Hacıqabulda torpaqları zəbt olunan vətəndaşlara məhkəmə pul ayırdı, hələ də ödəniş edilməyib

Dövlət Neft Şirkəti ilə vətəndaşlar arasında torpaq mübahisəsi əsas problemlərdən biri olub. Belə problemlərdən əsasən neft şirkətinin vətəndaşların torpaq sahələrindən qanunsuz olaraq kəmərlərin çəkilməsi mübahisəli məsələyə çevrilib. Vətəndaşın mülkiyyətində olan torpaq sahələrində iş görsələr də, bu barədə vətəndaşa vaxtından əvvəlb məlumat belə vermirlər.

Hacıqabul rayon sakinləri Yusif Novruzov, Abbas İsmayılov, Zəfər Həsənov, Əliheydər Hüseynov, Mehdi İsmayılov, Fazil Piriyev, Qızbacı Piriyeva, Vahid İbrahimov, Rafiq Piriyev, Əli Piriyev, Həzi Gözəlov və Əliseyran Piriyev Hacıqabul Rayon Məhkəməsinə müraciət ediblər.

Onlar iddialarını belə əsaslandırıblar ki, Hacıqabul rayonu, Rəncbər kəndinin sakinləri olub, torpaq mülkiyyətçisi olaraq müvafiq hakimiyyət orqanlarının qanuni əsaslarla onlara ayırdığı və mülkiyyətlərinə verilmiş torpaq sahələrindən istifadə hüquqlarından qanunsuz olaraq məhrum ediliblər. Əvvəllər Rəncbər Kolxozunun istifadəsində olan torpaq sahələri onlara Hacıqabul rayon Aqrar İslahat Komissiyasının 5 yanvar 1998-ci il tarixli 01 nömrəli qərarı əsasında verilib.

Vətəndaşların nə qədər torpaqları zəbt edilib?

Torpaq sahələrinin mülkiyyətə verilməsinə dair müvafiq Dövlət Aktı təqdim edildikdən sonra onlar həmin torpaq sahəsindən təsərrüfat məqsədi ilə istifadə ediblər. 2008-ci ilin oktyabr ayından başlayaraq həmin torpaq sahələrinin bir hissəsi faktiki olaraq özgəninkiləşdirilib.

Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün istifadayə götürülməsinə baxmayaraq mülkiyyətçilər olaraq onlara əvvəlcədən hər hansı xəbərdarlıq olunmayıb. Bu baxımdan onlara məxsus torpaqların özgəninkiləşdirilməsi və ya yüklü edilməsi bəlli deyil. Mülkiyyətlərində olan torpaq sahələrində Qalmaz-47-ci km. Qazıməmməd Yüksək

Təzyiqli Magistral Qaz Kəmərinin tikintisi həyata keçirilib. Bu tikinti artıq başa çatıb və həmin kəmər istismar olunur.

Bununla belə kəmərin keçdiyi zolaqda və mühafizə zonasında tərəflərindən hər hansı təsərrüfat işlərinin görülməsinə icazə verilmir.

Qaz kəmərini çəkilməsi ilə əlaqədar onlaraq Yusif Novruzova məxsus olan torpaq sahəsinin 2,7 ha (2700 kv.m) hissəsi, Abbas İsmayılova məxsus olan torpaq sahəsinin 0,18 ha (1800 kv.m) hissəsi, Zəfər Həsənova məxsus olan torpaq sahəsinin 2,37 ha (23700 kv.m) hissəsi, Əliheydər Hüseynova məxsus olan torpaq sahəsinin 2,8 ha (28000 kv.m) hissəsi, Mehdi İsmayılova məxsus olan torpaq sahəsinin 0,36 ha (3600kv.m) hissəsi, Fazil Piriyevə məxsus olan torpaq sahəsinin 2,72 ha (27200 kv.m) hissəsi, Qızbacı Piriyevaya məxsus olan torpaq sahəsinin 2,32 ha (23200 kv.m) hissəsi, Vahid İbrahimovə məxsus olan torpaq sahəsinin 0,63 ha (6300 kv.m) hissəsi, Rafiq Piriyevə məxsus olan torpaq sahəsinin 0,78 ha (7800 kv.m) hissəsi, Rasim Piriyevə məxsus olan torpaq sahəsinin 1,67 ha (16700 kv.m) hissəsi, Həzi Gözəlova məxsus olan torpaq sahəsinin 1,53 ha (15300 kv.m) hissəsi və Əliseyran Piriyevə məxsus olan torpaq sahəsinin 0,17 ha (1700 kv.m) hissəsi zəbt olunub.

