Nədən telekanallardakı səviyyəsiz şou-proqramlarla bağlı tədbir görülmür?

Azərabycanın efir məkanı açıq-saçıq geyinən, səviyyəsiz, bozbaş müğənnilərlə, musiqilərlə dolub. Və vəziyyət günü-gündən daha da pisləşir.

Azərbaycan telekanalları bir qrup tərbiyəsiz və yüngül əxlaqlı aparıcının mənasız dedi-qodu yerinə çevrilib və tamaşaçı bu telekanallardan yaxşı bir şey əxz edə bilmir. Bütün efir məkanımızda rəsmi xəbərləri, bir-iki verilişi və bir neçə digər analitik, ədəbi-bədii, mədəniyyətə dair proqramı çıxmaq şərtilə yaxşı nəsə yoxdur. Şou proqramlar və onların aparıcıları bozbaşdır. İnsan gün ərzində nə qədər hırıldaya, saxta təbəssüm nümayiş etdirə, nə qədər özündən razı ola bilər, ilahi?! Bu qədər səviyyəsiz insan hardan peyda oldu görəsən efirdə? Telekanalların nə veilişləri ürəkaçandır, nə aparıcıları, nə də reklamları. Bütün günü ancaq manıslar danışır,çalır, oynayır, sonra da uşaq və qadın bezlərinin reklamı gedir.

Dünyanın heç bir yerində günün istənilən vaxtı, hətta uşaq verilişlərindəki fasilə zamanı qadın bezlərinin reklamı verilmir, bu təcrübə yalnız Azərbaycan telekanallarına xasdır.

Azərbaycan teleməkanında bozbaş verilişlər və aparıcılar o qədərdir ki, saymaqla bitən deyil. Hamısı da özü ağılda bir müğənnini, ya da falçını gətirib oturdur yanında, bir-iki saat qeybət edib, xalqın əsəblərini yerindən oynadıb dağılışıb gedirlər.

Neçə illərdir “Ay Zaur”, “Yağ kimi”, “ATV Maqazin”,“106 House”, “Çal-çağır şou”, “Niyə də yox”, “Oxu Dostum”, “Solo”, “Hər səhər”, “Qonaqlıq”,”Toylar kralı”, “Günə baxan”, “Elgizin cümə axşamları”, “De gəlsin”, “Sən bir nəğmə”, “Etiraf”, “Bazar+” (şükür ki, bunlardan bəziləri

bağlanıb, amma yerini başqa proramlar tutub) kimi verilişlər millətin zövqünü korlayır. Nə vaxta qədər falçıların daimi müştəriləri olan aparıcılar barter qaydasında səviyyəsiz, açıq-saçıq geyinən, gənc nəclin mənəviyyatını aşındıran müğənniləri öz verilişlərinə dəvət edib reklam edəcəklər görəsən? Axı televiziyanın bir maarifçilik, normal əyləndirici funksiyası olmalıdır. Şou proqramlar qonşu Türkiyə və Rusiyada da var da. Onsuz da bir çox verilişlər elə həmin ölkələrin telekanallarından “copy-paste” edilib,amma pinti formada. Halbuki hansısa veriliş hazırlananda milli xüsusiyyətlər, tamaşaçının adət-ənənəsi də nəzərə alınmalıdır, təbii ki, əgər tamaşaçının rəyi telekanal rəhbərliyi üçün bir əhəmiyyət daşıyırsa. Daşımırsa indiki vəziyyət tamaşaçının özünə başqa dildə, başqa tezliklərdə efir məkanı axtarmasına kifayət edir. Məsələn, ingilis dilini bilməsə də, adət-ənənəyə bağlı istənilən azərbaycanlı tamaşaçı heyvanlar aləmindən bəhs edən verilişlərə həvəslə baxar, amma “Ay Zaur”a baxmaz. Çünki mən özüm bu verilişə bir dəfə təsadüfən baxdım, onda da gördüm ki, Natəvan Həbibova adlı müğənni Türkmənistandan Azərbaycana hansı səbəbdən gəlməsindən danışarkən atası ilə küsülü olmasını necə həvəslə danışır və s. Bu verilişə baxan, müğənninin öz atasına münasibətini eşidən gənc qızlarımız yaxşı nə öyrənə bilərlər? Azərbaycan əxlaqına görə, nəinki qız, ümumiyyətlə övlad atanın, ananın üzünə qayıda bilməz, amma bozbaş verilişlər gənclərə bunun əksini aşılayır.

Mənim imkanım olsaydı ümümiyyətlə bozbaş müğənni və aparıcıları nəinki efirə, heç teleşirkətin darvazasından içəri buraxmazdım. Bu gün gənclərə Alim Qasımov, Zeynəb Xanlarova kimi insanların sənəti təbliğ olunmalıdır. Qoy sənətə gəlmək istəyən gənclər Sevda Ələkbərzadədən, Zülfiyyə Xanbabayevadan, Gülyaz və Gülyanaq Məmmədovalardan, Lalə Məmmədovadan, Azərindən nümunə götürsünlər, özünü “ulduz” sayan bozbaş müğənnilərdən yox. Televiziyaya aparıcı kimi işləməyə gələnlər bozbaş aparıcılara deyil, Roza Tağıyeva, Rafiq Hüseynov, Ofelya Sənani, Şərqiyyə Hüseynova, Sabir Ələsgərov, Hicran Hüseynov, Natavan Hacıyeva, Gülşən Əkbərova,Nərgiz Cəlilova,Ülkər Quliyeva, Aygül

