Uşaqlarımız “ölüm sektası”nın hədəfində

Dünya ölkələrində, o cümlədən, Azərbaycanda uşaq intiharlarının artması ciddi narahatlıq doğurur. Uşaq intiharlarının səbəbləri arxasında psixoloji məqamların dayandığı bildirilsə də, başqa səbəblər də istisna edilmir. Artıq dünyanın əksər ölkələrində uşaqları intihara aparan “ölüm oyun”larına qarşı mübarizə başlayıb. Bu günlərdə Rusiyada uşaq intiharlarını araşdıran dövlət qurumları bir il əvvəl verdikləri bəyanatı təkzib edəcək faktlarla çıxış etməklə məsələni bir daha diqqət mərkəzinə gətiriblər.

Rəsmi: “Uşaqları internet öldürür”



Məsələ burasındadır ki, qonşu Rusiyada son 2 ildə uşaqlar arasında intihar halları artıb. Bunun səbəblərini araşdıran Daxili İşlər Nazirliyi internetin intiharlardakı rolunun ancaq 1 faiz olduğuna dair ötən il yaydığı açıqlamanı indi tamamilə fərqli təqdim edib. Rusiya Federasiyası Təhqiqat Komissiyasından son 2 ildə uşaq intiharlarının artması barədə məlumat verilib. Komissiya bunu internetdəki “ölüm qrupları” ilə əlaqələndirib. Bu qruplar uşaqlara psixoloji təsir göstərməklə yanaşı onların beyinlərini “yuyur” və intihara təşviq edir. Qurumun hesabatında vurğulanıb ki, 2016-cı ildə Rusiyada 720 uşaq həyatına intiharla son qoyub. 2015-ci ildə isə bu rəqəm 504 olub. 2014-cü ildə isə bir az daha az 400 uşaq intihar edib. Uşaq intiharlarına görə, Rusiya dünyada ancaq Qazaxıstan və Surinamdan geri qalır. ABŞ və Avropa ölkələrində isə uşaq intiharları dəfələrlə azdır. “Uşaq intiharlarının artmasının səbəbləri arasında ilk növbədə “ölüm qrupu”nun aktivləşməsinin rolu vurğulanmalıdır. Onlar uşaqları birbaşa və ya dolayısı ilə intihara sövq edirlər” deyə qurumun hesabatında vurğulanır. Bununla yanaşı hesabat müəllifləri son illər ölkədəki uşaq intiharlarının nə qədərinin məhz internetdəki “ölüm qrupları” ilə əlaqəsinə dair dəqiq rəqəm və ya təxmin irəli sürməyib. Bununla belə hesabatdakı narahatıq tonundan anlamaq olar ki, söhbət heç də ötən illər deyildiyi kimi 1 faizdən getmir.

Məktəbdən valideynlərə xəbərdarlıq məktubu

“Ölüm oyunlar”ından narahat olan isə təkcə Rusiya və bu oyunları qadağan edən Qazaxıstan deyil. Qeyd edək ki, Rusiyada 130 gəncin intiharı ilə əlaqəsinə dair iddialarla gündəmə gələn “Mavi balina” oyunu artıq İngiltərəyə də “sıçrayıb”. İngiltərədə xüsusilə, orta məktəb və liseylərdə oyunu oynayan şagirdlərin valideynlərinə artıq xəbərdarlıq edilib. Artıq getdikcə təhlükəli hal alan oyunu oynayanlar 50 təlimatı yerinə yetirməlidirlər. Rəsmilər oyunun ingilis gəncləri arasında da yayılmasından narahatlıq keçirir. Artıq Basildondakı Woodlands School rəhbərliyi gənclərin ailələrini xəbərdar edib. Müdir Devid Vraytın imzasıyla gedən məktubda polisin yardımı ilə oyunun ortaya çıxarıldığı bildirilib. Valideynlərə, uşaqlara diqqət yetirmələrinin vacibliyi vurğulanıb. Oyunun adi “Mavi balina”dır. Oyunçulara 50 gün boyunca biri nəzarət edir və hər gün onlara yerinə yetirməli oduqları təlimatı verir. 50-cı günün sonunda isə gənclərə intihar etmələri əmr olunur. Söhbət "Siniy kit" ("A blue whale”), "Tixiy dom" ("A quiet house”), "More kitov" ("A sea/a bunch of whales”), "Razbudi menya v 4:20" ("Wake me up 4.20 am”) kimi oyunlardan gedir. "Ölüm sektası” adlanan bu oyunlarla bağlı ilk siqnal 2015-ci ildə Rusiyada yayılıb. O zaman iki qızın intiharında bu “ölüm sekta”sının rolu olduğu vurğulanırdı. Ancaq indi görünən odur ki, təkcə 2 qızın yox, çox sayda digər uşaqların da ölümündə bu oyunların rolu var.