Cavabsız müraciətlər və məhkəmə qərarı

Iddiçılar hesab edib ki, tkintini Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti həyata keçirib. Tikintiya başlanan zaman mülkiyyətçilərə heç bir xəbərdarlıq edilməyib. Hətda mülkiyyətçilərin tikintinin kim tərəfindən və hansı məqsədlə aparılması ilə bağlı tikinti icraçlarına edilmiş şifahi müraciətlərinə də hər hansı cavab verilməyib. Bundan sonra mülkiyyətçilər və ya onları təmsil edən şəxslər müxtəlif dövlət orqanlarına çoxsaylı müraciətlər ünvanlayıblar. Müraciətlərə və şikayətlərə verilən cavablar isə əksər halda məntiqsiz və hər hansı qanuna söykənməyən cavablar olub.

Onlarla eyni vəziyyətdə olan digər həmkəndliləri Hacıqabul Rayon Məhkəməsinə Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinə qarşı iddia qaldırıblar.

Məhkəmənin gedişində Dövlət Xəritəçəkmə Komitəsi və Maliyyə Nazirliyi də cavabdeh qismində tanınıblar.

Torpaqları zəbt olunan vətəndaşlara nə qədər kompensasiya ödəniləcək?

Göstərilənləri nəzərə alaraq Novruzov Yusif Yusif oğluna 7020, İsmayılov Abbas Əli oğluna 468, Həsənov Zəfər Səbzalı oğluna 6162, Hüseynov Əliheydər Hüseyn oğluna 7280, İsmayılov Mehdi Əli oğluna 936, Piriyev fazil Balacan oğluna 7072, Piriyeva Qızbacı Aslan qızına 6032, İbrahimov Vahid Tofiq oğluna 1638, Piriyev Rafiq İslam oğluna 2028, Piriyev Rasim Əli oğluna 4342, Gözəlov Həzi Abdul oğluna 3978 və Piriyev Əliseyran İslam oğluna 442 məbləğində pulun cavabdehlərdən tutularaq ödənilməsi barədə qətnamə çıxarılmasını xahiz ediblər.

İddia təmin edilib və həmin Hacıqabul Rayon Məhkəməsinin qətnaməsini Apelyasiya məhkəməsi və Ali Məhkəmə qüvvəsində saxlayıb.

Maliyyə Nazirliyinin nümayəndəsi Vüqar İbrahimov bildirib ki, Hacıqabul Rayon Məhkəməsinin qətnaməsi maddi və prosessual hüquq normalarının pozulması nəticəsində qəbul edilib. O, qeyd edib ki, buna görə də həmin qəbul edilən qətnamə ləğv edilməlidir: “Belə ki, iddiaçılar qaz boru xəttinin keçdiyi torpaq sahəsinin onların mülkiyyətində olduğunu qeyd etsələr də, bu faktı tutarlı sübutlarla əsaslandıra bilməyiblər. Halbuki, “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Resoublikasının Qanuna əsasən daşınmaz əmlakın mülkiyyət və digər əşya hüquqlarının dövlət qeydiyyatı Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinə uyğun olaraq daşınmaz əmlaka hüquqların əmələ gəlməsinin, məhdudlaşdırılmasının (yüklülüynün) başqasına keçməsinin və bu hüquqlara xitam verilməsinin dövlət tərəfindən tanınması, təsdiq edilməsi barədə hüquqi aktdır. Təsadüfi deyildir ki, “Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunun tətbiqi ilə əlaqədar “Azərbaycan Respublikasının bəz iqanunvericilik aktlarına dəyişikliklər və əlavələr

