GundemXeber

  • Əsas Səhifə
  • GündəmXəbər
  • Ölkə
    • Cəmiyyət
    • Bölgə xəbərləri
    • Mədəniyyət
    • Kirminal
    • Hadisə
  • Siyasət
  • İqtisadiyyat
  • İdman
  • Maraqlı
  • Maqazin
  • Müsahibə
  • Dünya

Gundemxeber.az » Ölkə » Mədəniyyət » Sovet Azərbaycanının ilk gerbi: Ay-ulduz və oraq-çəkic

Sovet Azərbaycanının ilk gerbi: Ay-ulduz və oraq-çəkic

Tarix: 5-05-2017, 21:01 Bölmə :Mədəniyyət Baxış: 703
Sovet Azərbaycanının ilk gerbi: Ay-ulduz və oraq-çəkic


Sovet Azərbaycanının ilk gerbinin zirvəsində böyük aypara və beşguşəli ulduz təsvir olunub.
Bu, bir çoxlarına təəccüblü görünə bilər, çünki aypara İslamın simvoludur və ayparalı ulduzu isə Avrasiya ərazisində yayılmış türkçülüyün rəmzi kimi başa düşmək olar. Amma reallıqda Sovet İttifaqı nə İslam, nə də türkçülük kimi dəyərləri dəstəkləmirdi.
Bununla belə, Sovet Azərbaycanının gerbində bu iki simvolun olmasının öz tarixi və siyasi izahı var. Ayparalı və ulduzlu gerb 1920-30-cu illərin siyasi dəyər və prioritetlərini simvolizə edirdi.
Dövlət gerbləri simvollardır və bütün başqa simvollar kimi sadə insanlara müəyyən mesajlar verir. Onlar ölkənin tarixi, mədəni və ideoloji dəyərlərini göstərir.
İnqilabdan əvvəl və sonra
Gəlin elə Rusiyanın dövlət gerbinə nəzər yetirək. İkibaşlı qartal ilk dəfə olaraq Bizans imperiyasından idxal olunub.
Rusiyalılar bu elementi idxal etməklə eyni vaxtda bir neçə mesaj vermək istəmişdilər.
Bu o demək idi ki, "biz Moskva hakimləri Roma və Konstantinopoldan sonra Üçüncü Roma dövlətini təmsil edirik. Biz Konstantinopol türklərin əlinə keçəndən bəri həqiqi pravoslav dininin yeni mərkəziyik. Biz sivilizasiyanın şimal ucqarında kiçik və yeni dövlət olsaq da (15-ci əsrdə), iddia edirik ki, bəşəriyyətin beşiyində (Aralıq hövzəsində) min ildən çox mövcud olmuş qədim və möhtəşəm sivilizasiyanın varisləriyik. Biz həm Şərqə, həm də Qərbə baxırıq, bizim böyük ambisiyalarımız var."
Lakin iki inqilabdan və qanlı vətəndaş müharibəsindən sonra Rusiyada hakimiyyətə gələn bolşeviklər yeni dövlət gerbi yaratdılar.
Bolşeviklər təbliğat ustası idilər və rəmz və simvollardan hər yerdə bacarıqla istifadə edirdilər. Onlar müxtəlif şəkil, təsvir və simvollardan istifadə etməklə, 85 faizi savadsız olan Rusiya əhalisi arasında öz ideyalarını yayırdılar.
Bolşeviklər Qafqaz və Mərkəzi Asiyaya gəlib çıxanda isə, burada savadsızlığın miqyası daha yüksək idi və artıq 90 faizə çatırdı.
Siyasi mesajların savadsız kəndlilərə çatdırılmasında qüdrətli təsvir və simvollar, şəkil və plakatlar son dərəcə mühüm rol oynayırdı.
Yeni dövlətin gerbi də Sovet dövləti ideyasını və dəyərlərini simvolizə etməli idi. Sovet gerbinin 6 aydın komponenti var. Onlardan hər biri spesifik məna yükü daşıyırdı.
Birincisi şəhərlərdəki fəhlələri və kəndlərdəki kəndliləri təmsil edən oraq-çəkic idi. Rəsmi ideologiya və siyasi legitimlik baxımından hakimiyyət bu iki sinifdən qaynaqlanırdı. Sovet İttifaqı fəhlələrlə kəndlilərin ittifaqı idi.
Qalxan Günəş hər kəsdən bacarığına görə və hər kəsə ehtiyacına görə qurulması vəd edilən ideal cəmiyyət şüarını bayraq etmiş kommunizmin gələcəyini simvolizə edirdi.
Yer kürəsi və beşguşəli ulduz qlobal inqilaba çağırışın rəmzi idi. Taxıl sünbülləri bolluq və firavanlığın simvolu sayılırdı. Qırmızı rəngə gəlincə isə, bu, Fransa inqilabındakı yakobinlərdən bəri mövcud quruluşlara qarşı mübarizənin rəngi idi.
Nəhayət Karl Marksın məşhur şüarı olan "Bütün ölkələrin proletarları, birləşin!" sovet gerbində altı milli dildə (rusca, Ukrayna dilində, belarusca, azərbaycanca, gürcücə və ermənicə) yazılmışdı.
Azərbaycana sovet təcrübəsi lazım idimi?
1936-cı ildən sonra başqa respublikaların dilləri də bura əlavə edilmişdi.
Diqqət etmək lazımdır ki, gerbin bu erkən variantlarında rus dilində yazılmış şüar ortada deyildi və bu, onun başqa dillərlə bərabər hüquqa malik olduğunu göstərirdi.
Yalnız İkinci Dünya Müharibəsindən sonra rusca yazılmış şüar gerbin aşağısında, amma ortada yer tutmuşdu.
Yeri gəlmişkən, bu dəyişiklik də dövlətin siyasət və dəyərlərindəki dəyişiklərdən xəbər verirdi.

