Prezident və Dövlət katibindən rəsmi Bakıya açıq jest: ABŞ Azərbaycanla yox, Gürcüstanla ümumi dəyərlərin olduğu təsdiq edir
Amerika Birləşmiş Ştatları Gürcüstan və Azərbaycanı 1918-ci ilin mayında elan edilən müstəqillik münasibətilə təbrik edib. Hələlik məlumdur ki, Azərbaycanı prezident Barak Obama və dövlət katibi Con Kerri, Gürcüstanı isə təkcə dövlət katibi təbrik edib. Gürcülərin ABŞ prezidenti Barak Obama tərəfindən təbrik olunması barədə məlumat yoxdur, hərçənd Gürcüstan 95 illiyi iki gün öncə qeyd edir. Hər halda mövcud müraciətlər ABŞ-ın Qafqazdan olan tərəfdaşları ilə münasibətlərinin səviyyəsi və platforması barədə mühakimə yürütməyə imkan verir.
Azərbaycan və Gürcüstan 1918-ci ildə 2 illiyə əldə etdikləri müstəqilliyi bayram edirlər. Hər iki tərəf Rusiya imperiyası dağılandan sonra Ermənistanla birgə 22 aprel 1918-ci ildə cəmi bir ay yaşayan Zaqafqaziya Demokrtaik Federativ Respublikasını yaradıb. SSRİ dağılandan sonra Gürcüstan 26 mayı Müstəqillik, Azərbaycan 28 mayı Respublika günü elan edib. Mahiyyətcə eyni olan tarixi hadisələrin müxtəlif cür adlandırılması Sovet imperiyası daxilində iki xalqın iki müxtəlif inkişaf məqsədinin əks-sədasıdır. Gürcüstan 1920-ci ildə müstəqilliyini itirəndən sonra milli müstəqilliyə, Azərbaycan dövlət quruluşunun formasından asılı olmayaraq milli özünütəsdiqə çalışıb. Mahiyyətcə fərqli bu iki məqsəd iki qonşu ölkənin bugünkü inkişafına da damğasını vurur.
Amerikanın müraciətlərinin məzmunu 1991-ci ildə ikinci müstəqillikdən sonra bu ölkələrdə dövlət inkişafının dərəcəsi və onların beynəlxalq məkanda yerinin Vaşinqtondan göründüyünü göstərir.Azərbaycanın ünvanına müraciətdə Obama və Kerri bunları qeyd edir: İlk demokratik və dünyəvi dövlət kimi Azərbaycanın müsəlman dünyasında əhəmiyyəti; Energetika və regional təhlükəsizlik məsələsində əməkdaşlıq; Davamlı və çiçəklənən dövlət quruculuğunda Azərbaycana dəstək; Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həlli;.Əfqanıstanda kollektiv sülhyaratma işlərinə töhfə; Ölkənin müstəqilliyinin, demokratik institutların möhkəmlənməsi, iqtisadi islahatlar keçirilməsinə kömək etməkdə qərarlılıq.
Kerri Gürcüstana müraciətində aşağıdakı əməkdaşlıq prioritetlərini qeyd edib: Münasibətlərin ümumi dəyərlər və qarşılıqlı maraqlar əsasında inkişafı; Beynəlxalq birliyin tanıdığı sərhədlərdə Gürcüstanın ərazi bütövlüyünün dəstəklənməsi; Demokratik institutların möhkəmlənməsinin davam etdirilməsi; Gürcülərin Əfqanıstandakı fədakarlığının yüksək qiymətləndirilməsi; Avroatlantik məkana inteqrasiyaya dəstək;Birlik və tərəfdaşlıq münasibətlərinin dərinləşdirilməsi.
Azərbaycanın ünvanına müraciətdən görünür ki, ABŞ-a görə, indiki hakimiyyət müsəlman dünyasında Avropa dəyərlərini prioritet kimi götürən ilk demokratik respublika ideyasını həyata keçirə bilməyib. Energetika, Əfqanıstanda əməkdaşlıq, Qarabağ münaqişəsinin sülh qolu ilə həlli mövzuları heç bir pozitiv çalar olmadan növbətçi formada bəyan edilib.Nəhayət, üçüncü blokla – demokratiyanın inkişafı və iqtisadi islahatlarla bağlı ABŞ eyham vurur ki, ölkədə vəziyyəti dəyişməkdə qərarlıdır. Gürcülərə ünvanlanan müraciətdən görünür ki, Gürcüstan ilk republikanın ideya atalarının varisliyi ideyasını qoruyur. Münasibətlərin ümumi dəyərlər və qarşılıqlı maraqlar əsasında inkişafı, Avroatlantik məkana inteqrasiyaya dəstək, birlik və tərəfdaşlıq münasibətlərinin dərinləşdirilməsi çağırışları bunu göstərir. Demokratik institutların möhkəmlənməsinin davam etdirilməsi və ərazi bütövlüyünün dəstəklənməsi xüsusi vurğulanır.
Xaraktercə müxtəlif təbriklər iki ölkəyə münasibətdə fərqin olduğunu göstərir və Amerika xarici siyasətinin Gürcüstan və Azərbaycana münasibətdə konturlarını cızır. Gürcüstan ABŞ-ın köməyi ilə yaxın perspektivdə Qərbyönlü inkişaf vektorunu gücləndirmək üçün real şansa malikdir. Bu ilin payızında ölkənin Litvada Şərq Tərəfdaşlığı sammitində Avropa İttifaqına assosiativ üzvlüyə qəbul olunmaq şansı var. Bunun üçün oktyabrda ədalətli prezident seçkiləri keçirilməli, siyasi sistemdə islahatları başa çatdırıb prezident idarəçiliyindən parlament respublikasına keçilməlidir.
Azərbaycan isə nəhayət dəyərlərlə bağlı seçim etməlidir. Bu məsələ Azərbaycanın ABŞ və Aİ ilə münasibətlərində əsasdır. Onlar rəsmi Bakıdan israrla tələb edirlər ki, ilk Azərbaycan Respublikasının banilərinin dəyərlərinə hörmət etsinlər. Rejim, eləcə də bütün cəmiyyət oktyabrda prezident seçkilərində demokratiya imtahanı verməli olacaq. Prezident idarəçiliyi ilə vidalaşan Gürcüstandan fərqli olaraq, Azərbaycan avtoritarizmdən imtina üçün şərait yaratmaldıır. Əlbəttə, ABŞ-ın dəstəyi ilə.
Turan Analitik Xidməti