HEPATİT C NƏDİR?

Hepatit C bir qaraciyər virus infeksiyasıdır. HCV genomu texminen 9500 nukleotittden təşkil olunmuş RNA zəncirindən ibarət virusdur. 6 genotipi ( Tip 1, Tip 2, Tip 3, Tip 4, Tip 5, Tip 6) ve çox sayda subtipi vardır. En geniş yayılmış tipleri Tip 1 ve Tip 2 olmakla beraber en az rast gelinen tipleri Tip 5 və Tip 6 dır. Tiplerin yayılımı coğrafik deyişikliklere görə də ferqlidir. Genotip deyişikliyi müaliceye cavabda da öz ferqiliyini göstərməkdədir.


KİMLƏR DAHA ÇOX HEPATİT C RİSKİ DAŞIYIR?

Qan transfüsyonu edilmiş insanlar
İ/V derman maddeleri istifadə edən insanlar. İ/V eroin istifadə edən xəstələr
Hemodiyaliz xəstələri
Hemofiliya xəstələri (tez tez qan transfüzyonu lazim olduğu üçün)
Vücudun kəsici-dəlici bir cisimlə kəsilməsi ( məsəsən: həkimlərdə əməliyyat zamani sixlikla əllərinə iynə batması), tatuaj (dövme etdirmə), kokain çəkmək də risk faktorlarındandır.
İ/V dərman istifadəçiləri ilə cinsi əlaqə. Xüsusəndə birdən artık cinsi partnyor.Hemoseksualistlər. Yoluxmuş insanlarla öpüşmək (ağiz sulu vəzlərində virus yükü az olsada çaxlamişve ya tramatizə dodaklardan)
Türmə həyatı (3 gündən artik həbsxana həyati keçənlər)
Hamilə qadinlarda 3. trimestrdə virus yükü yüksək olan anadan bətndaxili (perinatal ) yoluxma
Gözellik salonları və bər-bərlərdən istifadə edənlər. (manikür, pedikür, dırnak tutan, kəsicə və dəlici alətlər)

HEPATİT C VİRUSU NECE YOLUXUR?

Əsasən qan yolu ilə (%90).
Hamiləlik zamanı anadan bətindaxili övlada keçmə (%5). HCV pozitif olan anadan doğulmuş körpə mütləq qan analizi olunmalıdır
Cinsi yolla (%3).

HEPATİT C-NİN SİMPTOMLARI NƏLƏRDİR?

Bir çox insanda heç bir simptom verməməkdədir və normal yaşam tərzi ilə izlənilir. İnkubasiya müddəti ortalama 7-8 həftədir. Simptomları olsa belə zəif və qrip bənzəri sipmptomlarla keçməkdədir (bulantı, zəiflik, halsızlıq, iştahsızlıq, hərarət, baş ağrısı, qarın ağrısı kimi).İllər boyu biokimyəvi testləri və şikayətləri olmadan keçsədə virus onun qanında və qaraciyərindədir. Ancaq xəstə kəskin ve ağırlaşmaları ilə gəldikdə simptomlar qabarıq şəkildə özünü göstərir.

HEPATİT C-NİN OLMASINI NECE BİLƏK?

Bunun üçün Hepatoloji uzmanına gedib Hepatit C nin olduğunu düşündüyünüzü, risk qrrupları arasında olduğunuzu, hər hasi bir invaziv tibbi müdaxilə olnacaksa, evlələk düşündüyünüzde hər iki cinsin yoxlanmasını söyləməniz kifayətdir. Anti-HCV ilkin olarak baxılır. Lazimli testlərə ondan sonra müraciər olunur. Hepatit C-yə yoluxmuş bir insanda antijenlər təxmini 4 həftədə formalaşmakdadır.

HEPATİT C –NİN MÜALİCESİ MÜMKÜNDÜRMÜ?

Hepatit C nin müalicesi tam mümkündür! Ancak vaxtında və doğru həkimdə müalicə olunsanız. Nə vaxt? – Hepatit C Qaraciyər Sirrozu və Qaraciyər xərçəngi ilə ağırlaşmayıbsa! Doğru hekim deyərkən kimlər nəzərdə tutlulur? – Hepatoloji ixtisasında uzman hekim sadecə! Çünki Hepatit C diaqnostika, müalicə ve izlenməsi onun ixtisasina aiddir, xestəliyin ağırlaşmalarının məsuliyyətini qaldıra biləcək nəzəriyyə və praktikaya sahib olmalıdır.

HEPATİT C-DƏN NECƏ QORUNAQ?

Hepatit C-nin vaksin ve peyvəndi yoxdur!
Yoluxmuş insanlardan ülgüc, jilet. dırnak tutan, diş fırçası, təmizlik əşyalarının ayrı saxlanması.
Cinsi yolla yoluxma çox az olsada qorunmaq ( qoruyuculardan istifadə, çox partnyorlu heyat tərzindən çəkinmə kimi).
İnvaziv tibbi müdaxilə zamanı (diş həkimi, kiçik və böyük aspektli əməliiyatlar) həkimdən HCV ilə bağlı təmizlik (dizinfektan və sterilizasiya) tələb etmək.

Dr. Aqil Ağakişiyev (Infeksionist, Qastroenteroloq)