Sovet Azərbaycanının ilk gerbi: Ay-ulduz və oraq-çəkic


Modernləşdirmə və tərəqqi
1927-ci ildə Azərbaycanın sovet hökuməti yeni gerbin eskizi üçün müsabiqə elan etmiş, bundan sonra seçilmiş variantlardan üçü hökumət tərəfindən 2 ildən də uzun bir müddətdə müzakirə olunmuşdu.
Nəhayət bu müzakirələrin sonunda şəkildə gördüyümüz variantın üstündə dayanmışdılar. Bu variant o zamanlar Bakıda mövcud olan siyasi dəyər və prioritetləri simvolizə edirdi.
Bu gerb ölkənin modernləşdirilməsi ətrafında cərəyan edən böyük bir birləşmənin rəmzı idi. Birləşmənin bir tərəfində bolşevik proqramı yer almışdı.
Bolşeviklər şəxsi mülkiyyətin ləğvini, istehsalat və daşınmalarda milliləşdirməni, siyasi hakimiyyətdə təkpartiyalılığı istəyirdilər və dinin müxtəlif formalarına qarşı mübarizə aparırdılar. Onlar həm də beynəlmiləlçi ideologiyanın daşıyıcıları idilər.
Bununla belə, 1920-1930-cu illərdə, Qafqaz və Mərkəzi Asiyada onların hakimiyyəti böyük şəhərlər və dəmiryolları boyunca qəsəbələrlə məhdudlaşırdı.
Azərbaycanda bu hakimiyyət bolşevik adası olan Bakıda cəmləşmişdi. Bakı respublikanın qalan ərazilərində tam hakimiyyətə malik deyildi.
Birləşmənin ikinci tərəfində isə azlıq təşkil edən yerli ziyalıların və təhsillilərin ideyaları dayanırdı.
Onlar öz ölkələrini modernizə etmək istəyirdilər. Onlar şəhərləşməni, savadlılığı və müasir təhsili, yolları, fabrik və zavodları, müasir texnologiyaları alqışlayırdılar.
Bununla belə, onlar savadsız və geridə qalmış bir ölkədə azlıq idilər və belə modernizasiya üçün onlara buzqıran gəmi lazım idi.
Bu mənada onların bolşeviklərlə məqsədləri eyniydi: modernləşdirmə və tərəqqi.
Onlar Azərbaycanda modernizasiyanın həyata keçirilməsi üçün Moskvanın hərbi gücünə və maliyyə resurslarına arxalana bilərdilər.
O günlərdə bolşevizm yeni körpülər, fabrik və zavodlar, məktəblər, xəstəxanalar, təyyarələr və traktorlar demək idi.
Beləliklə, modernləşmə və inkişaf bolşevik hakimiyyəti ilə eyniləşdirilirdi. Bu iki ideya birləşərək sanki sinonimə çevrilmişdi.
Azərbaycan bolşevikləri bu birləşməni təmsil edirdilər. Bu birləşməni o vaxtın siyasi liderlərinin, ziyalılarının və mədəniyyət xadimlərinin nitqlərini oxuduqda da görmək olur.

Sovet Azərbaycanının ilk gerbi ideyalar birləşməsinin rəmzi idi.

