Mehman Əliyev: “Gündəm Xəbər” qəzetinə olan təzyiqləri pisləyirik”

“Turan” İnformasiya Agentliyinin direktoru, siyasi təhlilçi Mehman Əliyev regionda durum, müşahidə olunan qlobal iqtisadi böhran, Azərbaycan-Rusiya münasibətləri, regionda İranın önə çıxması, Gürcüstanın durumu, Ermənistana ötürülən 200 milyonluq silah-sursat, rəsmi Bakının buna reaksiyası, mətbuatın durumu, “Gündəm-Xəbər” qəzetinin məhkəmə prosesi və digər məsələlərlə bağlı fikirlərini açıqlayıb.

- Regionda yaranan durumu necə şərh edərsiniz?

- Hesab edirəm ki, bu gün regionda yaranan durum Azərbaycanın xeyrinə deyil. Azərbaycan regionda təklənib. Mən belə qiymətləndirərdim.

- Hansı səbəbdən bu qənaətə gəlmisiniz?

- Gürcüstan münasibətlərini Avropa ilə qurub, bu istiqamətdə gedir, fəaliyyətini ortaya qoyur. İran öz münasibətlərini Amerika və Qərblə düzəldib, hazırda bu proseslər o istiqamətdə gedir. Münasibətlər normaldır. Ermənistan iki başlı oyun oynayır, hamı ilə tarazlı siyasət aparır. Orada da vəziyyət stabil və normaldır. Azərbaycanda vəziyyət isə pisdir. Ölkəmizdə daxili problemlər günü-gündən pisləşir. Üstəlik iqtisadi böhranda müşahidə olunur. Azərbaycanda nə Qərbdən, nə İrandan, nə də başqa ölkələrdən dəstək ala bilir. Bütövlükdə bizdə ən pis göstəricilər mövcuddur. Yəni qeyri stabil və qeyri sağlam durum var.

- Bu durum hansı ssenarilər üzrə inkişaf edə bilər?

- Fikrimcə, yaxın zamanlarda çevik və radikal islahatlar getməsə, bu zaman vəziyyət pis olacaq, bəlkə də qeyri stabil vəziyyətə gətirib çıxaracaq. Çünki kasıblaşmış, çörək tapmayan narazı kütlə öz sözünü deyəcək. Bu qaçılmaz olacaq. Mən vəziyyəti belə görürəm. Bu uzun çəkə bilməz. Odur ki, problemləri təcili həll etmək, insanlara ümid, şans vermək lazımdır. Hələlik bu müşahidə edilmir.

- Bəs hökumətə alternativ varmı?

- Bilirsinizmi, indi məni alternativ maraqlandırmır, heç bu haqda da danışmaq niyyətim yoxdur. Alternativin olub-olmamasını bir kənara qoyuram. Bizi bu gün gözləyən qarşıdakı problemlərdir. Biz problemin içindəyik və hələ ki, hökumət bundan çıxış yollarını bizə göstərmir. Ortada təkliflər və təşəbbüslər yoxdur. Məncə, problem budur. Ortada alternativ var və ya yoxluğu əsas məsələ deyil. Əsas məsələ odur ki, ölkə getdikcə böhranın içinə girir. Bundan sonra hansı alternativ olacaq, nə baş verəcək, bunu allah bilir.

- Bir çox analitiklər indiki durumu daha çox 90-cı ildəki durumla müqayisə edirlər, deyirlər ki, tarix təkrarlanır. Siz, necə düşünürsünüz?

- Yox. Mən belə düşünmürəm. 1990-cı ilin əvvəllərində dramatik ümidlər var idi. Çoxları düşünürdü ki, biz SSRİ-dən qopacağıq, müstəqil dövlət kimi inkişaf edəcəyik, hamı üçün normal şərait yaradılacaq, insanlar yaxşı yaşayacaq, azad olacaq. Eləcədə biznesmen bizneslə, jurnalist media ilə məşğul olacaq. Bir sözlə, insanlar açıq cəmiyyət, ədalətli quruluş, hüququ dövlət, demokratik Avropaya inkişaf edən quruluş görmək istəyirdi. Gözlənti bundan ibarət idi, ümidlər vardı ki, qısa müddətə bütün bunlar baş verəcək. Bizim çoxlu neftimiz var, bunu biz özümüz istifadə edəcəyik, satacağıq, çoxlu gəlir götürəcəyik və s. Yəni 90-cı illərdə gözlənti bundan ibarət idi. İndi başqa vəziyyətdir. Bütün ümidlər puç olub gedir, gələcəyə ümid yox, yolumuz aydın deyil. Bulanmışıq cinayətlərə, bütöv cəmiyyət olaraq. Odur ki, bütövlükdə indi fərqli bir durum mövcuddur. Mən hesab edirəm ki, 1990-cı ildə romantika var idi, bu insanlarım mübarizəyə vadar edirdi. İndi bilinmir ki, biz haradayıq və hara gedirik.

