Qərb İlham Əliyevin üçüncü namizədliyinə nə deyə bilər?

Ərəstun Oruclu: “Həmin konstutsiya dəyişikliyi İlham Əliyevə şamil oluna bilməz”

Leyla Əliyeva: “Əgər cəmiyyət kütləvi şəkildə etiraz etsə, onda Qərb də buna etiraz edəcək”

Erkin Qədirli: “Kim vəziyyətə nəzarət etməyi bacarırsa, Qərb, beynəlxalq təşkilatlar da onunla işləyir, onu dəstəkləyir”


İki dəfə dövlət başçısı seçilən İlham Əliyevin üçüncü dəfə prezidentliyə namizəd olmaq ehtimalına iki fərqli münasibət var. Hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmiləri 2009-cu ildə konstitusiyaya dəyişiklik referendumunu əsas gətirərək İlham Əliyevin namizədliyinə heç bir hüquqi maneənin olmadığını deyirlər. Həmin referendumda konstitusiyadan “Heç kəs iki dəfədən artıq təkrarən Azərbaycan Respublikasının prezidenti seçilə bilməz” cümləsi çıxarılıb. Müxalif düşərgə isə qeyd edir ki, konstitusiya dəyişikliyinin 2013-cü ildə keçiriləcək prezident seçkisinə hüquqi qüvvəsi yoxdur, çünki iki dəfədən artıq təkrarən prezident seçilmə yasağı İlham Əliyev ikinci dəfə seçiləndən sonra aradan qaldırılıb.
Bəs Qərb ölkələrinin, beynəlxalq demokratik təsisatların məsələyə münasibəti necə ola bilər? Bu suala politoloqlar Ərəstun Oruclu, Leyla Əliyeva və hüquqşünas Erkin Qədirli cavab verib.
Ərəstun Oruclu: “Qərb ölkələri ilk növbədə çalışacaq ki, bütün məsələlərə hüquqi yanaşma olsun. Konstitusion dəyişiklik baxımından mübahisədə kim haqlıdır? Əsas bu sual gündəmə gəlir. Hüquqşünasların əksəriyyəti hesab edir ki, qanunun geriyə qüvvəsi yoxdur, yəni həmin konstutsiya dəyişikliyi İlham Əliyevə şamil oluna bilməz. Çünki o, əvvəlki qaydalar çərçivəsində ikinci müddətə prezident seçilib. Fikirləşirəm ki, beynəlxalq yanaşma daha çox bu mövqeyə üstünlük verəcək.
Azərbaycanda idarəetmə sistemi çox sürətlə tənəzzülə uğrayır. Onun fəsadları bütün sahələrdə özünü göstərir. Son zamanlar hakimiyyət bu böhrandan çıxmaq üçün ağlasığmaz addımlar atır. Məsələn, QHT qanunvericiliyinə düzəlişləri, Tofiq Yaqublunun və İlqar Məmmədovun şərlənərək İsmayıllıdakı üsyanın təşkilatçıları kimi həbs olunmalarını, İsmayıllıda baş verən hadisələrə qeyri-adekvat yanaşmanı nəzərdə tuturam. Dünyanın ən aparıcı kütləvi informasiya vasitələrinin o hadisələr barədə yaydığı xəbərlərdə nazirin oğlunun da adı çəkilir. Qarşıdurmaya səbəbkar kimi o da göstərilir. Amma hakimiyyət birmənalı şəkildə bunu bir qırağa qoyur, başqa kimi gəldi ittiham etməyə çalışır. O cümlədən etirazını bildirən dinc sakinləri.
Bütün bunları görən beynəlxalq aləm konstitusiya dəyişikliyinin İlham Əliyevə şamil olunmamasına üstünlük verə bilər və proses buna doğru gedir. Beynəlxalq aləmin çox önəmli fiqurlarından biri Avropa Birliyidir və bu qurumun nümayəndəsinin Tofiq Yaqublu və İlqar Məmmədovun Bakı Apellyasiya Məhkəməsindəki prosesinə buraxılmaması beynəlxalq güclərə əlcək atmaqdır. Bu hərəkət çox məntiqsiz bir hərəkət idi”.
Leyla Əliyeva: “Əgər cəmiyyət İlham Əliyevin üçüncü dəfə prezident seçkisinə qatılmasına kütləvi şəkildə etiraz etsə, onda Qərb də buna etiraz edəcək. Amma cəmiyyət etirazını bildirə bilməsə, Qərb heç bir reaksiya verməyəcək, qüvvələr nisbətinə uyğun yanaşacaq bu prosesə”.
Erkin Qədirli: “ Açığı, Qərbin və beynəlxalq təşkilatların bu məsələyə ciddi reaksiya verəcəyinə inanmıram. Bu, daxili diskussiya mövzusudur və biz bu məsələni daxildə həll etməliyik.
Mən İlham Əliyevin üçüncü dəfə namizəd olmaq hüququna qanun çərçivəsində şərh verirəm. Yəni söhbət İlham Əliyevin şəxsiyyətindən getmir, əslində bir vətəndaş kimi onun öz namizədliyini irəli sürməsini mən problem hesab etmirəm. Ancaq söhbət qanunlardan gedir. Bir nəfərin iki dəfədən artıq təkrarən prezident seçilməsinə qoyulmuş yasağın konstitusiyadan çıxarıldığı və yeniliyin qüvvəyə mindiyi zamanı, həmçinin referendumun özünün nə şəkildə keçirildiyini nəzərə alsaq, İlham Əliyevin üçüncü dəfə prezidentliyə namizədliyini irəli sürmək hüququnun olmadığını əminliklə söyləyə bilərik. Qərb nə deyəcək, bunu artıq onun özü bilər. Sözün doğrusu, Qərbin mövqeyi məni az düşündürür.
Biz Qərbin, beynəlxalq təşkilatların mövqeyinin necə olduğunu əvvəlki seçkilərdə, bir sıra başqa siyasi proseslərdə də yaxşı görmüşük. Kim vəziyyətə nəzarət etməyi bacarırsa, Qərb, beynəlxalq təşkilatlar da onunla işləyir, onu dəstəkləyir. Ola bilər, onlar müəyyən tənqidi fikirlər söyləsinlər, amma sonda kim vəziyyətə nəzarət edirsə, onunla işləyirlər. Bu o demək deyil ki, Qərb, beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanda vəziyyətə nəzarət edən tərəfin atdığı addımları ürəkdən bəyənir, sadəcə olaraq onlar vəziyyətə nəzarət edən tərəflə işləməyi üstün tuturlar. Sabitlik - Qərbə bu lazımdır. İndi bu idarəetmə ilə sabitliyi nə qədər təmin etmək mümkün olacaq, bu ayrı mövzudur. Eyni zamanda Qərbin bundan narahat olub-olmadığı da ayrı mövzudur və doğrusu, mən bunu bilmirəm də. Ancaq bilirəm ki, sonda kim situasiyaya nəzarət edəcəksə, Qərb, beynəlxalq təşkilatlar da onu dəstəkləyəcək”.
“Siyasət şöbəsi”