kimi dövlət himayəsində olan yazılı mətbuata deyil, Gündəm-xəbər” kimi müstəqil medaya ayrılmalıdır.

Qəzet həftəlik nəşrə keçməklə yanaşı çap xərclərini, işçilərin əmək haqlarını ödəməkdə çətinlik çəkir. Bu 7 ildə dövlətin ümumilli maraqlarını üstün tutan, Azərbaycanın geosiyasi planda mövqeyini dəstəkləyən, yeri gəldikdə ayrı-ayrı məmurların özbaşınalıqlarını, hüququ pozulan vətəndaşların sosial problemlərini ictimailəşdirən “Gündəm-xəbər” qəzeti dövlət dəstəyindən məhrum edilib.

Bu məhrumiyyət heç də prezident sərəncamında qeyd olunmayıb, ya da “Gündəm-xəbər”ə birdəfəlik yardım olunmasın deyə xüsusi bənd yaxud göstəriş yoxdur. Sadəcə, bəzi gözügötürməyən, inhisarçıların özfəaliyyətidir.

Dövlət başçısının mətbuatın inkişafına verdiyi dəstək, jurnalistlər üçün mənzillərin tikilməsi, KİVDF tərəfindən maliyyələşmə, iqtidar və ya müxalifyönlü fərqi qoymadan eyni dərəcədə qayğı bəslənməsi məhz İ.Əliyevin mətbuatla bağlı siyasətinin konsepsiyasıdır. Lakin bunun əksinə gedən, qərəzli, düşmən mövqeyi tutanlar olur.

Prezidentin prinsipial siyasəti təkcə mətbuata münasibətdə deyil, digər sahələrdə də özünü göstərir.İstər iqtisadi-siyasi sferada, istər siyasi partiyaların fəaliyyətində, istərsə aztəminatlı, qaçqın və köçkün, şəhid ailələrinə münasibətdə xüsusi diqqəti müşahidə etmək olar.

Təğyiri-libas olanlar kimlərdir?

Eyni zamanda altında qırmızı xətlə çiziləcək bu qeydi demək lazımdır ki, ordu quruculuğunda, özəlliklə cəbhə xəttində son baş verən hadisələrdə dövlət başçısının barışmaz mövqeyini bir daha gördük.

Prezidentin yaralı hərbçilərə baş çəkməsi, ölkənin 1-ci xanımı Mehriban Əliyevanın şəhid ailələrinin dərdinə şərik çıxması xüsusilə deyilməlidir ki, Azərbaycan bu proseslərdən növbəti dəfə alnıaçıq, üzüağ çıxdı.

Ancaq ayrı-seçkilik edən qüvvələr, fərq qoyanlar prezident sərəncamına qarşı çıxır və öz “meyar”larını, “prinsip”lərini reallaşdırır. Eyni zamanda jurnalist müsabiqələrində, mükafatlandırma mərasimlərində yenə də ayrı-seçkilik edilir.

Milli Mətbuatın növbəti Günü və ya ili geridə qaldı. Azərbaycan müasir jurnalistikası qocalıq yaşına doğru bir addım da irəlilədi.

Bu istiqamətdə ötən gün ümidverici bəyanatlar səsləndi, gələcək planlar açıqlandı, evsiz jurnalistlərin gələn il evlə təmin olunacağı müjdəsi verildi, ayrı-ayrı qurumlar tərəfindən media nümayəndələri mükafatlandırıldı. Dövlət başçısının mətbuat qayğısı, jurnalistlərin prezidentin çağırışına dəstək verilməsi haqda fikirlər

səsləndi. Qələm adamları bir daha arxayın oldular ki, onları qoruyan və hər zaman dost əlini uzadan dövlət var. Əslində, həmin gün hamı danışdı - peşəkarlar, bu yolda illərlə fədailik edənlər, təğyiri-libas olub mətbuatı ticarətə çevirənlər, oliqarxlar-nazirlərin himayəsində işləyib pafoslu çıxış edənlər... Kimin kim olduğunu barmaqla işarə verməyə ehtiyac olmadı!!! Azərbaycan mətbuatında hər kəs bir-birini ovcunun içi kimi tanıyır.