Qaradağlı,Telli Pənahqızı,Dilarə Səlimova, Rafiq Həşimov, Nailə İslamzadə, İlhamiyyə Rzayeva kimi tamaşaçı sevgisi qazanmış insanlara örnək kimi baxmalı, onlardan öyrənməyə çalışmalıdırlar. Bu cür insanlar milyonların sevgisini qazandığı halda özünü heç vaxt “ulduz” hesab etməyib, halbuki xalq həmişə geyinməyi, danışmağı onlardan öyrənməyə çalışıb. Amma indiki aparıcıların bir çoxu “ulduz xəstəliyi” adı altında əslində şizofreniyadan əziyyət çəkir, özlərini ən tanınmış, ən sevimli aparıcı hesab edirlər. “Böyüklük maniyası” xəstəliyinə yoluxmuş aparıcılar bu gün ya soyunmağı təbliğ edir, ya da tərbiyəsizliyi. Xalq belələrindən nə götürə bilər axı

Çıxış yolu həmişə olub və bu gün də var. Əvvəla “Mədəniyyət” telekanalı mütləq nə vaxtsa açılmalıdır ki, zəngin Azərbaycan mədəniyyəti düzgün istiqamətdə təbliğ olunsun və bozbaş müğənnilər, aparıcılar ora buraxılmasınlar.Ümumiyyətlə isə bizim milli teleməkanı bu vəziyyətdən yalnız inzibati metodlar xilas edə bilər. Türkiyənin özündə də Radyo Televizyon Üst Kurulunun səlahiyyətləri Azərbaycan Televiziya və Radio Şurasının səlahiyyətlərindən dəfələrlə çoxdur. Ona görə də, həmin qurum efirə nəzarəti həyata keçirərkən hansısa telekanalın yayımını dayandıra da bilir. Bizdə isə MTRŞ əvvəlcə gərək hələ bir məhkəməyə müraciət edə. Hansısa aparıcı bir gün efirdə hamının gözü qarşısında soyunacaqsa, yaxud insanları itaətsiliyə çağıracaqsa uzun uzadı məhkəmə çəkişməsinə nə ehtiyac var ki? Həmin verilişin və telekanalın yayımını anındaca dayandırmaq lazımdır ki, başqalarına da dərs olsun, aparıcılara qarşı daha tələbkar olsunlar, hər yoldan keçəni efirə, xalqın qarşısına çıxarmasınlar. Başqa yol isə budur ki, müəyyən müddətə özəl telekanallarda canlı verilişlər ləğv olunmalıdır. Əks halda bizim efirimiz hələ uzun müddət belə bərbad vəziyyətdə olacaq.

Bəli, bu gün Azərbaycanın çox böyük, çox ciddi problemlərindən biri televiziya və radioalarda necə və hansı səviyyəli verilişlərin, proqramların, informasiyaların yayımlanmasıdır, bu kanallara kimlərin rəhbərlik

etməsidir, kimlərin işləməsidir və nəhayət, bütün bunların cəmiyyətimiz üçün necə fəsadlara, problemlərə... perspektivlər açmasıdır.

Azərbaycanın görkəmli ziyalısı, türkoloq, filologioya elmləri doktoru, professor Firudin Cəlilov da bu günlərdə teleməkandakı xaosu vəbiabırçılığı tənqid edib, səlahiyyət sahiblərinə ağsaqqal məsləhəti verib:

Hər gün çağrılmamış qonaq sifətilə evimizə girən TV kanallarında son zamanlar daha səviyyəsiz, həm də tərbiyəsiz verilişlərin artdığını görürük və bu, milli kanalların hamısında olmasa da, çoxunda özünü göstərir. Ölkədə söz azadlığı olsun deyə, jurnalistlər senzurasız verilişlər hazırlaya bilsin deyə vaxtilə mübarizə apardıq, daha demədik ki, efirdə ağzına gələni danışmaq olar, hər yerindən duran manısı, dili topuq vuran sözbazları, daha çox danışan kuklaya oxşayan açıq-saçıq geyimli aparıcını efirə çıxarmaq olar.

25 il müharibə şəraitində yaşayan, bir milyon qaçqını olan bir xalqın telekanalları hər gün şoulara, zövqsüz verilişlərə, şit söhbətlərə deyil, milli-mədəni irsimizi təbliğ edən, əhalini maarifləndirən verilişlərlə evimizə girməlidir. TV hava durumu, xəbər ilə paralel sosial-iqtisadi durumla bağlı uzman yorumlarına, dəyirmi masa, aktual mövzuların müzakirəsinə vaxtaşırı geniş yer ayırmalıdır. Bunun üçün Türkiyə kanallarındakı bəzi verilişləri örnək almaq olar, bizimkilər isə belə ciddi verilişləri deyil, şit şouları örnək alır.

Bir-iki mahnı oxuyan gənci ekrana çıxarıb təbliğ etmə əvəzinə alimləri, yaradıcı insanları tanıdıb təbliğ etmək daha gərəkli olar. Nəzərə almaq lazımdır ki, artıq on yeniyetmədən səkkizi artist (manıs) olmaq arzusu ilə böyüyür və bu durumun yaranmasında telekanalların əvəzsiz “xidməti” var. Əlbəttə, belə acınacaqlı halın yaranmasında telekanal rəhbərlərinin, onlara nəzarət edən qurumların günahı ilə yanaşı ictimai qınağın olmamasını da vurğulamaq lazımdır.”

Samir