edilməsi barədə” 21 aprel 2006-ci il tarixli Qanunun “Torpaq islahatı haqqında” Qanunda dəyişiklik edilərək, həmin Qanuna əlavə edilən “Torpağa mülkiyyət hüququna dair Dövlər Aktı”nın nümunəsi ləğv edilib. Lakin idiaçı tərəf torpaq sahələrinin onların mülkiyyətində olmasını təsdiq edən sənədi, yəni dövlət reyestrindən çıxarışı məhkəməyə təqdim edə bilməyiblər”.

İki iddia və fərqli qərarlar

Nümayəndənin sözlərinə görə, məhkəmə qətnaməsində hazırlı iddiaçılarla eyni vəziyyətdə olan həmkəndlilərinin iddialarının Hqacıqabul Rayon Məhkəməsinin qətnaməsi ilə təmin oluduğu qeyd edilib. Onun sözlərinə görə, Şirvan Apelyasiya Məhkəməsinin 5 may 2014-cü il tarixli qətnaməsi ilə dəyişdirilmədən saxlanılıb, Hacıqabul Rayon Məhkəməsinin 30 sentyabr 2011-ci il tarixli qətnaməsi ilə iddiaçılar Gülsüm Məmmədovanın və digər şəxslərin iddiası təmin edilməyib: “Bu işdə olan iddaçı Yusif Novruzovda Gülsüm Məmmədova və digər şəxslərin iddiası üzrə sənədlərdə adı keçib. Həmin qətnamədə göstərilib ki, Azərbaycan Respublikası Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsi Dövlət Torpaq Kadastrı və Monitorinqi Elm-İstehsalat Mərkəzi Salyan Regional Torpaq Kadastrı Mərkəzinin mütəxəssisləri tərəfindən Rəncbər kəndində sözügedən qaz xəttinin kordinatları GPS avandanlığı vasitəsi ilə yerində müəyyən edilib və həmin qaz xəttinin iddiaçıların pay torpaqlarının üzərinə düşmədiyi aşkar olunub. Eyni zamanda adıçəkilən analoji iş üzrə təyin edilmiş 30 yanvar 2014-cü il tarixli ekspertiza rəyi ilə müəyyən olunub ki, qeyd olunan borunun tikintisi və istismarı torpaqlardan təsərrüfat məqsədilə istifadə etməyə mane olmur. Göründüyü kimi məhkəmə tərəfindən işin ətraflı araşdırılmayıb, ekspertizanın keçirilməməsi, habelə aidiyyəti qurumların rəyinin öyrənilməməsi nəticəsində mövcüd qanunvericilik aktlarına zidd, analoji iş üzrə çıxarılmış məhkəmə qərarında təsbit olunmuş hallarla uzlaşmayan qərar qəbul edilib”.

Vətəndaşın pulunu kim ödəməlidir:

