"Azəriqaz"da hökm sürən təsərrüfatsızlıq, vəsaitlərin düzgün xərclənməməsi onun vəzifəsini itirməsinə səbəb ola bilər
Qamət Məmmədovdan sonra növbə baş direktorundur Azərbaycanın qaz təsərrüfatında yaşanan böyük problemlər ölkə rəhbərliyini də narahat etməyə başlayıb. Cənab prezident İlham Əliyev son müşavirələrdə bu sahədə hökm sürən neqativ hallara toxunub və mənfi məqamların aradan qaldırılması üçün göstərişlərini verib. Ancaq təəssüf hissi ilə bildirmək lazımdır ki, Dövlət Neft Şirkətinin "Azəriqaz" İstehsalat Birliyinin baş direktoru Əkbər Hacıyev fəaliyyətində dönüş yaratmaq niyyətində deyil. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, bu şəxsin rəhbərliyi altında sözügedən qurumun fəaliyyəti son illər tamamilə bərbad hala düşüb və bu səbəbdən ölkənin qaz təsərrüfatında problemlər xirtdəyə çıxır. Bir neçə gün əvvəl "Azəriqaz" İstehsalat Birliyinin baş direktorunun satış və istismar üzrə müavini Qamət Məmmədov işdən azad olunub. Məlumata görə, Qamət Məmmədovun işdən çıxarılmasına səbəb kimi onun işdə yol verdiyi ciddi nöqsanlar göstərilir. Məlumatda deyilir ki, müvafiq qərar "Azəriqaz" İB-nin oktyabrın 10-da keçirilən iclasında verilib. Qamət Məmmədov əvvəllər Əmirov adına Neft-Qazçıxarma İdarəsinin rəisi işləyib. "Azəriqaz" sədrinin müavini vəzifəsinə 4 il əvvəl təyin olunmuşdu. Əslində, İB-də kadr islahatlarına hələ bir müddət əvvəl başlanılmalı idi. Hansısa səbəblərə görə Əkbər Hacıyev işini layiqincə yerinə yetirə bilməyən şəxsləri cəzalandırmırdı. Ölkə başçısının son tənqidləri deyəsən baş direktoru yaman narahat edib. Bəzi mütəxəssislər isə hesab edir ki, bu sahədə mövcud olan problemlərin həll edilməsi üçün baş direktorun özü də tutduğu vəzifədən uzaqlaşdırılmalıdır. "Azəriqaz" İstehsalat Birliyindəki nöqsanlar, qaz təsərrüfatında meydana çıxan, vaxtaşırı olaraq mətbuatda müzakirə olunan, hələ də sosial narazılıq mənbələrindən biri kimi qalan problemlər ölkənin təbii qaz operatorunun fəaliyyətində və funksiyalarında ciddi dəyişikliklərin həyata keçirilməsi zərurəti yaradıb. ""Azəriqaz" 2009-cu ildə Dövlət Neft Şirkətinin tabeliyinə məqsədli şəkildə verildi. Yəni müəyyən strategiya vardı. Bundan başqa, həmin illərdə ölkənin qaz təsərrüfatında ciddi problemlər yaranmışdı, "Azəriqaz"ın maliyyə imkanları məhdud idi. Ölkənin qazlaşdırılması mümkün deyildi. Hətta bəzi bölgələrdə istismar olunan qaza görə ödənişlər 30-50 faizdən yüksək olmurdu. "Azəriqaz"ın SOCAR-ın tərkibinə verilməsi qaz təsərrüfatındakı problemləri tam aradan qaldırmayıb. Məsələn, ölkədə qazlaşdırma səviyyəsinin 95 faizə çatdırılmasına dair prezidentin müəyyən etdiyi vəzifə yerinə yetirilməyib. SOCAR qaz itkisinin səbəbləri ilə bağlı açıqlama vermir. Yalnız əhaliyə satılan qazın həcmi və yığılan vəsait haqqında məlumatlar açıqlanır. Qaz təsərrüfatına nəzarət mexanizmi gücləndirilməlidir. "Azəriqaz" İstehsalat Birliyi şirkətin tabeliyindən alınmalı, müstəqil fəaliyyət göstərməlidir. SOCAR isə bu qurumlarla müqavilə əsasında işləməlidir. İri təsərrüfatlarda qaz oğurluğu var. "Azəriqaz" İstehsalat Birliyi "Azəriqaz" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin maddi-texniki bazasında yaradılıb. Amma "Azəriqaz"ın bu illərdəki fəaliyyəti nəticəsində ölkədə qaz itkisinin azalması o qədər də müşahidə olunmadı. Beləliklə də bu struktur özünü doğrultmadı", deyə ekspertlər vurğulayıblar. Hamıya məlumdur ki, prezident bölgələrdə qazlaşdırmanın sürətləndirilməsinə, Ermənistanla sərhədyanı kəndlərin ilk növbədə qazlaşdırılmasına dair "Azəriqaz" rəhbərliyinə dəfələrlə göstəriş verib. Əkbər Hacıyev ölkə başçısının tapşırıqlarını dərhal icra etmək əvəzinə, əhalinin qazlaşdırılması məsələsində gözləmə mövqeyi nümayiş etdirib. Hələ bu azmış kimi, baş direktor bir müddət əvvəl sensasion açıqlamaları ilə gündəmə gəlib. O bildirib ki, Ermənistanla sərhəd Şınıx bölgəsinin 20-yə yaxın kəndinin sakinləri boş yerə təbii qaza ümid etməsinlər. Çünki bu kəndlər