- Sizə elə gəlmirmi ki, bizdə insanlar öz taleyinə biganə yanaşır və öz taleyi ilə artıq barışıb...

- Mən bilmirəm kim barışıb, kim barışmayıb. Amma hər bir şəxsin, insanın çörək yeməyə tələbatı var. Eləcədə geyinməyə, övladını dolandırmağa. Bax, bu tələbat məsələsi insanları məcbur edəcək ki, taleyinə biganə qalmasın. Bu qaçılmazdır. Heç bir insan gedib ac şəkildə yorğan-döşəyində yatmayacaq, bu taleyi ilə barışmayacaq. Məncə, bu mümkün deyil. Müəyyən qədər vaxta insan belə taleyi ilə barışa bilir. Amma yaşaya-yaşaya ölməyi, ac qalmağı heç kəs qəbul etməyəcək.

- Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinə gələk. Uzun müddətdir deyirdilər ki, bu iki ölkə arasında yaxın münasibətlər var, Bakı Moskva ilə yaxın, Qərbdən uzaqdır. Bu iki ölkə arasında münasibətlərin indiki mərhələsini necə qiymətləndirirsiniz?

- İndiki mərhələ aydındır. Əslində münasibətlər heç zaman yaxşı olmayıb. Mən deyərdim ki, Azərbaycan-Rusiya münasibətləri bir qədər fərqlidir. Biz Rusiya iqtisadiyyatını maliyyələşdirməklə müəyyən qədər bu ölkə ilə münasibətlərimizi sığortalayırıq. Ancaq bununla məşğuluq, başqa bir şey yoxdur. Bizdə iki tərəfli normal və sağlam əməkdaşlıq yoxdur. Əgər varsa, mən bunu görmürəm. Ona görə də, tərəflər bir-birinə şübhə ilə baxır. Odur ki, mən bu iki dövləti bir-birinə müttəfiq saya bilmirəm. Azərbaycanda Rusiya yönümlü hərəkətlər ola bilməz. Çünki ruslar bunu da qəbul etməz.

- Sizə elə gəlmirmi ki, Rusiyaya məxsus təyyarə Türkiyə səmasında vurulduqdan sonra Bakı ilə Moskva arasında münasibətlərdə soyuqluq yaranıb?

- Mən yenə də, qeyd edirəm ki, Azərbaycan-Rusiya münasibətləri necə vardısa, indidə stabil olaraq qalır. Bu münasibətlər heç vaxt normal olmayıb. Ancaq pula hesablanıb. Pul vermişik bizdən əl çəkiblər, bizi tərifləyiblər. Pul vermirik bizi sıxırlar. Başqa bir şey yoxdur.

- Rusiyanın Ermənistana 200 milyon dollarlıq silah verməsini necə şərh etmək olar?

- Biz Rusiya iqtisadiyyatına yatırımlar edirik. Bu ölkədə pullar xərcləyirik. Rusiyada Ermənistana silah verir. Belə çıxır ki, bu silahlar bizim pulumuza düşmənə verilir. Çox sadə bir şeydir. Ruslar Qarabağ münaqişəsindən istifadə edərək erməniləri bizim üzərimizə qaldırırlar, bizi çəkindirirlər. Bizdə gedib Rusiyadan 3-4 milyardlıq silah-sursat alırıq. Rusda bizə silah satır, eləcədə 200 milyonluq silahı ermənilərə verir. Faktiki olaraq bu bizim hesabımıza baş verir.

- Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Rusiyaya verdiyi notanı neçə qiymətləndirirsiniz?

