Milyonlarca dövlət vəsaiti xərcləyən qurumlar nəyə görə yolun hərəkət hissəsinin kənarına dəmir-beton və daşdan divar çəkirlər?

gundemxeber.az Son bir neçə ayda Bakı-Sumqayıt yolu ilə gedib-gələnlər bu yolun Biləcəri qəsəbəsi yanından keçən sahəsində qızğın işin getdiyini görməkdədirlər: yolun hər iki tərəfində hərəkət hissəsinin bilavasitə kənarında dəmir-beton və daşdan divar hörülərək arxasında süni yaşıl təpəciklər yaradılır. İlk baxışdan kreativ ideyadır, lakin son dərəcə təhlükəlidir, hətta insanların həyat və sağlamlığını aşkar risk qarşısında qoyur. Niyə?
Beynəlxalq standartların və milli qanunvericiliyimizin tələblərinə əsasən, Bakı-Sumqayıt yolu kimi magistral əhəmiyyətli yolların hərəkət hissəsinin kənarında ən azı 3,75 metr enində yol çiyni, yəni ehtiyac olduqda avtomobillərin dayanması və ya hər hansı təhlükədən yayınmaq məqsədilə çıxması üçün ehtiyat zolaq olmalıdır. Bu zolaqdan sonra isə yolun kateqoriyasından asılı olaraq 25-60 metr enində təhkim zolağı olmalıdır. Yol çiyni hər bir halda hərəkət hissəsi ilə eyni səviyyədə olmalı, orada hər hansı maneə olmamalı, nəqliyyat vasitələrinin tam rahat şəkildə yol çiyninə çıxması və hərəkət hissəsinə qayıtması mümkün olmalıdır.
Yol çiynində və hərəkət hissəsinə yaxın təhkim zolağında aradan qaldırılması mümkün olmayan təhlükəli maneə qaldıqda və ya təhlükəli təbii obyekt (məsələn, uçurum sahil, sərt qayalıq, iri gövdəli ağaclar və s.) olduqda həmin yerdə yolun kənarına tutucu sədd - elə həmin Bakı-Sumqayıt yolunun kənarlarında gördüyümüz metal konstruksiya çəkilir. Bu zaman tutucu sədd imkan daxilində hərəkət hissəsindən aralı, yol çiyni varsa, onun xarici kənarı ilə çəkilir ki, avtomobil bu və ya başqa səbəbdən hərəkət hissəsindən çıxdıqda dərhal həmin səddə dəyməsin. Həmin sədlərin texniki göstəriciləri ilə bağlı çox ciddi tələblər var. Sədd tutucu təyinatına malik olduğundan ona çırpılan nəqliyyat vasitəsinin kinetik enerjisini uda bilməli, zərbədən sonra 1 metrə qədər yerdəyişmə etməklə tutuculuq qabiliyyətini saxlamalıdır (həmin sədd məhz elastiki olaraq belə yerdəyişmə edə bildiyindən çırpılan nəqliyyat vasitəsinin kinetik energisini uda bilir). Sədd ona çırpılan avtomobilin aşmasına, zərbədən sonra istiqamətini hərəkət hissəsinə dəyişərək başqa nəqliyyat vasitələri ilə toqquşmasına imkan verməyən xüsusiyyətə malik olmalıdır və s.
Qeyd olunanlar yol hərəkəti barədə ən primitiv təsəvvürə malik insan üçün də aydın olmalıdır. Bəs onda təhlükəsiz, rəvan və fasiləsiz hərəkət təşkil etmək vəzifəsini daşıyan, dövlətin bu məqsədlə ayırdığı külli miqdarda vəsaiti xərcləyən qurumlar nəyə görə yolun hərəkət hissəsinin bilavasitə kənarına dəmir-beton və daşdan divar çəkirlər? Bunu edən şəxslər ya hərəkət təhlükəsizliyi, avtomobil yolları və onlara aid tələblərlə bağlı heç bir məlumata malik deyillər, ya da bilərəkdən insanların həyat və sağlamlığı ilə oyun oynayırlar. Zənnimcə, külli miqdarda dövlət vəsaitini xərcləməklə yolda belə təhlükəli maneə yaratmağın başqa adı yoxdur. Axı istənilən iş zamanı ən önəmli və güzəştə gedilməsinə yol verilməyən məsələ insanların həyat və sağlamlığıdır.
Bakı-Sumqayıt yolu sovetlər dönəmində hər istiqamətdə iki hərəkət zolağı və iki tərəfində də lazımi endə yol çiyni olmaqla standartlara cavab verən şəkildə tikilmişdi. Bir neçə il bundan əvvəl buraxıcılıq qabiliyyətini artırmaq üçün həmin yol yenidən quruldu və bu zaman ciddi qanun pozuntularına yol verilərək yolun hər iki tərəfindəki yol çiyni hərəkət zolaqlarına çevrildi, yeni yol çiyni isə yaradılmadı (bu, "Yol hərəkəti haqqında" Qanunun 8-ci maddəsinin, AR Nazirlər Kabinetinin 7 fevral 2000-ci il tarixli, 16 saylı Qərarının bir sıra normalarının kobud pozulması deməkdir). Həmin yenilənmə zamanı Biləcəri yaxınlığında dəmiryol xəttinin üstündə olan körpü-keçid əvvəlki endə saxlandığından hazırda hər iki istiqamətdə yol bu körpü-keçiddə daralır, nəticədə həmin yerdə nəqliyyat sıxlığı, bəzən tıxac yaranır. Əminəm ki, yuxarıda göstərdiyim təhlükəli "yaşıllaşdırma"ya sərf olunan vəsaitlə bu körpü-keçiddə hər iki istiqamətdə ən azı bir zolaq əlavə etməklə oradakı sıxlığı aradan qaldırmaq, habelə Xırdalan qəbiristanlığının yanında piyadaların bu yolu kütləvi surətdə keçdiyi və hər həftə ən azı bir piyadanın öldürüldüyü və ya şikəst edildiyi yerdə yerüstü və ya yeraltı piyada keçidi tikmək olardı.
Bu kimi özbaşınalıqların doğurduğu təhlükələrə səbəb olanların əməllərinin cinayət-hüquqi baxımdan araşdırılması üçün müvafiq dövlət orqanlarına göstəriş verilsə Cinayət Məcəlləsinin maddələrindən yaxşı bir buket düzəltmək olar.

Ərşad Hüseynov, hüquqşünas