Sovet Azərbaycanının ilk gerbi: Ay-ulduz və oraq-çəkic


Biz bu gerbə diqqətlə baxdıqda müxtəlif elementlər və sektorları görürük. Bolşevik ideologiyası bu gerbə oraq və çəkici gətirib.
Qalxan günəş kommunizmin parlaq gələcəyini göstərir. Bura Sovet İttifaqının gerbindəki bolluq və firavanlığı simvolizə edən taxıl sünbülləri də əlavə olunub. İdeyaların birliyi məhz bu nöqtədən başlanır.
Gerbin zirvəsində böyük aypara və kiçik ulduzu görə bilərsiniz. Bolşeviklərin ulduzu beşguşəlidir. Zirvədə aypara ilə qucaqlaşan da bu ulduzdur.
Şüarlarda da simvolik birləşmə var: "Azərbaycan Sosialist Şura Cümhuriyyəti' və 'Bütün Ölkə Proletarları Birləşiniz".
Göründüyü kimi şüarlar milli dillə yazılıb, lakin eyni zamanda bu şüarlar bolşevik dəyərləri və siyasi proqramını simvolizə edir. Milli forma və marksist məzmun eyni cümlədə birləşib.
İdeyaların birləşməsindən başqa bu gerb həm də bu birləşmənin arxasındakı dəyər və motivi güclü şəkildə vurğulayır: modernizasiya və tərəqqi.
Şüarlar yeni latın qrafikası ilə yazılıb. Əlifbanın ərəbdən latına dəyişdirilməsi müasirliyi və tərəqqi ideallarını təcəssüm etdirir.
Burada, lap mərkəzdə traktor və traktorçu, teleqraf dirəkləri və becərilmiş torpaqlar da təsvir edilib. Bunlar kənd təsərrüfatının mexanikləşdirilməsini və əhalinin 90 faizinin yaşadığı və işlədiyi kənd yerlərinin modernizasiyasını göstərir.
Başqa sözlərlə Azərbaycan bolşevikləri bununla demək istəyirdilər ki, savadsız kəndlilərin təhsilli traktorçulara çevrilməsi onların siyasətinin başında dayanır.
Gerbin sol tərəfində bir neçə neft çəni, arxa fonda isə neft buruqları var. Neft respublikanın əsas sənaye sahəsi idi və ölkənin gələcək sənaeyeləşdirilməsini və modernizasiyasını təmsil edirdi.
Dövlət gerbləri hər hansı ölkənin siyasi və ya tarixi dəyərlərini təmsil edir. Bunlar həm də yaradıldıqları vaxtın ruhunu göstərir.
Azərbaycan bolşevikləri Sovet Azərbaycanının ilk gerbini hazırlayanda simvolları çox diqqətlə seçmişdilər.
Bu gerbə tarixi retrospektivdən baxanda görürük ki, Sovet Azərbaycanının birinci gerbi 1920-1930-cu illərin siyasi ruhunu, ideyalarını, dəyər və prioritetlərini dəqiq təmsil edir.
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  •  
  • 100
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Geri

Oxşar yazılar :

    
  • Bu gün alman faşizmi üzərində tarixi qələbədən 68 il keçir.

    Bu gün alman faşizmi üzərində tarixi qələbədən 68 ...

    9-05-2013, 00:34

  • 
  • Azərbaycanda Dövlət Bayrağı Günüdür

    Azərbaycanda Dövlət Bayrağı Günüdür ...

    9-11-2013, 00:29

  • 
  • Bu gün zəhmətkeşlərin beynəlxalq həmrəylik günüdür

    Bu gün zəhmətkeşlərin beynəlxalq həmrəylik günüdür ...

    1-05-2014, 10:39

  • 
  • Türk dili, yoxsa azərbaycan dili?

    Türk dili, yoxsa azərbaycan dili? ...

    11-08-2016, 00:25

  • 
  • Qorbaçov SSRİ-nin bərpsından danışdı

    Qorbaçov SSRİ-nin bərpsından danışdı ...

    11-03-2013, 10:19


Təqvim

«    İyul 2025    »
BeÇaÇCaCŞB
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031 

