Ədalət Balayev və ya Biləsuvarın «oliqarx məmuru»

Biləsuvar çox əlverişli coğrafi mövqeyə malik olan aran rayonudur. Respublikanın paytaxtını ölkənin cənubu ilə və Ölkənin cənubunu respublikanın qərb bölgəsi ilə birləşdirən avtomobil yolları bu rayondan keçir. Üstəgəl, İranla sərhəddə yerləşməsi və burada gömrük və buraxılış məntəqələrinin olması bu rayonun əhəmiyyətini bir qədər də artırır. Lakin, Biləsuvarın iqtisadiyyatının onurğa sütununu əvəllər olduğu kimi yenə də əkinçilik və heyvandarlıq təşkil edir.

Sosializm quruluşu dağıldıqdan və bazar iqtisadiyyatı formalaşdıqdan sonra bütün postsovet məkanında olduğu kimi A zərbaycanda da milli burjuaziya formalaşdı. Bu yeni burjuyları sahibkarlar, biznesmenlər, iş adamları və s. adlandırmağa başladılar. Leksikonumuza yeni-yeni ifadələr-cənab, zati aliləri kimi müraciət formaları daxil oldu.
Qonşu Rusiyada yeni quruluşun ilk fidanlarını “yeni ruslar” adlandırırlar. Biz də bu ənənəyə əsaslansaq azərbaycanlı burjuyları çəkinmədən “yeni azərbaycanlılar” adlandıra bilərik.
Kapitalizm quruluşunun eybəcərliklərini bir kənara qoyaq, daha çox onun müsbət cəhətlərinə diqqət yönəldək. Əvvəllər təşəbbüskar, bacarıqlı insanlar sovet quruluşunun çərçivəsindən kənara çıxa bilmir, daha yaxşı yaşamağa haqqı olan bu fərasətli insanlar cəmiyyətin digər təbəqələri ilə eyni səviyyədə yaşamaq məcburiyyətində qalırdılar. Lakin, yeni quruluş bu bacarıqlı insanlara yeni meydan açdı, onlar get-gedə ulduz kimi parlamağa başladılar. Öz zəhməti, alın təri hesabına varlanan bu insanlara kimin nə sözü ola bilərdi ki?! Min bir əziyyətlə qazandıqları pullar onlara ana südü kimi halal idi. Belələrinə heç kəs “gözün üstə qaşın var” da demir, əksinə bir çoxları özünü oda-közə vuran, daha yaxşı yaşamaq üçün gecəsini gündüzünə qatan, çörəyini alın təriylə qazanan bu diribaşlara qibtə edərək, onları başqalarına nümunə göstərir, hətta özləri belə onlardan nümunə götürməyə çalışırlar.
Amma, elələri də vardır ki, onlar dövlətin, başqa sözlə desək, xalqın malını talamaqla var-dövlət sahibi olur, hətta millətə atalıq etmək iddiasına belə düşürlər. Bax, mən sizə, hörmətli oxucular, belələrindən biri haqda danışacağam.

Biləsuvarda Ədalət Balayev imperiyasının qurulması

Haqqında danışacağım bu insan Biləsuvar Suvarma Sistemləri İdarəsinin müdiri cənab Ədalət Balaveydir. Ə.Balayev kasıb bir ailədə böyüyüb, başa çatıb. Biləsuvar kəndlərindən birində orta məktəbi bitirib, öz zəhməti, biliyi və bacarığı sayəsində ali məktəbə daxil olub, ali təhsil alıb. Ali məktəbi bitirdikdən sonra ona şəhərdə yaxşı maaşı olan bir iş təklif olunub. Lakin, anasının sözünü yerə salmayaraq, geriyə- Biləsuvara qayıdıb, min bir əziyyətə qatlaşaraq anasına, ailəsinə dayaq olub.
Günlərin bir günündə tale Ədalət Balayevin üzünə gülür. Onu Biləsuvar Suvarma Sistemləri İdarəsinə müdir təyin edirlər. Bu hadisə təxminən 10-12 il bundan əvvəl baş verib. Ədalət müəllim öz təşəbbüskarlığı və zəhməti sayəsində iflas səviyyəsində olan bir idarəni dirçəldir. Heç kəsin maaş azlığı səbəbindən işləmək istəmədiyi (o dövrdə bu idarənin işçilərinin əmək haqqı 20.000 manat və ya cəmi 4 dollar idi) bu idarəyə işçilər cəlb edir, onlara: “Pis günün ömrü az olar” deyərək ürək-dirək verir. Tez bir zamanda Suvarma Sistemləri İdarəsi dirçəlir, fəhlələrin əmək haqqı artır, rifah səviyyəsi yüksəlir, işlər qaydasına düşür.
Ədalət Balayev kimi belə adamlara Biləsuvarda “üzü çörəkli adamlar” deyirlər. Ədalət müəllimin bu səviyyəyə gəlib çatmasında heç şübhəsiz ki, anasının xeyir duası da az rol oynamayıb. Valideynin sözünü yerə salmayan, onların pişvazında duran övlad Allahın sevimli bəndələrindəndir. Müqəddəs kitabımız Qurani-Kərimdə belə yazılıb.
Bütün yuxarıda qeyd etdiklərimiz Ədalət Balayevin müsbət xüsusiyyətləridir, necə deyərlər, aysberqin görünən tərəfləridir. Bəs onda aysberqin, daha doğrusu Ə.Balayevin görünməyən tərəfləri, yəni gizlikləri nədən ibarətdir? Biz aşağıda məhz bu barədə söhbət açacağıq, möhtərəm oxucu.
Ədalət Balayev idarəyə müdir təyin olunar olunmaz ilk öncə öz rifahı haqqında düşünməyə başladı. “Mənim başqa müdirlərdən nəyim əksikdir ki?! Savad məndə, bacarıq məndə, biclik məndə.”-dedi. Ədalət müəllim, biclik də ağılın məhsuludur. Heç ağıllı gicbəsərə rast gəlmisinizmi? Əlbəttə ki, yox.
Elə ilk gündən Ədalət müəllim karyera, pul, var-dövlət qazanmağı öz həyat kredosuna çevirdi. Bu yolda çox canfəşanlıq etdi, özünü oda-közə vurdu. Dövlət, xalq malını talamaqla böyük var-dövlət, sərvət sahibi oldu, öz çirkli “biznes” şəbəkəsini yaratdı. Masonsayağı qurulmuş bu gizli şəbəkə rayonun iqtisadiyyatını hörümçək toru kimi əhatə edib.