- Azərbaycan tərəfi nota verir. Bu normaldır. Nota verilir ki, biz bundan narazıyıq, bu durumu əsla qəbul etmirik və s. Ancaq bunun əhəmiyyəti, nəticəsi olurmu? Əsas məsələ budur. Bundan əvvəldə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Rusiya tərəfinə notalar verib. Özü də, bir neçə dəfə. Bununla yanaşı Azərbaycan Rusiya ilə əməkdaşlıqdan da qaça bilməz və bu mümkün də deyil. Rusiya bizə qonşu dövlətdir.

- Rusiya Azərbaycan üçün nə qədər təhlükəlidir?

- Bilirsinizmi, müşahidələr göstərir ki, Azərbaycanla Qərb arasında münasibətlər pisləşəndə avtomatik olaraq Rusiya ilə də münasibətlər pisləşir. Müşahidələrə əsasən deyə bilərəm ki, Qərblə münasibətlər pisləşəndə heç vaxt Rusiya ilə münasibətlər yaxşılaşmır. Ona görə də, bu mənada qorxuludur ki, Qərblə münasibətlər normallaşmasa, Rusiya tərəfindən təzyiqlər arta bilər.

- Azərbaycanda mətbuatın durumunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Vəziyyət normal deyil. Bizdə olan məlumata görə, hökumət yönümlü qəzetlərin maliyyələşməsi xeyli çətinləşib. Mətbuata istiqamətlənən qeyri-leqal pullar azalıb. Bəzi qəzetlərdə iki, bəzilərində bir aydır ki, maaş vermirlər. Bəzilərində isə əmək haqlarını azaldıblar. Mediada vəziyyət ağır olaraq qalır. Mən bunun maliyyə tərəfini deyirəm. Yaradıcılıq baxımından durum aydındır. Qəzetlərin çoxu oyuna düşüb, cinayətə bulanıb. Cinayət ondan ibarətdir ki, Media haqqında qanun, cinayət və mülkü məcəllə, eləcədə jurnalistlərin peşə kodeksi adlı sənədi pozurlar. Nəticədə insanlara yalan məlumatlar verir, onları çaşdırırlar. Bəziləri hətta qeyd edir ki, biz böhranın tez gəlməsinə və yumşalmasına köməklik göstərmişik. Bir sözlə, çoxlu media orqanı çirkli pulla maliyyələşdirilir, yalan informasiyalar paylaşırlar. Bu gün yaranan böhranda mətbuatın ciddi payı var. Məncə, bu pis reallıqdır.

- “Gündəm Xəbər” qəzetinə təzyiqlər davam edir, Şirin Cəfərlinin həbsi məsələsi var, qəzetin üzərinə 72 min manat vergi “borcu” qoyulub. Bu durumu necə dəyərləndirirsiniz?

-Hesab edirəm ki, bu yaxşı durum deyil. Hər bir jurnalistin həbsi, ona təzyiqlər olmasını mən heç vaxt qəbul etməmişəm. Bundan sonra da etmərəm. Vaxtı ilə bu məsələyə dair mövqeyimiz olub. Bu prosesi tənqid etmişik. Əgər gerçək qanun pozan axtarırlarsa, buyurub monitorinq keçirsinlər, görsünlər ki, hansı mətbuat orqanları yalan danışırlar, insanları çaşdırırlar, nə qədər böhtanlar atıblar. Odur ki, jurnalitsə və qəzetə qarşı bu tipli təzyiqləri mən sadəcə olaraq qəbul etmirəm. Hesab edirəm ki, bu proses olmamalıdır. Jurnalistlərə qarşı gedən proseslər daha çox maraqlara toxunma ilə bağlıdır. Hesab edirəm ki, jurnalistlər qruplararası mübarizədə də iştirak etməməlidir. Hər halda mən qəzetə qarşı təzyiqləri pisləyirəm. Hesab edirəm ki, medianın azad və sərbəst fəaliyyəti üçün şərait yaradılmalıdır. Onsuzda az sayda qəzetlər qalıb ki, onlar çap edilə bilirlər. Biz jurnalistlərin həbsini alqışlaya bilmərik. Onları ancaq müdafiə edirik.

HÜSEYN ABBASOĞLU

gundemxeber.az