Aprelin əvvəllərində Azərbaycanla Ermənistan qoşunlarının təmas xəttində baş verən “dördgünlük müharibə” fonunda həm də böyük informasiya savaşı aparıldı. Sosial şəbəkələr və “Youtube” kanalında istər ermənilər, istərsə də azərbaycanlılar müxtəlif təbliğat xarakterli materiallar yayaraq qarşı tərəfi susdurmağa çalışdı.

Azərbaycanlıların yazdığı statuslara erməni ad və soyadı altında qeydiyyatdan keçən feysbuk istifadəçilərinin Azərbaycan dilində yazdığı şərhlərin şahidi olduq. Biz düşmənə öz dilində yox, rusca cavab verə bildik. Bir sözlə, bu qısamüddətli döyüşlər erməni dilini öyrənmək, düşmənə öz dilində cavab vermək zərurətini də artırdı.

Hazırda erməni dilində öyrənmək avantajını qazanan şəxslər Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsinin tələbələridir. Tarix fakültəsində Regionşünaslıq (Qafqaz üzrə) ixtisası üzrə təhsil alanlara iki seçim verilir: erməni və gürcü dilində tədris.

Həm Azərbaycan, həm də rus bölməsində təhsil alan tələbələrə erməni dili öyrədilir. Bakı Dövlət Universitetində erməni dili və ədəbiyyatı müəllimi kimi çalışan Xalid Bayramov hər iki bölmədə dərs keçir. Xalid müəllimlə razılaşıb həm rus, həm də Azərbaycan bölməsində təhsil alan və erməni dilini öyrənən tələbələrlə söhbətləşməyə getdik.

“Heç vaxt erməni dilini öyrənmək indiki qədər zəruri olmayıb”

İlk sualımızı Xalid müəllimin özünə ünvanladıq. “Ermənistanla müharibə şəraitində yaşayan Azərbaycanda erməni dilinin tədrisini qənaətbəxş saymaq olarmı” sualımızı Xalid müəllim belə cavablayır: “Heç vaxt erməni dilini öyrənmək indiki qədər zəruri olmayıb. Ermənilərlə qonşu olmuşuq, qardaşlıq şəraitində yaşamışıq, sonra isə düşmən olduq. İndi erməni dilini bilməliyik ki, görək bizi söyürlər, yoxsa onlara çörək verdiyimiz, onları yaşatdığımız üçün bizə alqış eləyirlər? Öyrənməliyik ki, görək ermənilər torpaqlarımızı zəbt etdiklərini etiraf edirlər? Onlar göydə Allaha, yerdə azərbaycanlılara təşəkkür etməli idilər, ancaq çörək verdiyimiz ermənilər bizimlə düşmən oldular. Tələbələrimizə erməni dilinin qrammatikasını, ədəbiyyatını öyrədirik. Universitetimizdə bünövrə yaxşı qoyulub, inşallah cari tədris ilində erməni dilinin tədrisi gücləndiriləcək, universitet bu sahəyə diqqətini daha da artıracaq”.

Onun sözlərinə görə, indiyədək hazırladığı kadrlar redaksiyalarda, o cümlədən müxtəlif qurumlarda fəaliyyət göstərirlər.

Əvvəlcə Xalid Bayramovla birgə Tarix fakültəsinin rus bölməsindəki 3-cü kurs tələbələrinin dərsində iştirak etdik. Tələbələrin yarısı erməni, digər yarısı isə gürcü dilini seçib.

“Çox adam erməni dilini öyrəndiyimizə inanmır”

Tələbə Zemfira Ağayeva deyir ki, universitetə qəbul olanda erməni dilində tədris aparılacağından xəbəri olmayıb: “Birinci kursda bizə deyəndə ki, erməni dili tədris olunacaq, bu xəbər qrupdakı bütün tələbələr üçün gözlənilməz oldu. Bakı Dövlət Universitetində erməni dilində tədrisin olduğu elə də təbliğ edilmir. Buna görə də çox adamın bundan xəbəri yoxdur, valideynlərimiz də bu barədə bilmirdi. Kiməsə deyəndə ki, erməni dilini öyrənirik, çox adam inanmır, təəccüblənirlər. Hərdən sual verirlər ki, düşmənin dilini niyə öyrənirsiniz. İzah edəndə də başa düşmürlər”.

