Əli Kərimlidən şok fakt:
“Ölkədə 1 milyon 355 min vətədaşin kredit borcu var.
Başqa sözlə ailələrin yarıdan çoxu yaşamır, sadəcə kredit ödəyir"

AXCP sədri Əli Kərimli ölkədəki kredit problemindən yazıb. Həmin yazını təqdim ediriuk: “Təəssüf ki, hələ də milyonlarla vətəndaşımız hökumətin necəliyinin, kimlərdən təşkil olunmasının şəxsən ona dəxili olmadığını düşünür. Hesab edir ki, o, istənilən hökumət zamanında belə yaşamaqda davam edəcək. Korrupsioner hakimiyyətin şəxsən ona və ailəsinə hansı problemlər yaratdığını tam təsəvvür etmir. Düşünür ki, hakimiyyətin necəliyi, kimlərdən təşkil olunması yalnız siyasətlə məşğul olanları maraqlandırmalıdır. İmkan olduqca oğru hakimiyyətin sadə vətəndaşa yaratdığı problemlərdən bəhs edəcəyəm.
Beləliklə, ölkədə 1 milyon 355 mindən artıq vətəndaşın kredit borcu var. Başqa sözlə ailələrin yarıdan çoxu yaşamır, sadəcə kredit ödəyir. Bu ayın problemini həll edə bilən dərhal o biri ayın dərdini çəkməyə başlayır.Yeri gəlmişkən, bir çox ekspertlər hesab edir ki, ölkədə siyasi aktivliyin yüksək olmamağının bir səbəbi də əksəriyyətin borc içində yaşamasıdır.
Əlbəttə, bazar iqtisadiyyatının mövcud olduğu bütün ölkələrdə kredit geniş yayılıb və bu özü-özlüyündə pis də deyil. Amma Azərbaycandakı kreditlər kredit yox, əsil bəladır. Çox yüksək faizlə verilir, üstəlik əksər hallarda kredit vermək üçün rüşvət də alınır. Avtomobil satışı üçün kreditləri istisna etsək, müxtəlif banklarda illik kredit faizi 22-36% arasında dəyişir. İstehlak kreditləri isə illik 30-42%-lə verilir. Bu artıq kredit yox, bataqlıqdır. Bu bataqlığa düşənlər isə bir qayda olaraq, borcu borcla ödəyərək ordan heç vaxt çıxa bilmirlər.
Qalır onu izah etmək ki, ölkədə belə yüksək faizli kreditlər üçün heç bir obyektiv iqtisadi səbəb yoxdur. Məhz hakimiyyətin acgözlüyü, daha çox qazanmaq ehtirası belə yüksək faizlərə səbəb olub. Əvvəlcə onu təsəvvür etməyə çalışaq ki, ailə hakimiyyəti dövründə ölkədən oğurlanaraq çıxarılan 48 milyard dollar pul ölkədə qalsaydı, Azərbaycandakı iqtisadi vəziyyət, maaşlar, əhalinin maddi durumu necə fərqli olardı. Təsəvvür etdinizmi?
İndi onu təsəvvür etməyə çalışaq ki, Azərbaycan hökuməti xarici banklarda, fondlarda illik 1-2%-lə saxladığı 33 milyard dollardan artıq vəsaitin heç olmasa bir hissəsini illik 4-8%-lə vətəndaşlarına kredit verir. Həyatınızın necə dəyişəcəyini təsəvvür etdinizmi?
Amma acgözlük bununla da bitmir axı. Hətta bu mühüm resurslar olmadan da ölkədə ucuz kredit bazarı formalaşa bilərdi, əgər bu sahədə də inhisarçılıq olmasaydı. 1990-cı illərin sonlarında ölkədə xeyli xarici bank fəaliyyət göstərirdi. Amma sonradan bank sektoru da ailənin və oliqarxların inhisarına keçdiyindən həmin xarici banklar ölkənin kredit bazarından sıxışdırılıb çıxarıldı. Kredit faizləri də süni şəkildə artırıldı ki, inhisarçı acgözlər daha çox qazansınlar. Əgər ölkədə bank sektorunda inhisarçılıq olmasaydı, indi çoxsaylı xarici banklar Avropadakı kredit faizlərinə yaxın faizlərlə bizim vətəndaşa da kredit verərdilər, həm də "şapkasız".
Bu yazını yazan zaman vaxtilə Azərbaycanda fəaliyyət göstərmiş, sonradan inhisarçılıqla bacarmayıb ölkəmizi tərk etmiş dünyanın nəhəng banklarından olan, İngiltərədə qeydiyyatdan keçmiş HSBC bankındakı kredit faizləri ilə maraqlandım. Standart kredit faizi illik 5.7% idi.
İndi təsəvvür edin ki, sizin mübarizə ilə quracağınız hökumət indiki hökumət kimi 48 milyardınızı oğurlayıb xaricə aparmayacaq, Neft Fondu vəsaitlərinin bir hissəsini sizlərə aşağı faizlə kredit verəcək, bankçılıq sahəsində inhisarçılığı ləğv edəcək, dünyanın ən böyük bankları çalışacaqlar ki, siz onların aşağı faizlə təklif etdiyi krediti alasınız. Belə bir hökumət qurmaq uğrunda mübarizə aparmağa dəyməzmi? Bəlkə kreditin növbəti ayını necə ödəmək dərdini bir anlıq kənara qoyub, problemlərimizin köklü həlli haqda düşünək.