Arxiv xəbərlər

İyul 2025 (253)
İyun 2025 (435)
May 2025 (454)
Aprel 2025 (551)
Mart 2025 (351)
Fevral 2025 (529)
Yanvar 2025 (530)
Dekabr 2024 (573)
Noyabr 2024 (576)
Oktyabr 2024 (692)
Sentyabr 2024 (596)
Avqust 2024 (657)
İyul 2024 (677)
İyun 2024 (514)
May 2024 (622)
Aprel 2024 (571)
Mart 2024 (450)
Fevral 2024 (569)
Yanvar 2024 (560)
Dekabr 2023 (584)
Noyabr 2023 (554)
Oktyabr 2023 (618)
Sentyabr 2023 (545)
Avqust 2023 (579)
İyul 2023 (594)
İyun 2023 (462)
May 2023 (595)
Aprel 2023 (596)
Mart 2023 (589)
Fevral 2023 (613)
Yanvar 2023 (498)
Dekabr 2022 (639)
Noyabr 2022 (517)
Oktyabr 2022 (425)
Sentyabr 2022 (519)
Avqust 2022 (496)
İyul 2022 (470)
İyun 2022 (625)
May 2022 (583)
Aprel 2022 (644)
Mart 2022 (663)
Fevral 2022 (651)
Yanvar 2022 (664)
Dekabr 2021 (664)
Noyabr 2021 (661)
Oktyabr 2021 (666)
Sentyabr 2021 (604)
Avqust 2021 (504)
İyul 2021 (542)
İyun 2021 (672)
May 2021 (586)
Aprel 2021 (656)
Mart 2021 (562)
Fevral 2021 (609)
Yanvar 2021 (564)
Dekabr 2020 (580)
Noyabr 2020 (607)
Oktyabr 2020 (752)
Sentyabr 2020 (685)
Avqust 2020 (766)
İyul 2020 (767)
İyun 2020 (675)
May 2020 (641)
Aprel 2020 (807)
Mart 2020 (617)
Fevral 2020 (668)
Yanvar 2020 (528)
Dekabr 2019 (652)
Noyabr 2019 (557)
Oktyabr 2019 (593)
Sentyabr 2019 (545)
Avqust 2019 (454)
İyul 2019 (616)
İyun 2019 (461)
May 2019 (585)
Aprel 2019 (559)
Mart 2019 (459)
Fevral 2019 (490)
Yanvar 2019 (565)
Dekabr 2018 (752)
Noyabr 2018 (732)
Oktyabr 2018 (1046)
Sentyabr 2018 (772)
Avqust 2018 (758)
İyul 2018 (827)
İyun 2018 (795)
May 2018 (757)
Aprel 2018 (859)
Mart 2018 (682)
Fevral 2018 (638)
Yanvar 2018 (851)
Dekabr 2017 (946)
Noyabr 2017 (1150)
Oktyabr 2017 (930)
Sentyabr 2017 (1090)
Avqust 2017 (1200)
İyul 2017 (1511)
İyun 2017 (842)
May 2017 (563)
Aprel 2017 (557)
Mart 2017 (624)
Fevral 2017 (681)
Yanvar 2017 (531)
Dekabr 2016 (514)
Noyabr 2016 (347)
Oktyabr 2016 (403)
Sentyabr 2016 (402)
Avqust 2016 (343)
İyul 2016 (509)
İyun 2016 (646)
May 2016 (660)
Aprel 2016 (680)
Mart 2016 (601)
Fevral 2016 (839)
Yanvar 2016 (467)
Dekabr 2015 (627)
Noyabr 2015 (727)
Oktyabr 2015 (733)
Sentyabr 2015 (579)
Avqust 2015 (308)
İyul 2015 (354)
İyun 2015 (182)
May 2015 (280)
Aprel 2015 (270)
Mart 2015 (371)
Fevral 2015 (277)
Yanvar 2015 (554)
Dekabr 2014 (697)
Noyabr 2014 (584)
Oktyabr 2014 (459)
Sentyabr 2014 (490)
Avqust 2014 (434)
İyul 2014 (505)
İyun 2014 (51)
May 2014 (533)
Aprel 2014 (437)
Mart 2014 (295)
Fevral 2014 (608)
Yanvar 2014 (923)
Dekabr 2013 (1167)
Noyabr 2013 (1064)
Oktyabr 2013 (624)
Sentyabr 2013 (458)
Avqust 2013 (699)
İyul 2013 (900)
İyun 2013 (649)
May 2013 (637)
Aprel 2013 (293)
Mart 2013 (164)
Fevral 2013 (423)
Yanvar 2013 (450)
Dekabr 2012 (881)
Noyabr 2012 (17)

Bütün arxivi göstər / gizlət

Sorğu

 

Hansı Antivirusdan istiafdə edirsiniz?


 

 
    • youtube
    • twitter
    • rss
    • googleplus
    • flickr
    • facebook
    Copyright © www.GundemXeber.az / Bütün hüquqlar qorunur!
    BİZİMLƏ ƏLAQƏ: tel: (+99412) 538 76 26, (+99450) 289 88 33, (+99470) 248 96 52 - Email: [email protected]
    Ünvan: Bakı şəhəri, Mətbuat prospekti 529-cu məhəllə, ''Azərbaycan'' nəşriyyatı 1-ci mərtəbə
    Qurucusu: Ş.Cəfəri / Direktor: Ç. Cəfəri


    Hazırlayan və ideya müəllifi: Elshan Azizoglu