Zemfira Ağayeva hesab edir ki, əslində, ermənicəni ibtidai sinifdən şagirdlərə öyrətmək lazımdır: “Düşmənimiz ermənilər məktəblərdə Azərbaycan dilini keçir, bizdə isə ancaq Tarix fakültəsində təhsil alanlara tədris olunur. Məncə, bizdə də erməni dili məktəb dövründən öyrədilməlidir. Fikrimcə, düşmənin dilini bilmək lazımdır. İndi erməni dilində oxuyub yazırıq, dil özü çətindir, amma istəyən öyrənə bilər”.

Müəllimindən “apres qeçis” tərifini eşidən tələbə kimdir?

Xalid Bayramov tələbələrə tapşırıq verir, lövhəyə tələbə Firuzə Hacıyeva çıxır. O, lövhədə “Qarabağ Azərbaycan Respublikasının ayrılmaz hissəsidir”, “Biz torpaqlarımızı qaytaracağıq” cümlələrini yazır. Qarabağ ismini hallandıran Firuzə Hacıyeva Xalid müəllimdən “apres qeçis”(sağ ol, afərin) tərifini də eşidir.
Firuzə Hacıyevanın sözlərinə görə, düşmənin dilini bilmək vacibdir: “Bu dili öyrənməyin zəruriliyini başa düşürük. Nə qədər çox adam erməni dilini bilsə, bizim üçün o qədər yaxşı olar. Ermənilərin böyük əksəriyyəti dilimizi bilir. Hələ birinci Qarabağ müharibəsində ermənilər Azərbaycan dilində danışırdılar”.

Aprel hadisələri zamanı erməni və Azərbaycan cəmiyyətləri arasındakı informasiya müharibəsinə gəlincə, F.Hacıyeva deyir ki, polemikaları izləsə də, çox vaxt şərh yazmır: “Bir dəfə instaqram səhifəsində bir erməni ilə müzakirə aparmağa çalışdım, gördüm elə öz dediyinin üstündə dayanır, öz xalqı üçün çalışır. Təbii ki, mən də öz xalqımızın haqlı olduğunu qeyd elədim. Erməniləri inandırmaq mümkün deyil ki, tarixiniz səhvdir”.
Xalid Bayramov tələbələrinə tapşırıqlarını verir, may ayı olduğu üçün imtahan biletlərində onlara aydın olmayan məqamları izah edib, Azərbaycan bölməsindəki tələbələrlə görüşə yetişir. Xalid müəllim dəhlizdə deyir ki, tələbələr Səməd Vurğunun “Azərbaycan” şeirini erməni dilində əzbər bilir.

Azərbaycan bölməsindəki tələbələrlə salamlaşdıq, bu dili öyrənən tələbələrə suallarımızı verməyə başladıq. Bu bölmədə oxuyanlar arasında erməni dilində öyrənmək istəyənlər daha çox oğlanlar idi. Xalid müəllim isə tələbəsi Nigar Zeynallını lövhəyə dəvət edib, aprelin əvvəlində cəbhədə baş verən hadisələr haqqında fikirlərini yazmasını xahiş etdi. Bizsə, tələbələrlə söhbətləşdik, fotoqrafımız Elçin Murad onların erməni dilində ermənilərə mesajlarını da videokameramızın yaddaşında köçürdü.

“Erməni əsərlərini birbaşa mənbədən tərcümə etmək niyyətim var”

Tələbə Gülcənnət Hüseynli söyləyir ki, Tarix fakültəsinə qəbul olmazdan öncə erməni dilinin tədris olunduğundan xəbərdar imiş: “Atam tarixçidir, özü bu fakültədə çalışır, ona görə də tədris olunan fənlər haqqında məlumatım vardı. Tarix sahəsi və eyni zamanda diplomatiyaya çox böyük marağım vardı. Bu səbəbdən düşündüm ki, Qafqazda birinci yaranmış universitetlərdən biri olan Bakı Dövlət Universitetində sırf Qafqaz regionunu öyrənmək daha müsbət haldır.

