Eldar Namazov: “Cəmil Həsənli əlindən gələni artıqlaması ilə etdi”
Bu gün 2013-cü il prezident seçkilərinin təbliğat-təşviqat kampaniyasının son günüdür. Bu gün İctimai Radioda sonuncu debat olacaq. Milli Şuranın İcra Aparatının rəhbəri Eldar Namazovla söhbətimizdə debatların favoritinin kim olduğu, ümumiyyətlə seçki kampaniyası, seçki günü ilə bağlı suallara aydınlıq gətirməyə çalışdıq.
- Eldar bəy, seçki kampaniyasının, əsasən də debatların favoriti kim oldu?

- Mən Cəmil Həsənlinin rəsmi vəkiliyəm. Ona görə də ola bilsin, daxilimdə hansısa subyektivlik olsun, ancaq tam əminəm ki, seçki kampaniyasında debatların yeganə parlaq qalibi Milli Şuranın vahid namizədidir. Təbii ki, bunları debat da adlandırmaq mümkün deyil. Hakimiyyət əlindən gələni edir ki, Azərbaycanda, ümumiyyətlə, seçki mühiti olmasın. İTV-də keçirilən “debatlar” da əslinə qalsa, cəmiyyətdə seçkiyə marağı söndürməyə yönəlmiş plan idi. Cəmil Həsənli hakimiyyətin bu planının qarşısını çıxışları ilə alt-üst etdi. İTV-də həqiqi debat keçirmək istəyirdilərsə, heç olmasa, hər verilişin konkret mövzusu olmalı idi. Ancaq debat keçirmək əvəzinə Cəmil Həsənliyə qarşı qondarma namizəd edilmiş şəxslərin hücumlarını təşkil etdilər. Burada məqsəd həm seçicilərdə seçkiyə marağı azaltmaq, həm də Cəmil Həsənlinin çıxışlarına mane olmaq idi. Bütün yaradılan maneələrə, çətinliklərə, cəmi 6 dəqiqəlik vaxta baxmayaraq, Cəmil Həsənli hər çıxışı zamanı ictimai rəydə dönüş yarada bildi. Milli Şuranın layiqli namizədi kimi Cəmil müəllim öz üzərinə düşən bütün vəzifələri mümkün olduğundan da artıq yerinə yetirdi. Televiziya çıxışları ilə hakimiyyətin bütün siyasətini ifşa etdi. Qarşısındakıları faktiki olaraq aciz, çıxılmaz durma saldı. Hər bir Azərbaycan vətəndaşı ölkədə yaranmış durumu Cəmil Həsənlinin çıxışları vasitəsilə gördü. Bu çıxışlarda iradə də, cəsarət də, ağıllı təhlil də, xalqın keçmişinə, bu gününə, sabahına hamının ürəyindən gələn bir baxış da var idi. Ona görə də bu televiziya çıxışlarının yeganə qalibinin Cəmil Həsənli olduğuna zərrə qədər də şübhə yoxdur. Hakimiyyətdəkilər, o cümlədən İTV-də çıxış edən digərləri də etiraf etməsələr də bilirlər ki, qalib Cəmil Həsənlidir.

- Seçki kampaniyası 2003 və 2005-ci illərdəkinə nisbətən sakit keçir. Bunu YAP təmsilçiləri ölkədə demokratik mühitin formalaşması ilə əlaqələndirirlər. Siz nə ilə əsaslandırırsınız?

- Azərbaycanda demokratik mühitin, demokratik seçki mühitinin mövcudluğundan söhbət belə gedə bilməz. Bütün seçki kampaniyası həm vaxt, həm mühit, eləcə də hakimiyyət orqanlarının prosesə müdaxiləsi baxımından elə qurulub ki, Azərbaycanda normal, problemsiz seçki keçirmək mümkün deyil. Üç həftə ərzində ölkənin bütün regionlarına namizədin səfər etməsi fiziki baxımdan qeyri-mümkündür. Nəzərə alsaq ki, namizəd iki gündən bir televiziyada çıxış etməlidir, bütün regionlara səfər edib seçicilərlə birbaşa görüşmək mümkün deyil. Yerlərdə Cəmil Həsənlinin görüşlər keçirməsinə çox ciddi maneçiliklər törədildi. Cəmil müəllimin rayonlarda seçicilərlə görüşünə hakimiyyət tərəfindən təşkil olunmuş müdaxilələr, əhalinin öncədən qorxudulması, hədələnməsi həyata keçirildi. Belə vəziyyətdə hansı demokratik seçki mühitindən danışırlar!? Ölkədə demokratik seçki mühitinin olduğunu iddia etmək gülüncdür. Bu cür antidemokratik seçki mühitində, təzyiqlər altında uğurlu seçki kampaniyası aparmaq çox çətindir. Hesab edirəm ki, Milli Şuranın vahid namizədi əlindən gələni artıqlaması ilə etdi ki, Azərbaycan cəmiyyətində seçkiyə maraq oyansın, cəmiyyətdə xof aradan qalxsın, xalq öz gələcəyinə biganə qalmasın. Cəmiyyətdə seçkilərə inam, demək olar ki, ölmüşdü, regionlarda müxalifət qurumlarının fəaliyyəti neçə vaxtdır faktiki olaraq dondurulub, müxalifət liderlərinin regionlara səfərlərinə qadağa qoyulub. Bütün bunların hamısını nəzərə alaraq, demək olar ki, Milli Şuranın və onun vahid namizədinin bu üç həftə ərzində apardığı işlər ona yönəldi ki, hakimiyyətin bütün maneçiliklərinə baxmayaraq cəmiyyətdə seçkilərə maraq və ümid bərpa olunsun, vahid namizədin qələbəsinə lazım olan səsləri qazanmaq üçün elektorat səfərbər olsun. Azərbaycandakı qeyri-demokratik mühitdə, cəmiyyətin seçkiyə inamının yox dərəcəsində olduğu bir vəziyyətdə bu, üç həftə ərzində reallaşdırılası iş deyil, ancaq buna baxmayaraq, Milli Şuranın vahid namizədi çox böyük iş ortaya qoydu və gözləntiləri doğrultdu, cəmiyyətdə fəallıq, seçkiyə müəyyən qədər inam əmələ gəldi.

