Bazar qiyməti 115 milyon manat olan 114 447 iri buynuzlu heyvan öldürücü virusa yoluxub; ekspertlər fəlakətin miqyasının daha geniş olduğunu, Kənd Təsərrüfat Nazirliyinin isə real göstəriciləri gizlətdiyini iddia edirlər
Azərbaycanda iribuynuzlu heyvanlar arasında yayılan xəstəlik artıq 31 rayonu əhatə edib. Bu barədə APA-ya açıqlamasında Dövlət Baytarlıq Xidmətinin (DBX) mətbuat xidmətinin rəhbəri Yolçu Xanvəli deyib.
O bildirib ki, son məlumatlara görə, 114 447 baş heyvanda bu xəstəliyin müalicəsi aparılıb: “Aparılan müalicə 100 faizə yaxın effekt verir, heyvanlar 2-3 gün ərzində sağalır. Lakin xəstəliyin tam müalicəsi 15 gün, 1 ay ərzində yekunlaşır. Gərginlik olduğu kimi davam edir. Problemlər yavaş-yavaş aradan qaldırılır”.
Y.Xanvəli DBX-nin qeyd olunan xəstəliklə bağlı Səhiyyə Nazirliyinə dərman çatışmazlığı haqda müraciət etdiyini də deyib: “Bu dərmanlar həm səhiyyə, həm də baytarlıq apteklərində satılır. Hələ ki mütəxəssislərimizdən dərman qıtlığının yaranması ilə bağlı narazılıq eşitmirik. Artıq hiss olunur ki, bizim müraciətimizə cavab verilib. Həmin rayonların dərmanla təchizatı yaxşılaşdırılıb”.
Mətbuat xidmətinin rəhbəri onu da deyib ki, Bakıda və digər rayonlarda fəaliyyət göstərən baytarlıq laboratoriyalarına təqdim olunan iribuynuzlu heyvan ətlərində məlum xəstəlik aşkarlanmayıb. Movqe.az saytına açıqlamasında isə Y.Xanvəli aran rayonlarında iribuynuzlu mal-qara arasında yayılan xəstəliyin artıq 31 rayonu əhatə etdiyini deyib. Onun sözlərinə görə, Lənkəranda, Samuxda və Füzulidə də iribuynuzlu heyvanlar arasında xəstəliyin yayıldığı üzə çıxıb.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda iribuynuzlu heyvanlar arasında yayılan xəstəlik bu virus ailəsinə məxsus olan şamanda, akabena və aina viruslarının qarışığından yaranan xəstəlikdir. Ağcaqanad və həşəratlar vasitəsilə yayılan xəstəlik mal-qara arasında artıq geniş yayılmaqdadır.
Qeyd edək ki, qansovurucu həşəratlar vasitəsilə yayılan bu xəstəlik hələ 2011-ci ildən Avropa ölkələrində tüğyan edir. Ancaq heyvanlar arasında yayılan bu virus insanlara keçmir.
Yada salaq ki, bir qədər əvvəl Dövlət Baytarlıq Xidməti xəstəliyin öncə 17, sonra isə 28 Aran rayonunda yayıldığı bildirmişdi. Hazırda isə rayonların sayı 31-ə çatıb və regional miqyası da genişlənib. İndi təkcə aran zonası yox, cənub, Şirvan və Aran Qarabağ bölgəsinin iri buynuzlu heyvanları da bu xəstəlikdən əziyyət çəkir. Y.Xanvəli deyir ki, xəstəliyin müalicəsi üçün rayon baytarlıq idarələri gücləndirilmiş iş rejimində çalışırlar.
Təbii ki, fəlakətin miqyası genişdir. 114 447 baş iribuynuzlu heyvanın dəyərini pula çevirəndə yüksək bir məbləğ alınır. Bazarda iri buynuzlu heyvanın orta hesabla 1000 manata satıldığını nəzərə alsaq, bu, 115 milyon manat edir. Bir elə mal-qara məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşib. Təbii ki, balaca məbləğ deyil. Özü də bu, rəsmən etiraf edilən göstəricidir.
Kənd təsərrüfatı mütəxəssislərinin fikrincə, nazirlik real göstəriciləri gizlədir. Yəni fəlakətin miqyası daha genişdir. Bunu adi müşahidə əsasında da müəyyən etmək olar. Məsələn, necə ola bilər ki, virus Lənkəranda yayılıb, ancaq ona bitişik Astara və Masallı rayonlarında yox? Şamaxıda yayılıb. Ağsuda yox? Bu, praktiki olaraq mümkün deyil. Sadəcə nazirlik fəlakətin miqyasını azaltmaqla problemin o qədər də böyük olmadığını göstərir. Elə Baytarlıq Xidmətinin məlumatlarında da ziddiyyətləri görmək mümkündür. Məsələn, Y.Xanvəli deyir ki, “gərginlik olduğu kimi davam edir, problemlər yavaş-yavaş aradan qaldırılır”. Gərginlik olduğu kimi davam edirsə, problem necə yavaş-yavaş aradan qaldırılır? Və yaxud də deyir ki, “aparılan müalicə 100 faizə yaxın effekt verir, heyvanlar 2-3 gün ərzində sağalır, lakin xəstəliyin tam müalicəsi 15 gün, 1 ay ərzində yekunlaşır”. Müalicə 100 faiz effekt verirsə və 2-3 günə sağalırsa, tam müalicə niyə 15-30 gün çəkə bilər? Müalicə 15-30 gün davam edirsə, onda effekt heç bir halda 100 faiz ola bilməz. Bu ziddiyyətli fikirlərdən də görünür ki, problemin miqyası daha böyükdür və nazirlik işin öhdəsindən gələ bilmir. Əgər Y.Xanvəlinin açıqlamasına rəğmən bir elə müqavimət fonunda xəstəliyin əhatə dairəsi genişlənirsə, onda effektiv mübarizə haqda nağılları bir kənara qoymaq lazımdır.
Onu da yada salaq ki, kənd təsərrüfatı naziri İsmət Abbasov yayılmış xəstəliyin dövlət hesabına müalicəsinə vəsait ayrılması üçün hökumətə müraciət edib. Görünür, hökumət müraciətə müsbət reaksiya vermədiyindən nazirlik daxili imkanlar hesabına virusa qarşı mübarizə aparır. Daxili imkanlar isə çox məhdud olduğundan effektiv nəticələr yoxdur. Vəsaitin ayrılmaması isə hökumətin Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə, daha dəqiqi, nazir İ.Abbasova etimadsızlığı ilə bağlıdır. Prezidentin məşhur 12 fevral müşavirəsində Kənd Təsərrüfatı Nazirliyini sərt tənqid etməsi, mənimsəmələrə yol verildiyini xüsusi olaraq vurğulaması yəqin ki, hamının yadındadır. Bunun ardınca isə taxıl biçininin uğursuz təşkili, kombayn çatışmazlığının yaranması nazirin “yarıtmaz kadr” imicini möhkəmləndirib. Bunun ardınca virus probleminin ortaya çıxması hökuməti bezdirib və nazirliyə daxili imkanları hesabına problemi həll etmək tapşırılıb. İndiyə qədər nazirliyə vəsait ayrılmaması yalnız bu amillə bağlı ola bilər.