Banklara yatarılan büdcə pulları

Ədalət Balayev rayonun iqtisadi rıçaqlarından birinə, özü də ən böyüyünə-suya sahibdir. O, rayonun baş mirabıdır. Suvarma Sistemləri Biləsuvarın qan damarlarıdır. Bu “damarlar” olmasa rayonun suvarma şəbəkəsi iflic olar, iqtisadiyyatı əkinçiliyə söykənən rayon çökər, tənəzzül edər.
Biləsuvarın bütün suvarma şəbəkəsinə sahib olan Ədalət Balayev rayondakı əkilən ucsuz-bucaqsız torpaq sahələrinin mülkiyyətçisi və ya icarədarıdır. Onun baş sayı minlərlə davardan ibarət qoyunçuluq, başı dönməyən naxırları olan heyvandarlıq təsərrüfatları vardır.
Faktiki olaraq Ə.Balayevin şəxsi bankı olan “AMB Kredit” kredit ittifaqı ASC Ədalət müəllimin pullarının üstünə faiz gətirmək üçün təşkil olunub və çirkli pulların yuyulması əməliyyatının bir hissəsidir.
Bakıdan Astaraya gedən yolun Biləsuvar hissəsində Xırmandalı kəndinə çatmamış yolun sağında, dövlət torpaqlarında Ə.Balayevin balıq vətəgələri vardır. Yolun solundakı balıq vətəgələri isə Biləsuvar Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının birinci müavini Akif Kazımova məxsusdur. Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, Ədalət Balayevin də daxil olduğu bir qrup insan, daha doğrusu məmur Biləsuvarı dədə-baba mülki kimi öz aralarında bölüblər.
Biləsuvar şəhərinin qərb qurtaracağında İrana gedən yolun sağında Bələdiyyə torpaqlarından 60 sotu Ədalət Balayevin qohumlarının və ya idarəsindəki bəzi əməkdaşların adına rəsmiləşdirilib. Burada Ədalət müəllim restoran tipli şadlıq sarayı da tikdirəcək. Gözləriniz aydın olsun!!!
Ədalət müəllimin ən böyük biznesi yanacaq alveridir. O, bu alveri qaynı, Suvarma Sistemləri İdarəsininyanacaqdoldurma məntəqəsinin cavabdeh şəxsi Nizami Rəsulovun əli ilə aparır. Dövlət qiymətindən xeyli aşağı satılan idarə benzini və dizel yanacağı alıcılar üçün daha sərfəli olduğundan daha tez satılır. Necə deyərlər, alıcısı lap başının üstündədir. Rayondakı yanacaq alverçiləri və müxtəlif adlar altında fəaliyyət göstərən yanacaqdoldurma məntəqələri də əsl həqiqətdə Ədalət müəllimin “mülkiyyətində olan” yanacaq və sürtkü materiallarını satmaqla məşğuldur.
Suvarma Sistemləri İdarəsinə məxsus texnika idarənin işini görmək, yəni şor kanallarını və xəndəkləri lildən təmizləmək əvəzinə süni balıq vətəgələri inşa etməklə məşğuldur. Mənim qəzetlərdə çap etdirdiyim tənqidi məqalələrdən sonra müdir Ədalət Balayev üzərinə “Azmelsu” yazılmış traktorların üzərindəki bu yazını skoçlamaq barədə göstəriş verib.
Biləsuvar bazarında və digər gizli satış nöqtələrində Suvarma Sistemləri İdarəsinə məxsus sement, elektrod, fəhlə paltar və ayaqqabıları da satılır.
Rayondakı su nasoslarının adına həddən ziyadə yanacaq və sürtkü materialı silinir.Motorlar işləmədiyi halda (100 nömrəli motorsovetlər dövründən bəri işləmir, 33 nömrəli motor isə alababat təmirdən sonra gah işləyir, gah da ki, işləmir) işləyirmiş kimi rəsmiləşdirilir. Ədalət müəllimin sənədlərində yağışlı və hətta qarlı havalarda belə onun motorları “işləyir” və əkin sahələrini “suvarır”. Bərəkallah belə “işgüzarlığa”.
Sağlığına qismət, Ədalət müəllimin gözəl villası da var. İstəməyənin lap gözü çıxsın. (Məndən başqa) Qapı-pəncərələri xalis qoz ağacından düzəldilmiş bu villanın qiyməti indiki bazar qiymətləri ilə 1 milyon manatdan artıqdır. Söz-söhbət olmasın deyə bu villa Ədalət müəllimin qohumlarından birinin adına sənədləşdirilib.
Ədalət müəllim əvvəllər idarənin tabeliyində olmuş camışlıq fermasının heyvanlarını da satdırıb, ferma özü isə boş qalıb. İndi burada, necə deyərlər, yer əsir, yengələr oynayır. İdarənin balansındakı yem sexi də satılıb və pulu mənimsənilib. Ölmüş eşşəyin malını saymağa vərdiş etmiş (bu ifadəyə görə oxuculardan üzr istəyirəm) Ədalət müəllim hesabdan silinmiş maşın və mexanizmləri də doğratdıraraq metallom kimi satdırıb, puluna “Dayman” markalı nəhəng traktor alıb. İndi bu “Dayman” ( və ya “K-700”) Ədalət müəllimin xidmətindədir.