- Cəmil Həsənlinin seçki qərargahının işini necə qiymətləndirmək olar?

- Gəlin səsverməyə qədər bu mövzunu, ümumiyyətlə, müzakirə etməyək. Çünki bu, əslində çox ciddi bir məsələdir və müzakirə aparmaq üçün gələcəkdə vaxtımız olacaq. Bu da bir təcrübədir. Onun həm uğurlarından, həm nöqsanlarından nəticə çıxarmaq lazımdır.

- YAP-ın namizədinin seçki kampaniyası necə keçdi, onu uğurlu saymaq olar?

- Hakimiyyət hansısa real seçki kampaniyası aparmadı və aparılmır. Hakimiyyət namizədi seçki kampaniyasında namizəd kimi bir dəfə olsun çıxış etmədi, görüşlər keçirmədi. Açıq-aydın görünən odur ki, hakimiyyətin əlində imkan olsaydı, ümumiyyətlə, Azərbaycanda seçkiləri ləğv edərdi və İlham Əliyev ömürlük prezident elan olunardı. Seçki görüntüsü yaratmağa məcburdurlar. Ona görə ki, Azərbaycan dünya birliyinin üzvüdür, dünyandakı böyük beynəlxalq təşkilatlarda təmsil olunur. Ancaq görüntü üçün keçirdikləri seçkilərdə də heç bir seçki kampaniyasının olmaması üçün hakimiyyət əlindən gələni edir. Özlərinin seçki kampaniyası aparmaması da buna görədir. Bu hakimiyyətin əsas “texnologiyası” MSK-nı, DSK-nı və məntəqə seçki komissiyalarını tam nəzarətdə saxlayıb istədikləri rəqəmləri seçki protokollarına yazdırmaqdır. Buna da etiraz edənlərin qarşısına isə hüquq-mühafizə orqanlarının gücü ilə çıxırlar. Hakimiyyətin “seçki kampaniyası” bundan ibarətdir.

- Hakimiyyəti deyil, müxalifətin namizədini hədəfə alan namizədlərin seçki kampaniyasını nə adlandırmaq mümkündür?

- Namizədlikləri qeydə alınmış adamların əksəriyyəti nə imza toplayıblar, nə onların qeydə alınması üçün əsas var. Necə ki, deputat mandatı veriləcək şəxslərin siyahısı Prezident Administrasiyasında təsdiq olunur və seçki komissiyası sadəcə həmin siyahını rəsmiləşdirir, elə də prezidentliyə o cür namizədlərin də siyahısı əvvəldən Prezident Administrasiyasında təsdiq olunur. Mən əminəm ki, yalnız Milli Şura namizədini özü müəyyənləşdirib və onun qeydə alınması üçün qanunun tələb etdiyi bütün prosedurları həyata keçirib. Qalan namizədlərin siyahısı əvvəldən Prezident Administrasiyasında təsdiq olunub. Onlar imza toplamayıblar. Sadəcə, Prezident Administrasiyasından MSK-ya göndərilən siyahı ilə namizəd statusunu alıblar. Onlara bu statusun verilməsinin məqsədi isə təbliğat-təşviqat dövründə hamı tərəfindən göründü.

- Seçki günü seçici aktivliyinin hansı səviyyədə olacağını proqnozlaşdırırsınız? Neçə faiz seçicinin səsverməyə gəlməsi gözləniləndir?

- Konkret rəqəm söyləmək çox çətindir. Ancaq nəzərə alsaq ki, həm 2008-ci il prezident seçkilərini, 2009-cu il referendumunu, həm 2010-cu il parlament seçkilərini, demək olar, seçicilər boykot ediblər, bu ölü nöqtədən cəmiyyətin seçkiyə marağını 2013-cü ildə artırmaq mümkün oldu. Bunun da səbəbi Milli Şuranın yaradılması, orada Azərbaycanın aparıcı müxalifət partiyaları, ziyalıları, QHT-ləri, gənclərin birləşərək seçkidə vahid namizədlə iştirak etməsi, ardınca isə vahid namizədin gözəl seçki kampaniyası aparmasıdır. Bu, təkcə ölkənin daxilində yox, xaricində də seçkilərə diqqəti xeyli artırdı. Biz əvvəlki illərdə həm Avropa Birliyi, həm ABŞ tərəfindən seçkilərlə bağlı indiki kimi ciddi mesajlar görmürdük. Ola bilsin ki, 1990-cı illərin ikinci yarısı və 2000-ci illərin əvvəllərində beynəlxalq ictimaiyyətin seçkilərə diqqəti böyük olub. Ancaq 2005-ci ildən sonra Azərbaycan cəmiyyətində seçkiyə ümid öldükdən və passivlik yarandıqdan sonra beynəlxalq ictimaiyyətdə də ölkədə keçirilən seçkilərə maraq azalmışdı. İndi marağı biz bərpa edə bildik. Təbii ki, seçki kampaniyası 20 gün yox, heç olmasa iki ay olsaydı, bu prosesi daha da gücləndirmək, artırmaq olardı. Heç bir konkret rəqəm söyləmədən demək olar ki, bu seçkilər son 7 ildə keçirilən seçkilərdən aktivlik baxımından fərqlənəcək. Bu, səsvermə günü də özünü mütləq göstərəcək.