Erməni dili bizim ölkəmiz üçün çox vacibdir. Biz müharibə şəraitində yaşayırıq, bir sıra tarixi mənbələrimiz, Alban tarixinə dair əsərlər erməni kilsələrində qorunub saxlanılır. Onlar da erməni dilində yazılıb. Həm tarixi, həm də diplomatik və hərbi baxımdan Qafqazşünaslıq ixtisası ölkə üçün çox yaralı ixtisasdır. İxtisas seçərkən də maksimum ölkəmə və cəmiyyətə nə dərəcədə fayda verə biləcəyimi düşündüyüm üçün məhz bu ixtisası seçdim. Tədris aldığım üç il ərzində görürəm ki, seçimimdə yanılmamışam. Erməni dilini bilməklə erməni tarixçilərinin əsərlərini oxumaq şansı əldə etmişik, həm də erməni mətbuatında hadisələrin necə şərh edildiyini öyrənə bilirik və nəticədə daha faydalı iş görə, ermənilərə elmi yolla cavab verə bilirik. Arzu edirəm ki, erməni qaynaqlarından rus dilinə tərcümə edəndə erməni tarixçiləri tərəfindən əlavə olunan fikirləri və təhrifləri sübuta yetirim. Erməni əsərlərini birbaşa mənbədən tərcümə etmək niyyətim var”.

Gülcənnət Hüseynlinin sözlərinə görə, BDU-da aldıqları təhsil çərçivəsində erməni dilinə yiyələnmək mümkündür:

“Biz birinci kursdan etibarən üçüncü kursadək semestr ərzində 120 saat erməni dilində dərs keçirik. Başqa heç bir fənnə bu qədər saat ayrılmayıb. Akademik səviyyədə bilməsək də, orta səviyyədə öyrənə bilmişik”.
Xalid müəllim tələbəsinin təvazökarlıq etdiyini söyləyir: “Hamıdan yaxşı danışan da, yazan da, başa düşən də elə Gülcənnətdir”.

“Nifrətim artdıqca istəyirəm ki...”

Tərtər bölgəsindən olan Həsənzadə Amil deyir ki, ermənilər Tərtərdə böyük dağıntılar törətdiyi üçün insanların ermənilərə qarşı nifrəti də artıb: “Nifrətimiz artdıqca istəyirəm ki, onların dilini öyrənib öz dillərində danışım, cavablarını verim. Gürcü dilini öyrənməklə yalnız Gürcüstanla bağlı çalışmaq olar, ancaq Azərbaycanın düşməni olan Ermənistanın dilini öyrənməyi daha əhəmiyyətli saydım. Məncə, düşmənimizlə öz dilində danışmaq daha yaxşıdır”.

“Ermənilərin verdiyi xəbərlər dezinformasiyadan başqa bir şey deyil”

Nigar Zeynallı qeyd edir ki, düşmənə qalib gəlmək üçün birinci onun dilini bilmək lazımdır: “Müharibə təkcə cəbhədə davam etmir, həm də informasiya müharibəsi gedir, bəlkə də əsas müharibə elə budur. Erməni saytlarını, sosial şəbəkədəki səhifələrini davamlı olaraq izləyirəm. Onların verdiyi xəbərlər dezinformasiya, yalandan başqa bir şey deyil. Məncə, onlara hər hansı rəy bildirməyə belə dəyməz. Normal fikir bildirirsən, onlar başa düşmürlər, o dəqiqə lazımsız söz-söhbətlərə keçirlər. Ermənilər öz dillərində belə başa düşmək istəmirlər ki, Qarabağ Azərbaycan torpağındadır”.

“Düşmənin dilini bilmək daha çox məntiqəuyğundur”

Zaur Hüseynzadə vurğulayır ki, uzunmüddətli Ermənistanla münaqişədə yaşayırıq, buna görə də düşmənin dilini bilmək daha çox məntiqəuyğundur: “Oğlanlar hərbi xidmətə gedəndə ən azı kəşfiyyatçı kimi öz gücümüzdən istifadə edə bilərik. Rabitə əlaqələri zamanı erməni dilində olan məlumatları tərcümə edib dövlətimizə kömək etmiş olarıq”.

Azərbaycanlı tələbələrin ermənilərə ünvanlanmış mesajını, o cümlədən xorla səsləndirdikləri “Azərbaycan” şeirini təqdim edirik: