«Azərbaycanda talışlara muxtariyyat verilməlidir» kimi absurd iddialar hansı regional oyunun tərkib hissəsidir?

gundemxeber.az Son zamanlar artıq unudulmaqda olan bir mövzu yenidən aktuallaşıb. Bu isə ölkəmizdə maraqları olan bəzi qüvvələrin yenidən ənənəvi təzyiq üsullarına əl atması ilə izah oluna bilər. Qeyd edək ki, söhbət kimlərsə tərəfindən «talış kartı»nın yenidən gündəmə daşınması cəhdlərindən gedir. Bununla bağlı xüsusi təşkilatın yaradılması və digər separatçı əlamətlərin yenidən görünməsi isə bu işin arxasında ciddi güclərin dayandığını düşünmək üçün əsas verir.
Təbii ki, bu sırada ilk ağla gələnlər Rusiya Və İrandır. Çünki adıçəkilən hər iki dövlət Azərbaycanı təsir dairələrində saxlamaq məqsədilə mütəmadi olaraq ənənəvi üsullara müraciət ediblər. Aydın məsələdir ki, «talış faktoru»nun yenidən gündəmə gətirilməsi də məhz həmin dövlətlərin xüsusi xidmət orqanlarının əməyinin nəticəsidir. Bu regional oyunun məqsədi isə heç də hansısa azsaylı etqte qrupun hüquqlarını bərpa etmək (?) yox, siyasi umacaqlarını təmin etdikdən sonra kənara çəkilməkdir. Bu xüsusda daha çox canfəşanlıq nümayiş etdirən isə İrandır. Bildirək ki, İran-Azərbaycan münasibətləri heç zaman rəvan olmayıb. Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra cənub qonşumuz ələ düşən şər fürsətdə müstəqil Azərbaycan dövlətini həzm edə bilmədiyini ifadə edib. Rəsmi Bakını daim lüzumsuz konfliklərə sürükləməyə çalışan Tehran rejimi bununla da sanki «sizinlə heç zaman normal münasibətlər qurmayacağıq» mesajını verməyə çalışıb.
Hətta İran diplomatlarının «ütülü danıqışlarında» belə təhdidlərin aşkar şəkildə özünü göstərməsi və Bakının hər dəfəsində bunlara lazım olduğundan da artıq dözümlülük nümayiş etdirməsi İran-Azərbaycan münasibətləri üçün spesifik çalar hesab olunmalıdır. Amma həlledici anlarda rəsmi Bakı da səbrinin hüdudsuz olmadığını göstərmək zorunda qaldığı anlar az olmayıb. Elə bir müddət öncə Prezident Adminstrasiyasının ictimai-siyasi şöbəsinin müdiri Əli Həsənovun İrana yönəlik «sizin dininiz də, mənəviyyatınız da saxtadır» bəyanatını məhz bu qəzəbin rəsmi şəkildə görsənişi kimi yozmaq mümkündür. Sonra məlum konfliktin nəylə yekunlaşdığını hər kəs bilir. İranda həbs olunmuş azərbaycanlı şairlər azadlığa buraxıldı, bunun ardınca diplomatik münasibətlərdəki «çatlar» doldurulmağa başlanıldı və sanki problemlər arxada qaldı. Amma İran-Azərbaycan münasibətlərinə yaxından bələd olan şərhçilər haqlı olaraq bunu müvəqqəti atəşkəs hesab edirdilər. Onların nə qədər haqlı olduğunu isə bir müddət öncə Ermənistan paytaxtında baş tutmuş konfransda İran nümayəndəsinin açıqlamaları və «talış kartı»nın Azərbaycanda yenidən fəallaşması da sübut etdi.
Belə ki, bir müddət öncə İrandakı talışların nümayəndəsi Əli Əbdüli Azərbaycanda talışların ağır vəziyyətdə yaşadığını iddia edərək «Azərbaycanda talışları fiziki cəhətdən də məhvolma təhlükəsi gözləyir» - deyə vurğulamışdı.
Erməni mətbuatına müsahibəsində Ə.Əbdüli Azərbaycanda yaşayan talışların SSRİ dağıldıqdan sonra muxtariyyət əldə etməyə çalışdığını bildirib: «Mən elm və mədəniyyət nümayəndəsi kimi siyasi qiymət vermək istəmirəm. Amma Azərbaycanda talışlara qarşı münasibət məni narahat edir».
Hətta Azərbaycanda talışların fiziki cəhətdən məhv edildiyi, həbs olunduğunu iddia edən İran təmsilçisi ölkəsində talışlara qarşı fərqli münasibətin olduğunu deyib.
Həmin açıqlamadan az sonra isə ölkəmizdə Talıb Birliyinin təsisi, baş separatçı Əlikram Hümbətovun Hollandiyadan səsləndirdiyi sərsəm açıqlamalar və s. Tehranda cızılmış ümumi planının ayrı-ayrı epizodları kimi diqqətləri cəlb edir. Bununla belə, bütün bu anti-Azərbaycan fəaliyyətinin böyük təhlükə mənbəyi olduğunu da iddia etmək düzgün olmazdı. Ən azından ona görə talışların özləri hamıdan yaxşı bilir ki, onların guya Azərbaycanda sıxışdırıldığı haqda deyilənlər cəfəngiyyatdan başqa heç nə deyil. Təbii ki, hakimiyyət bütün sferalarda vətəndaşların hüquqlarını kobud şəkildə pozur, amma bəllidir ki, bu milli ayrı-seçkilik qoyulmadan bütün Azərbaycan vətəndaşlarına qarşı aparılan mənfi siyasi xətdir. Amma yenə də deyirik ki, bu ölkədə hər hansı etnik qrupun hüquqlarının pozulduğu anlamına gəlməməlidir.
Natiq