qazlaşdırılmayacaq. İB rəhbəri həmin bölgədə 2010-cu ildə prezident İlham Əliyevin göstərişi ilə başlayan qazlaşdırma işlərinin cəmi 3 kəndlə yekunlaşdırılmasını əsaslandırmağa çalışaraq deyib ki, qalan 20-yə yaxın kənd sıldırım dağlıq ərazilərdə yerləşir, orada texnikanın işləməsi mümkün deyil. Üstəlik bu kəndlərin hərəsində 10-20 ev var və belə kiçik kəndləri qazlaşdırmaq heç inkişaf etmiş Avropa təcrübəsində də yoxdur. Onun bəyanatı göstərir ki, Əkbər Hacıyevin heç Azərbaycanın bölgələrinin relyefi, coğrafi xəritəsi və əhalisinin yerləşməsi barədə yetərli anlayışı yoxdur. Əks halda o, Ermənistanla sərhəddə, düşmənlə təmas xətti boyu yerləşən 20-yə yaxın kənddə texnikanın işləməsinin qeyri-mümkün olduğunu, hər kənddə cəmi 10-20 ailə qaldığını deməklə kimin dəyirmanına su tökür? Bəlkə sərhədin o tayındakı düşmənin? Ölkənin strateji və hərbi baxımdan olduqca mühüm əhəmiyyətə malik bölgəsinin kəndlərinin texnikanın işləməsinə imkan verməyəcək dərəcədə çətin şəraitə malik olduğunu bəyan etməklə və bu bölgədə az qala əhali yaşamadığını deməklə baş direktor düşməni ruhlandırmır ki? Xatırladırıq ki, bölgə əhalisinin uzun illərdir yanacaq kimi odundan istifadə etməsi nəticəsində Şınıx meşələri tamamilə tükənmək üzrədir. Bu isə bölgəni ekoloji fəlakət və kütləvi miqrasiya təhlükəsi ilə üz-üzə qoyub. Hazırda bölgənin hər biri onlarla, hətta yüzlərlə evdən ibarət olan kəndlərinin arasında, Əkbər Hacıyevin dediyi kimi, cəmi 10-20 ailə yaşayan kənd bəlkə də tapmaq olar. Ancaq "Azəriqaz" rəhbəri tamamilə əmin ola bilər ki, coğrafi şəraitin və relyefin buna heç bir təsiri olmayıb. Həmin kəndlər məhz yanacağın olmaması ucbatından boşalır. Onu da bildirək ki, prezident Cəlilabad rayonuna səfəri zamanı ölkənin bu mərkəzi rayonunda qazlaşdırmanın cəmi 40 faiz təşkil etdiyini deyərək bunun çox aşağı səviyyə olduğunu vurğulayıb. Prezident SOCAR-a, "Azəriqaz"a qazlaşdırmanı sürətləndirmək barədə tapşırıq veriləcəyini bildirib. Lakin "Azəriqaz" rəhbərliyinin qazlaşdırmanı ləng aparmaqla yanaşı, bu məsələdə izaholunmaz ayrı-seçkiliyə yol verməsi təkcə Şınıx bölgəsi ilə yekunlaşmır. Digər rayonlarımızda da analoji vəziyyət hökm sürür. Əkbər Hacıyevin rəhbəri olduğu strukturda hökm sürən təsərrüfatsızlıq, vəsaitlərin düzgün xərclənməməsi barədə mətbuatda çoxsaylı faktlara rast gəlmək mümkündür. Ölkənin qaz təsərrüfatının yenidən qurulmasına milyardlarla manat vəsaitin yönəldilməsinə baxmayaraq, "Azəriqaz" ildə az qala 1 milyard kubmetr qazın itkiyə getdiyinə dair hesabat açıqlayır. Rəsmi statistik rəqəmlərə görə, təkcə 2013-cü ildə "Azəriqaz"da qaz itkisi 7,2 faiz (təxminən 890 milyon kubmetr) təşkil edirdi. Əslində isə itkilərin miqdarının daha yüksək - ildə 1-1,2 milyard kubmetr olduğu təxmin edilir. Qazlaşdırma işlərinin ləng getməsinin, qaz təsərrüfatındakı bərbad idarəçiliyin əsas səbəbkarı kimi məhz Əkbər Hacıyev göstərilir. Mötəbər mənbələrdən alınan məlumatlarda deyilir ki, "Azəriqaz"da üzə çıxan maliyyə pozuntuları, o cümlədən ölkə əhalisinin mavi yanacaqla təminatı sahəsində yaşanan acınacaqlı vəziyyət yuxarı dairələrdə böyük narazılıqla qarşılanıb: "İstehsalat Birliyində problemlər yaradan şəxslərdən biri-Qamət Məmmədov artıq tutduğu vəzifədən kənarlaşdırılıb. Əkbər Hacıyev müvafiq instansiyaların tapşırığından sonra onu işdən xaric etdi. İndi isə növbə onun özündədir. Hazırda "Azəriqaz" İstehsalat Birliyinin Neft Şirkətinin tərkibindən çıxarılması, Əkbər Hacıyevin baş direktor postundan uzaqlaşdırılması məsələsi müzakirə olunur. Çox güman ki, yaxın günlərdə qərar veriləcək. Böyük ehtimalla "Azəriqaz"ın rəhbəri parlament seçkilərinə kimi dəyişəcək. Bir sözlə, Əkbər Hacıyev üçün "vida marşı" çalınacaq". Mənbəhəmçinin onu da deyir ki, vəzifədən xaric edilən Qamət Məmmədovla bağlı istintaq orqanlarına kifayət qədər material təqdim edilib. Deyilənə görə, sabiq baş direktor müavininin barəsində cinayət işi açıla və o məsuliyyətə cəlb oluna bilər.\gündəlik bakı\