Dünya neft bazarında yaşananlar artıq bir çox iri neft istehsalçılarını belə diz çökməyə məcbur etməkdədir. Səudiyyə Əərəbistanı ilə Rusiya arasında başlayan anlaşnmazlıq bazarda neftin qiymətini sudan ucuz edəcək qədər aşağı salıb.

Iki dövlət arasında baş qaldırmış neft savaşının uzun müddət davam edəcəyi inandırıcı görünmürdü. Çünki istər ər-Riyad, istərsə də Moskva tamamilə neftin pulundan asılı durumdadır və bu ixtilafın da uzun davam etməsi, hər ikisinə ciddi şəkildə zərər vurmaqdadır.
Vəziyyət belədir ki, son 3 ayda Səudiyyə Ərəbistanının neftdən əldə etdiyi gəlirlər 80 faiz aşağı düşüb. Turizmdən (Həcc ziyarətindən) əldə olunan gılirlər isə yox səviyyəsindədir. Düzdür, ərəblərin istər neft, istərsə də maliyyə rezervləri xeyli çoixdur. Və 30 milyona yaxın əhalisi olan bir ölkəni daha bir müddət hazırkı şərtlərlə idarə etmək çətin deyil. Lakin gəlirlərin getdikcə azalması ciddi problemlər üçün zəmin olduğundan ər-Riyad azca dayanıb, “nəfəs almağa” qərar verib. Yəni, neftin qiyməti məsələsində ortaq yol axtarmağa başlayıb.
Səudiyyədən fərqli olaraq Rusiyada isə durum daha pisdir. 145 milyon əhalisi olan, ən əsası korrupsiya girdabına boğulan Moskva, bir tərəfdən sanksiyalar, digər tərəfdən koronavirusla mübarizədə məğlub duruma düşməkdədir. Əvvəlki səviyyədə gəlirlərin olmaması, neftin daha da ucuzlaşara maliyyə rezervlərini “yeməsi” Rusiya üçün arzuolunan deyil. Üstəlik, rəsmi qurumlar baş verənlərin ölkə iqtisadiyyatını çökdürdüyünü dilə gətirməyə başlayıblar.
Son günlər neft bazarında yaşanan olaylar isə onu deməyə əsas verir ki, tərəflər arasında ortaq məxrəc üçün prosesin təməli qoyulub. Qiymətlərin nisbətən dirçəlməsi, amma dayanıqlı olmaması ərəblərlə yanaşı, Rusiyanın da gözünü qorxutmaqdadır. Görünən odur ki, Moskva ixtilafın uzun davam etməsinə dözə bilmir və bu səbəbdən də əyləci basmaq məcburiyyətində qalıb. Rusiya prezidenti Vladimir Putin bu gün Moskvada bir qrup yerli neft şirkətlərinin rəhbərləri ilə videokonfrans təşkil edib. Kreml rəhbərinin çıxışından aydın görünür ki, durum onların əleyhinədir və bu daha çox onların geri addım atmalarını şərtləndirir. Putin çıxışında deyib ki, hazırda neft bazarında vəziyyət çox qarşısıqdır. “Koronavirus pandemiyası demək olar ki, dünya iqtisadiyyatını bütünlüklə zəiflətməyə başlayıb. Neftə olan tələb də bu səbəbdən aşağı düşüb. Bu vəziyyət özündə həm texnoloji, həm də ekoloji riskləri ehtiva edir”.
Rusiya prezidenti deyib ki, pandemiya başa çatdıqdan sonra dünya iqtisadiyyatı yenidən canlanmağa başlayacaq. Onun sözlərinə görə, həmin dönəmdə neftin qiymətinin kəskin bahalaşacağı şübhəsizdir. “Rusiya aşağı qiymətlərə də, yüksək qiymətlərə də qarşıdır. Bir barrel üçün 42 dollar qiymət bizi təmin edir. Büdcəmizi də bu qiymətə uyğunlaşdırdığımızdan, 42 dollar maraqlarımızı təmin edir”.
Putin çıxış yolu olaraq təklifini də səsələndirib. O deyib ki, neft hasilatçıları bəzi addımlar atmalı və istehsal həcmini aşağı salmalıdırlar. “Hazırda ən uyğun addım o olardı ki, gündəlin neft hasilatını 10 milyon barrel azaltmalıyıq. Bunun birlikdə edilməsi lazımdır”.
O, həmçinin hazırda OPEK ölkələri ilə yanaşı, Səudiyyə Ərəbistanı ilə də danışıqlar apardıqlarını deyib. “Səudiyyə Ərəbistanı ilə danışıqlarımız davam edir. ABŞ-la əməkdaşlığa hazırıq”. /jamaz/