Ədalət Balayevin böyük bir “xidmətçilər ordusu” da vardır. Qaynı Nizami Rəsulov yanacaq və sürtkü materiallarının satışı ilə məşğuldur. Kadrlar şöbəsinin müdiri Kazım İbişov fəhlələrin əmək haqqının üçdə birini “töycü” kimi yığıb Ədalət müəllimə çatdırır. 40 fəhlə isə ümumiyyətlə işə gəlmir. Onların maaşları birbaşa müdir Ə.Balayevin cibinə axır. İdarədə kuryer kimi çalışan İqbal adlı şəxs böyük maxinasiyalardan kənarda olsa da bəzən Ə.Balayevin işinə yarayır. Müdirin bəzi xırda-para obyektləri onun adına sənədləşdirilib. Ədalət müəllimin bir sıra obyektləri, daha doğrusu, balıq vətəgələri isə burada yaşamayan və Azərbaycan ordusunda xidmət edən bir zabitin adına sənədləşdirilib.
Mən bu yazımda Biləsuvar Suvarma Sistemləri İdarəsinin müdiri Ədalət Balayevin “biznes fəaliyyətinin” yalnız kiçik bir hissəsini əhatə edə bildim. Ədalət müəllimin bütün gizliklərini tam və müfəssəl şəkildə araşdırmaq üçünsə böyük bir araşdırmaçılar qrupuna ehtiyac vardır.
Dəyirman öz işini görür, çax-çax baş ağrıdır. Ədalət müəllim isə yenə də öz ampluasındadır. Hüquq-mühafizə, vergi, inzibati və dövlət orqanları isə hələ də susur, hər şeyi görməməzliyə vururlar. Başqacür ola da bilməz, çünki Ədalət müəllim arxasını çox böyük bir “dağ”a söykəyib, lazımi orqanların payı da vaxtlı-vaxtında ödənilir. Mənim kimi sadə və gücsüz, pulsuz-parasız vətəndaş isə içindən çəkməkdən və ah-vay etməkdən başqa əlindən bir şey gəlmir.
P.S. Ədalət Balayev hər il eyni vaxtda-oktyabr ayında məzuniyyətə çıxır. O öz məzuniyyətini Almaniyada və ya Türkiyədə ( Bodrumda, Antalyada) keçirir. Bu istirahətə onun böyük ehtiyacı var. Bu qədər böyük maxinasiyalardan sonra axı insanın türklər demişkən “stress atmağ”a ehtiyacı olur.

Musatfayev Maqsud Tarıverdi oğlu
Biləsuvar rayon Xırmandalı kənd sakini,
ıı qrup hərbi xidmət əlili