“Siniy kit” oyunu Azərbaycanda da geniş yayılıb

Azərbaycan da uşaq intiharlarının artdığı ölkələr arasındadır və deməli, təhlükədən sığortalanmayıb. Artıq “ölüm sektası”nın əks-sədası ölkəmizdəki qurumlara da çatıb. Belə ki, AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda 9 saylı şöbənin elmi seminarında mövzu ilə bağlı hesabat da təqdim edilib. Şöbənin əməkdaşı Nəzakət Məlikovanın “İnternet oyunlarının uşaqlar və yeniyetmələrin psixologiyasına təsiri” mövzusunda məruzəsində ilginc məqamlar var. AMEA əməkdaşının hesabatına görə, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı və bu sahəyə olan maraq uşaqların sağlamlığı və psixologiyasının pozulmasına gətirib çıxara bilər:“İnternetdən intensiv istifadə uşaq və yeniyetmələrin maraqlarını ödəsə də onların sağlamlığı üçün ciddi problemlər yaradır. Uşaqların saatlarla kompüterə bağlı qalmaları onları asılı vəziyyətə salır, sosial mühitlə əlaqələrini zəiflədir.Oyun saatları artdıqca onun uşaq və yeniyetmələrin orqanizmi və psixologiyasına mənfi təsirləri də ortaya çıxır”. Kompüter oyunlarından asılı hala düşməmək üçün yeniyetmələrin müxtəlif hobbilərinin olmasının vacibliyini vurğulayan N.Məlikovanın hesabatında diqqətçəkən məqamlardan biri də sosial şəbəkələrdə geniş yayılmış və daha çox yeniyetmələri hədəfə alan təhlükəli oyunlar olub:
“Siniy kit” (“A blue whale”), “Tixiy dom” (“A quiet house”), “More kitov” (“A sea/a bunch of whales”), “Razbudi menya v 4:20” (“Wake me up 4.20 am”) kimi oyunlarla bağlı ilk təhlükə 2015-ci ildə Rusiyada meydana gəlib. “Siniy kit” oyununun Azərbaycanda da geniş yayılıb. Bütün valideynləri övladlarının İnternet aktivliyinə nəzarət etməlidirlər. Valideynlər ilk gündən uşaqlar üçün kompüter və mobil telefonlardan istifadə qrafiki müəyyən etməli, onlara hansı saytların faydalı, hansılarının ziyanlı olduğunu izah etməlidir”.

Oğlanların intiharının səbəbi - etinasızlıq

Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsində isə deyirlər ki, intihar edən uşaqlar arasında oğlanlar üstünlük təşkil edir. Oğlanlar yeniyetmə dövrlərində - 14-15 yaşlarında intihara daha çox cəhd edirlər. Ancaq ölkəmizdə uşaqların intihara sövq edən səbəblər ciddi araşdırılmayıb. Araşdırmanı hansı qurumun aparmalı olduğuna gəlincə, Dövlət Komitəsi bu barədə susmağa üstünlük verir. Ancaq o vurğulanır ki, uşaq intiharlarının qarşısını almaq üçün uşaqlar arasında sorğu keçirilib və məlum olub ki, balacalar əsasən ailədəki etinasızlıqdan təsirlənirlər. Oğlanların daha çox intihar etməsinin səbəbi də məhz ailədəki etinasız münasibət olur. Qızlardan fərqli olaraq oğlanlar problemlərini gizlətməyə çalışır və onları hətta ailədə açıqlamırlar.

Cinayət Məcəlləsindəki 125-ci maddəyə “sığışdırılanlar”

Ölkəmizdə intihar hadisəsi ilə bağlı Cinayət Məcəlləsinin 125-ci maddəsi ilə (özünüöldürmə həddinə çatdırma) cinayət işi açılır. Statistika göstərir ki, 2016-cı ilin 9 ayı ərzində Cinayət Məcəlləsinin 125-ci (özünü öldürmə həddinə çatdırma) maddəsi ilə 500 cinayət işi başlanıb. Zərərçəkmiş qadınların sayı 156, yetkinlik yaşına çatmayanların sayı 27 nəfər olub. 2015-ci ildə isə Cinayət Məcəlləsinin 125-ci maddəsi ilə 658 cinayət işi başlanıb. Zərərçəkmiş qadınların sayı 183, yetkinlik yaşına çatmayanların sayı isə 31 nəfər olub. Bu il də uşaq intiharları və ya intihara cəhdlə bağlı məlumatlar yayılıb. Prokurorluq orqanları hər bir məlumatın araşdırıldığını və lazımi tədbirlərin görüldüyünü deyir. Ancaq bu araşdırmalar işində uşaqları ölümə sürükləyən “ölüm sektaları”nın rolunun öyrənilib-öyrənilmədiyi sirr kimi saxlanılır.

Porno saytlar daha təhlükəlidir, yoxsa “ölüm sektası”?

Valideynlər də bu “ölüm sektaları”ndan xəbərsizdir. Söhbətləşdiyimiz valideynlər övladlarının internetdə çox zaman keçirdiyini təsdiqləsələr də onların nəylə məşğul olduğunu ciddi nəzarətdə saxlamadıqlarını etiraf ediblər. Nəzarət əsasən uşaqların sosial şəbəkədən istifadəsi və porno saytlarına girişinin əngəllənməsi məqsədi daşıyır. Yəni, söhbətləşdiyimiz valideynlər uşaqları üçün təhlükənin əsasən bu 2 istiqamətdən gəldiyini deyərək digər məqamlarla bağlı xəbərsiz olduqlarını vurğulayıblar. Başqa sözlə, “ölüm sekta”sı hər an evimizin içinə girib övladımızı özü ilə apara bilər. Bundan heç kəs sığortalanmayıb.

Sevil Ağazadə