Vüqar İbrahimov daha sonra qeyd edib: “İşin halları Yusif Novruzova münasibətdə qiymətləndirilərkən isə nəzərə alınmalıdır ki, MPM-nin 82.3-cü maddəsinin tələblərinə əsasən bir mülki iş üzrə qanuni qüvvəyə mimiş məhkəmə qətnaməsi ilə müəyyən edilmiş faktlar həmin işdə iştirak edən şəxslər tərəfindən başqa məhkəmə prosesində mübahisələndirilmir və yenidən sübut edilmir. Sadalanan hallardan məlum olur ki, məhkəmə qeyd olunan torpaqla bağlı hüquqların məhdudlaşdırılması faktını lazımi sübutlarla əsasladıra bilməyib. Digər tərəfdən iş materiallarında ziyan vuran təşkilat kimi Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin adı çəkilir. Bununla əlaqədar qeyd edilir ki, Mülki Məcəllənin 157.9-cu maddəsinin və “Torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması haqqında” Qanunun 3.1.1-ci maddəsinin tələblərinə əsasən dövlət əhəmiyyətli yolların və digər kommunikasiya xətlərin (magistral neft və qaz boru kəmərlərinin, kanalizasiya, yüksək gərginlik elektrik xətlərinin, hidrotexniki qurğuların) çəkilməsi və quraşdırılması torpağın alınmasına dövlət ehtiyacı hesab edilir. Həmin Qanunun 54.2-ci maddəsinə əsasən isə kompensasiya alınmanın təsirinə məruz qalan şəxslərə torpağın alınmasını zəruri edən layihənin hesabına ödənilir. Qanunvericiliyin tələblərindən aşkar şəkildə göünür ki, torpaqların dövlət ehtiyacları üçün alınması zamanı mülkiyyət sahiblərinə kompensasiya torpağın alınması zəruri edən layihənin hyesabına ödənilir. Buna görə də iddia əsaslı hesab olunduğu halda belə məhkəmə tərəfindən iddia tələbinə, o cümlədən ziyanın ödənilməsi ilə bağlı məsələyə dövlət büdcəsinə deyil, Dövlət Neft Şirkətinə münsibətdə baxılmaqla qərar qəbul edilməli idi. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 24 yanvar tarixli, 844 nömrəli Fərmani ilə təsdiq edilmiş “Dövlət Neft Şirkətinin Nizamnamə”sinin 1.6-cı bəndinə əsasən Şirkətin qanunvericiliyə müvafiq olaraq öz adından və digər hüquqlar əldə etmək, vəzifələr daşımaq, məhkəmədə iddiaçı və\ cavabdeh kimi çıxış etmək hüquqları var. Həmin Nizamnamənin 1.7-ci maddəsinə əsasən isə şirkət öhdəliklərinə görə onun sərəncamında olan əmlaka cavabdehdir. Şirkət dövlətin öhdəliklərinə görə cavabdeh deyil, dövlət də qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, şirkərin öhdəliklərinə görə cavabdeh deyil”.

Vüqar İbrahimov əlavə edib ki, Dövlət Neft Şirkəti dövlət orqanı olmadığından məhkəmə iş üzrə maddi hüquq normalarını düzgün tətbiq etməyib. O, qeyd edib ki, Hacıqabul Rayon Məhkəməsinin24 dekabr 2014-cü il tarixli qətnaməsinin ləğv edilməsi və iddia tələbinin rədd edilməsi barədə qərar qəbul edilməsini Şirvan Apelyasiya Məhkəməsindən xahiş edib.

Şirvan Apelyasiya Məhkəməsinin hakimi Tofiq Heydərovun sədrlik etdiyi kollegiyada Maliyyə Nazirliyinin apelyasiya şikayətinə baxılıb. Hakim heyəti nazirliyin şikayətinə müsbət cavab verməyib. Şirvan Apelyasiya Məhkəməsindən bildiriblər ki, Hacıqabul Rayon Məhkəməsi vətəndaşların xeyrinə haqlı olaraq qətnamə qəbul edib. Şirvan Apelyasiya Məhkəməsidə 23 iyun 2015-ci il tarixli qətnaməsi ilə birinci instansiya məhkəməsinin qətnaməsi qüvvədə saxlanılıb. Məhkəmədən onu da bildiriblər ki, qətnamə də vətəndaşlara dəymiş ziyanla bağlı kompensasiyanın ödənilməsi icraya yönəlməyib. Buna səbəb isə Maliyyə nazirliyinin Ali Məhkəməyə kasasiya şikayəti verməsi olub. Ali Məhkəmədən isə bildiriblər ki, yaxın vaxtlarda kasasiya şikayətinə baxılacaq.

Hacı Zeynalov

gundemxeber.az