“Gündəm-xəbər”ə qarşı ayrı-seçkilik

Ona görə də bu ümidverici çıxışların, keçirilən rəsmi tədbirlərin fonunda məyusedici hal var idi; jurnalistika adına hər növ fəndgirlik, kəndirbazlıq edənlər, mətbuatı sirkə çevirənlər, xəbər siyasətində eninə-uzununa heç bir əndazə gözləməyənlər ön cərgələrdə əyləşmişdilər, müstəqil, peşəkar medianın inkişafından ağızdolusu danışır, Mətbuat Şurası və ayrı-ayrı qurumlar tərəfindən göstərdikləri “xidmət”ə görə mükafat alırdılar. MŞ-na və digər qurumlara da sirr olmayan faktdır ki, həmin sıralarda oturmuş bəzi “media kapitan”ları, xəbər portallarının “general”ları icazəli mətbuatın nümayəndələridir, ağalarından gələn sifarişlərin icraçısıdır, hansısa burjuy-məmurun maliyyəsi hesabına fəaliyyət göstərənlərdir.

Amma nə yazıq ki, 2009-dan bu yana çap mediasında peşəkarlığı hər zaman artırmağa çalışan, bayağı yazılardan qaçan, xor kampaniyasına qoşulmayan, hədə-şantaj üslubunu yaxına belə buraxmayan, dövlətin və ölkənin milli maraqlarını bütün yazılarda üstün tutan “Gündəm-xəbər” tədbirlərə dəvət olunmadı.

Ümumiyyətlə, media siyasətində öhdəliklər və şərtlər mühüm rol oynayır. Bu faktora uyğun olaraq qəzetlər birdəfəlik yardım alır. O anlamda “Gündəm-xəbər” ayrı-seçkiliklə üzləşdi. Həftəlik qəzetlər siyahıya salınmadı. Ayrılan vəsaiti bölüşdürən bəziləri yenə də “nə qədər az qəzet olsa, bizə çox qalar” prinsipi ilə düşünüblər.

Yardım ayrılan qəzetlərə gəlincə, siyahıda elə çap mediası var ki, jurnalistikada uzun müddət külüng çalmış qələm sahiblərinin belə, onların mövcudluğundan xəbəri yoxdur. Bu qəzetlərin nə böyük tirajı, nə də ictimai rəyə hər hansı təsiri var.

“Gündəm-xəbər” duruş gətirir

Ölkədə bu gün gedən son proseslər, iqtisadi hadisələr, eyni zamanda generalların həbsi, maliyyə xəyanəti, bəzi MTN məmurlarının dövlətə vurduğu zərbə, sahibkarlara edilən zülmlər, eks-nazir Eldar Mahmudovun ifşası fonunda bəzi məmurların hələ də mətbuata təzyiqləri anlaşılan deyil.

Belə məlum olur ki, “gözü çıxmış qardaşından” ibrət dərsi götürməyən bəzi vəzifə sahibləri qanunsuz əməllərini ört-basdır etməyin yolunu KİV-i təzyiq altında, maddi basqılar altında saxlamaqda, məhkəmə çəkişmələri ilə zəiflətməkdə görürlər.

Hazırda ən ağır şərtlər altında çalışan, ciddi maliyyə problemləri içərisində işləyən, satışı belə bəzi yerlərdə qadağan olunan “Gündəm-xəbər” qəzeti bütün bu çətinliklərə duruş gətirməkdədir. “Gündəm-xəbər” çox ağır keçən 2015-ci ili geridə qoyaraq yeni ildən söz azadlığının inkişafı üçün daha böyük töhfələr verməyə hazırlaşır. Təbii ki, ölkə başçısının da bu istiqamətdə dördüncü hakimiyyətə dəstəyi ən yüksək səviyyədədir. Məmurlar isə öz dəsti-xəttini dəyişmək istəmirlər.

Akif Quliyev
gundemxeber.az