“Azərbaycan çox təhlükəli regionda yerləşir”

Amrika Birləşmiş Ştatlarının Azərbaycandakı səfiri Riçard Morningstar “Azadlıq” radiosuna geniş müsahibə verib. Müsahibədə iki ölkə arasındakı münasibətlərin hazırki səviyyəsi, regionda baş verən son proseslər, Qarabağ probleminin həlli yolları və Azərbaycanda demokratiyanın mövcud durumu ilə bağlı bir sıra maraqlı fikirlər səsləndirilib. Səfir bildirib ki, Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş 7 Azərbaycan rayonu ilə bağlı ABŞ-ın mövqeyi dəyişməzdir. “Onlar Azərbaycana qaytarılmalıdır. Biz bununla bağlı mövqeyi aydın ifadə edirik”. Dağlıq Qarabağla Ermənistanı birləşdirən kiçik bir koridorun olmasının vacibliyini qeyd edən səfir Dağlıq Qarabağın yekun statusunun danışıqlar vasitəsilə həll olunmasının vacibliyini vurğulayıb. “Amma, bunların heç biri iki ölkə prezidenti razılığa gəlməklə bağlı iradə nümayiş etdirməsə mümkün olmayacaq. Biz buna kömək etməyə hazırıq. Amma, məcbur edə bilmərik”.
Müsahibədə səfir Qarabağ münaqişəsinin həllində Rusiyanın əsas rol oynadığını dolayısı ilə olsa da etiraf edib. “ Hər iki ölkəyə, bəlkə də daha çox Ermənistana göstərə biləcəkləri təzyiqləri nəzərə alsaq, Rusiya sülhün qarşısını almaq istəsə, buna nail ola bilər”. Rusiyanın Qarabağ münaqişəsindən hər iki ölkəyə təsir mexanizmi kimi istifadə etdiyi qənaətində olan Morningstar sülhün olmamasında daha çox Rusiyanın maraqlı olduğunu bildirib. “ Digər sual da budur ki, Rusiya necə, status-kvodan tam razıdırmı? Çünki, hal hazırda Rusiya Ermənistanın da, Azərbaycanın da üzərində təsir alətinə malikdir və sülhün olmaması təsirin davam etməsi deməkdir”. Morningstarın fikrincə, Amerika Dağlıq Qarabağ danışıqlarının ədalətli şəkildə davam etdirilməsi üçün bufer rolunu oynayır. Xüsusilə Ukrayna böhranından sonra problemin həlli daha da vacib olub. Ukraynada baş verənlər problemin həllinə olan münasibətin məğzinə təsir etməsə də sürətlənməsini vacib edib. “Bizim mövqeyimizə o baxımdan təsir edib ki, indi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin çözümünü daha vacib hesab edirik. Hər zaman vacib idi. Amma, Ukrayna böhranından sonra daha vacibdir”. Rusiyanın Krımı işğal etməsinin Qərb siyasi dairələrində problemlərin həlli barədə olan fikirlərə daha çox təsir etdiyini bildirən səfir ölkəsinin bu məsələni daha çox qabartmağa çalışdığını vurğulayıb. “Azərbaycana Dağlıq Qarabağ və işğal olunmuş ərazilərdə qeyri-sabitliyin qalması lazım deyil. İstənilən vaxt partlayış ola biləcək bir vəziyyətin qalması kimə fayda verir?
Rusiyanin Krımda etdiklərindən sonra kim bilir, Rusiya, yaxud üçüncü bir tərəf bu vəziyyətdən necə faydalanmaq istəyə bilər? “
ABŞ-ın ölkəmizdə enerji sahəsində xüsusi maraqları olması barədə danışan səfir Azərbaycanı enerji sahəsində Rusiyanın monopoliyasına qarşı mühüm tərəfdaş kimi dəyərləndirib. “ Bəli, enerji bizim vecimizədir. Amma, bilirsiz, biz Azərbaycandan neft ya qaz almayacağıq. Lakin, biz Rusiyanın monopoliyasına qarşı durmağı vacib sanırıq”. Azərbaycan hakimiyyəti daxilində Rusiya meyilli qüvvələrin olduğuna diqət çəkən səfir bildirib ki, belələri ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə zərbə vurmağa çalışır. “Hökumətə elələri var ki, ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə ziyan vurmaq istəyir, ona görə də qərb təşkilatlarının işini çətinləşdirmək, yaxud Birləşmiş Ştatları, Avropanı nədəsə günahlandırmağa çalışırlar. Amma hökumətdə başqa mövqedə olan çoxlu adam da var”. Bu baxımdan Azərbaycan hökumətini monolit hesab etməyən Morningstar həmin qüvvələri yaxşı tanıdığını deyib. “ İlk növbədə mən həmin adamların kim olduğunu bilirəm”.
Azərbaycanda korrupsiya hallarının olmasını vurğulayan səfir deyib ki, hökumət də, yuxarılar da korrupsiyanın olduğunu qəbul ediblər. “Mən ədalətli və obyektiv olmağa çalışıram. Məncə, hökumət, prezident anlayıb ki, gündəlik korrupsiya cəmiyyətdə problemlər yaradır, onlar qəbul edirlər ki, yerli məmurların hakimiyyətdən sui-istifadə etməsi həddən artıq uzağa gedə bilər”.
Amerikanın Azərbaycanda baş verən proseslərə təsir imkanlarını qiymətləndirən Morningstar bir çox məsələlərin iki ölkə arasında münasibətlərdə qıcıq yaratdığını vurğulayıb. “Biz sehirli çubuğu qaldırıb məsələləri həll edə bilərikmi? Yox. Biz məsələləri qaldıra bilərik, bu məsələlərə ikitərəfli münasibətlərdə xüsusi önəm verə bilərik, biz məsələni ciddi şəkildə qabartmaqda davam edə bilərik. Amma dəyişikliklərin baş verməsi yenə də Azərbaycan hökumətindən və vətəndaşlarından asılıdır”.
Səfir bildirib ki, çoxlu ölkələr var ki, orada vəziyyət Azərbaycandan daha yaxşıdır. Lakin vəziyyətin pis olduğu ölkələrin də olduğunu deyən səfir “bu ən pis ölkə deyil” deyərək vəziyyəti qiymətləndirib. “Məncə, Azərbaycan hökumətinin nəzərə almalı olduğu məsələlər var. Və Azərbaycanı başqa ölkələrdən fərqli edən bir cəhət var. Azərvbaycan özünü demokratiya kimi təqdim edir. Daha pis ölkələr var, amma əgər Azərbaycan özünü demokratik dövlət kimi təqdim edirsə, məncə, burda baş verən bəzi şeylərin olmamasına məsuliyyət daşıyır”.
Nicat Mahmudov