Azərbaycan və Gürcüstanda 2013-cü il büdcələrinin parametrləri

Rəsmi şəxslər çox vaxt Azərbaycanın büdcəsini Cənubi Qafqazın başqa ölkələrinin büdcələri ilə müqayisə edirlər. Yerli açıq informasiya mənbələrinə və Gürcüstan mənbələrinə istinadən müəyyən etməyə cəhd edək: büdcələrin hansı fiskal tərkibcə sağlamdır, hansı xalqa xidmət edir. Bunun üçün büdcələrin gəlirlər və xərclər hissəsini götürək.
Karbohidrogen ixracı hesabına (75%) yerli büdcənin gəlirləri 24,4 mlrd. dollar. dolar, Gürcüstanınkı 5,05 mlrd. dollar. dollar olacaq. Bu ölkənin hökuməti donor mədaxili də hesablayır - 461 mln. dollar. dollar, bizdə belə şey yoxdur, yarımşəffaf xarici kreditlər var. Gürcüstan büdcəsinin xalis gəlirləri 4,48 mlrd. dollar. dollardır. Bunun çoxu (4,17 mlrd. dollar. dollar) vergilər, 101 mln. dollar. dolları qrantlar, 211 mln. dollar. dollar gömrük, aksiz və başqa yığımlardır.
Xərclər haqda. Bizim hökumət 25,2 mlrd. dollar. dollar (14,45 mlrd. dollar. dollar və ya 60% ARDNF-dən transfertdir), Gürcüstan 4 mlrd. dollar. dollar 422 mln. dollar xərcləyəcək.
Sosial təminatda nisbət 2,15 mlrd. dollar (8,5%) , qonşu ölkədə 1,5 mlrd. dollardır (33,9%). Fərq ondadır ki, Gürcüstan icbari tibbi sığortaya keçib, sosial reabilitasiya proqramı qəbul edib həyata keçirir. Azərbaycanda bu pullar əsasən DSMF-yə yığılır, yəni icbari sosial sığorta vəsaitləri sistemində yırtıqları yamamaq üçün nəzərdə tutulub. Bizim hökumət səhiyyəyə 849 mln. dollar (3,37%), Gürcüstan hökuməti 445,8 mln. dollar (10,1%) ayırıb. Azərbaycanda təhsil probleminin həllinə $1,95 mlrd. dollar (7,74%), Gürcüstanda $385,5 mln. dollar (8,7%) ayrılıb. Yerli Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi $630 mln. dollar (2,5%), Gürcüstan xüsusi fonda cəlb edilən vəsaitlərlə birgə 610 mln. dollar (13,8%) əldə edəcək.
Gürcüstanın maliyyə naziri Nodar Xadurinin sözlərinə görə, gələn ildən bu ölkənin büdcəsi ekonom rejimdə işləyəcək, yüksək rütbəli məmurların ehtiyat fondu, icra aparatının saxlanması xərcləri azalacaq. Bizim Maliyyə Nazirliyi prezidentin ehtiyat fonduna 442 mln. dollar, Gürcüstan $6,1 mln. dollar ayıracaq. Hökumətin ehtiyat fonduna $435 mln. dollar, Gürcüstanda 30,1 mln. dollar daxil olacaq. Bundan başqa, Azərbaycanda əsas cədvəldə göstərilməyən inzibati xərclər var. Qonşu ölkədə yoxdur.
Müdafiə xərcləri bizdə 1,95 mlrd. dollar (7,7%), Gürcüstanda 415,7 mln. dollar-dur (9,4%). Məhkəmə, DİN, Ədliyyə Nazirliyi, Prokurorluq bizdə 1,38 mlrd. dollar (5,48%), qonşu ölkədə $500 mln. dollar (11,2% əldə edəcək, bunun beşdə biri penitensiar sistemdə islahatlara gedəcək.
Daha bir məqam. Gürcüstanda da məcburi köçkün və qaçqınlar var. Bu məqsədlə onlar $30 mln. dollar, Azərbaycan 271 mln. dollar xərcləyəcək. Bu kateqoriyanın problemləri azalmasa da, məmurlar (xüsusən kommunal xidmətlər) hökumətin və ictimaiyyətin nəzarətindən çıxarmaqla külli miqdarda vəsait əldə edir. Jurnalistlər bu məsələyə toxunanda bütün məmurlar KİV-i hədəfə alır, sanki bu vəziyyətdə mətbuat günahkardır.

“Turan”