"Biz bütün variantları və ssenariləri, o cümlədən ABŞ, Qətər və Azərbaycan kimi tərəfdaşlarla Rusiyanın tədarükünü kəsmək və ya dayandırmaq qərarına gəldiyi halda qaz tədarükü məsələsində işləməyi nəzərdən keçiririk".

Bunu Avropa İttifaqının xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali komissarı Josep Borrell söyləyib.
O vurğulayıb ki, diplomatiyanın uğursuzluğa düçar olacağı təqdirdə hazır olmalıyıq. Qeyd edək ki, Avropa Komissiyasının enerji üzrə komissarı Kadri Simson fevralın əvvəlində Avropaya qaz tədarükünün artırılması imkanlarını müzakirə etmək üçün Azərbaycanla danışıqlar aparmağı planlaşdırır.
Proseslər Avropanın proqnozuna uyğun olarsa, Azərbaycan Rusiya qazına neçə faiz altenativ ola bilər? Gundemxeber.az-ın məlumatına görə, neft-qaz məsələləri üzrə ekspert Zəfər Vəliyev Cebhe.info-ya bildirdi ki, Beynəlxalq Enerji Agentliyinin məlumatına görə, Avropanın bu il təbii qaza olan tələbatı 521 milyard kubmetr civarında olacaq:
“Hazırda Avropada 100-dən artıq yeraltı qaz anbarlarında aktiv qaz həcmləri 46 milyard kubmetrdir. İsitmə mövsümü başlayandan 2021-ci il noyabrın 1-dən 2022-ci ilin yanvar ayının 26-nə kimi Avropanın mövcud yeraltı qaz anbarlarına 36 milyard kubmetr qaz çıxarılaraq qaz nəql şəbəkəsinə daxil edilib.
2021-ci ilin dekabr ayında yalnız Avropanın mövcud mayeləşmiş qaz terminallarına 7 milyard kubmetrdən yuxarı qaz daxil olub. Yanvar ayında bu rəqəm ən yüksək səviyyəyə qalxıb. Belə bir rəqəm Avropa İttifaqında 2019-cu ildə qeydə alınmışdı.
Cari ilin yanvar ayında Avropaya daxil olan mayeləşmiş təbii qaz həcmləri 10 milyard kubmetri keçib. Ona görə də Avropanın qarşıdakı aylarda təbii qazla bağlı heç bir problemi yoxdur. Sadəcə Ukrayna ətrafında baş verən hadisələrlə bağlı ajiotaj yaradılıb. Rusiya Ukraynaya hərbi müdaxilə edəcəyi təqdirdə Avropa dövlətləri, ABŞ Rusiya təbii qazının idxalına, bank sisteminə məhdudiyyət qoyacaq. Avropada hazırda təbii qaz qıtlığı yoxdur”.
Ekspet deyir ki, yeraltı qaz anbarlarında kifayət qədər qaz həcmləri var və bununla da isitmə mövsümünü başa vurmaq olar:
“Avropanın likvidli qaz-satış mərkəzlərində spot indekslər 1000 kubmetr 1100 dollar civarındadır.Sual olunur ki, niyə almırsız? Onlar yeraltı qaz anbarlarından təbii qaz həcmlərini ona görə çıxarırlar ki, yaz mövsümündə yeraltı qaz anbarlarına vurulan təbii qazın alış qiyməti hər 1000 kubmetrdə 300 dollar olub. İndi spot indekslə 1100 dollar civarındadır. Təbii ki, Avropada qaz nəql operatorları, yaxud oprerator şirkətlər belə, yüksək qiymətə qaz almazlar.
Digər tərəfdən alternativ variantlar, Avropa strukturları, ABŞ-ın rəsmiləri, hazırda Qətər, ABŞ-da potensial maliyyələşmiş təbii qaz ixrac edən enerji şirkətləri ilə danışıqlar aparacaq. Ötən il Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Dövlət Neft şirkətinin mənsubları bir neçə dəfə qeyd etdilər ki, 2022-ci ildə Avropaya əlavə qaz həcmlərinin tədarükünə hazırıq. Bununla bağlı əvvəlcədən sifariş olmalıdır və müqavilə bağlanmalıdır.
Azərbaycan “Cənub qaz dəhlizi” vasitəsilə Avropanın İtaliya, Yunanıstan, Bolqarıstana qaz ixracı uzunmüddətli müqavilələrlə tənzimlənir. Uzunmüddətli olmayacağı təqdirdə qaz ixrac edən dövlətlər əlavə qaz həcmlərinin hasilatı üçün əlavə investisiyalar yönəldə bilmirlər. Təəssüflər olsun ki, Avropa özünün enerji təhlükəsizliyi arxitekturasında 2013-cü ildən başlayaraq dəyişikliklər ediblər. Onlar bir neçə qaz satış formalarına üstünlükl verirlər.

Əsasən Avropanın siyasi mərkəzləri, Avropanın tənzimləyici qurğularına, enerji şirkətlərinə tövsiyə edirlər ki, uzunmüddətli müqavilələrdən imtina edin, ən yaxşı halda qısa müqavilələrə üstünlük verin. Belə olan təqdirdə Avropanın qaz bazarlarına lazım olan tədarük həcmlərin ixrac imkanları məhdudlaşır. Potensial qaz ixrac edən dövlətlər qısamüddətli qaz ixracına maraqlı deyillər”.
Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycan ötən il Avropanın adıçəkilən üç ölkəsinə 8, 1 milyard kubmetr qaz ixrac edib:
“Trans-Adriatik boru kəmərinin (TAP) maksimum ötürücülük qabiliyyəti 10 milyard kubmetrdir. Demək biz Avropaya bu il əlavə 1 milyard kubmetr qaz ixrac etmək imkanlarımız ola bilər. Ölkənin də ildən-ilə qaza olan tələbatı artır. Ötən il illik qaza tələbatı 12, 5 milyard kubmetr olub. Bu həm əhali, həm kommersiya, həm də sənaye qrupuna aiddir. Biz həm tələbatı ödəməliyik, həm də müqavilə öhdəliklərimiz var. Biz Rusiya qazına alternativ axtarsaq bu bir qədər çətin olacaq.
Çünki Avropanın qaz nəql sistemlərinin konfiqurasiyası əsasən, Rusiya istiqamətinə yönəlib. Rusiya bir neçə istiqamətdən Avropanın qaz bazarlarına təbii qaz ixrac edir. Yəni belə böyük bir qaz həcmlərini əvəzləmək çətin olacaq. Avropa Rusiya qazından imtina etməyəcək”. 

Gundemxeber.az