ABŞ prezidenti Barak Obamanın, Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan ilə görüşməsi sonrası çəkilən fotoşəkil ortaya maraqlı bir görünüş çıxardı. Obama və Tayyib Ərdoğan, görüşmə sonrasında Gül Bahçesi'ndə(Rose Garden) təşkil edilən ortaq mətbuat konfransında danışdı. Danışma əsnasında mühafizəçilər tərəfindən çətir tutulan iki liderin fotoşəkilini paylaşan Avropa Birliyi naziri və Başmüzakereci Suveren Hədiyyə, "Birlikdə ıslandık biz bu yağışda" şərhini istifadə etdi. Hədiyyə, paylaşdığı fotoşəkildə, "Birlikdə ıslandık yağan yağışda, ABŞ-a də hər şey Türkiyəni xatırladır. Model tərəfdaşlığın hədəfi qlobal sülh." ifadələrini istifadə etdi.

ABŞ prezidenti Barak Obama, həll prosesini dəstəklədiklərini ifadə edərək, "Türkiyəni çox uzun müddətdir narahat edən PKK şiddətinə istiqamətli tarixi və sülh həll axtarışları mövzusunda siz və Türk xalqının cəsarətinə istiqamətli takdirlerimi çatdırmaq istəyirəm. ABŞ, Türkiyənin uzun müddətdir təhlükəsizliyi möhkəmə nöqtəsindəki axtarışları mövzusunda yanında dayanmaqdadır "dedi.
Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Obama, Ağ Evdəki ikitərəfli və heyətlər arası görüşmələrin ardından birgə mətbuat konfransı təşkil etdi.
Obama, danışmasına, "Arkadaşım Baş nazir Ərdoğanı Ağ Evdə təkrar qəbul etməkdən xoşbəxtlik duyuram" sözləriylə başladı. Obama, ziyarətin özünə, 4 il əvvəl Türkiyədə, Ərdoğan və Türk xalqının göstərdiyi "fövqəladə ev sahibliyinə" bir cavab vermə imkanı təmin etdiyini ifadə etdi.
Barak Obama, Afganastin'da iki ölkənin əsgərlərinin cəsarət içində bir yerdə çalışdığını, iki ölkənin də İranın nüvə silahına sahib olmasını və bölgədə silahlanma yarışını tətikləməsini istəmədiklərini ifadə etdi.
Türkiyə ilə İsrail arasındakı normallaşma prosesinə toxunan Obama, bunun həm Türk, həm İsrail xalqının mənfəətinə olduğunu və müstəqil bir Fələstin dövləti daxil olmaq üzrə iki dövlətli həll mövzusunda irəliləmə təmin edilməsi nöqtəsində özlərinə kömək edəcəyini vurğuladı.
Görüşdə, iki ölkə arasındakı ticarət və investisiya genişlənmə qərarı aldıqlarını bildirən Obama, son 4 il ərzində ABŞ-ın Türkiyəyə ixracatının ikiyə dözdüyünü və ticarətin çox artdığını söylədi. Obama, "AB ilə yeni ticarət və investisiya mövzusuyla maraqlanarkən, Türkiyə ilə iqtisadi bağlarımızı da derinleştireceğimizi vurğulamaq istəyirəm. Bu səbəbdən iki ölkə arasındakı ticarət və investisiya artırmağa fokuslanan üst səviyyə bir komitə qururuq" deyə danışdı.
Türkiyə iqtisadiyyatının son illərdəki inkişafına işarə edən Obama, "Məncə bu diqqətə dəyər və Baş nazir Ərdoğan etdiyi bəzi islahatlar səbəbindən təqdir edilməyi haqq edir" ifadəsini istifadə etdi.

Həll prosesinə dəstək

Obama, həll prosesinə də dəstək verdiklərini ifadə edərək, "Türkiyəni çox uzun müddətdir narahat edən PKK şiddətinə istiqamətli tarixi və sülh həll axtarışları mövzusunda siz və Türk xalqının cəsarətinə istiqamətli takdirlerimi çatdırmaq istəyirəm. ABŞ, Türkiyənin uzun müddətdir təhlükəsizliyi möhkəmə nöqtəsindəki axtarışında yanında dayanmaqdadır. Türkiyənin qanunun aliliyi, yaxşı idarəetmə və insan haqqlarını mühafizəsinə istiqamətli səylərini dəstəkləyəcəyik "dedi.

Baş nazir Rəcəb Tayyib Ərdoğan isə, "Suriyada qanlı prosesin sonlandırılması, xalqın qanuni tələblərini qarşılayan yeni bir rəhbərliyin inşası mövzusunda, ABŞ ilə tam bir razılaşma içerisindeyiz" dedi.

Baş nazir Ərdoğan, Vaşinqtonda olmaqdan böyük məmnuniyyət duyduğunu ifadə edərək, "Türkiyənin yaxın müttəfiqi, ABŞ prezidenti qiymətli dostum Barak Obama ilə görüşmək üzrə bir dəfə daha Vaşinqtonda olmaqdan böyük bir məmnuniyyət duyuram. Göstərilən ev sahibliyinə xüsusilə şəxsim, heyətinin adına minnətdarlığımı ifadə etmək istəyirəm "deyə danışdı.
Bütün ABŞ xalqına Bostondakı terror hücumları səbəbiylə bir dəfə daha başsağlığı diləyən Baş nazir Ərdoğan, "Uzun illərdir terrorla mübarizə edən və terror səbəbiylə ağır itkilər vermiş bir ölkə olaraq ABŞ-ın və xalqının hissiyyatını çox yaxından anladığımızı ifadə etmək istəyirəm" ifadəsini istifadə etdi.

"Terrorla ortaq mübarizəmizi davam etdirmə mövzusunda son dərəcə qərarlıyıq"

Baş nazir Ərdoğan, "Türkiyə və ABŞ olaraq terrorla ortaq mübarizəmizi davam etdirmə mövzusunda son dərəcə qərarlıyıq. Türkiyə və ABŞ Orta şərqdən Balkanlara, Şərqi Aralıq dənizindən Qafqazlara, terrorla mübarizədən enerji ərz təhlükəsizliyinə qədər çox geniş bir sahədə güc birliyi sərgiləyirlər, güclü bir əməkdaşlıq sərgiləyirlər" deyə bildirmişdir.
Obama ilə görüşdə Türkiyə-ABŞ əlaqələrinin yanında iki ölkənin ortaq gündəmində iştirak edən aktual məsələləri ələ aldıqlarını, regional və qlobal mövzulara dair fikir mübadiləsi etdiklərini bildirən Baş nazir Ərdoğan, fikir mübadiləsinin gün içərisindəki görüşlər davam edəcəyinə vurğuladı.
Baş nazir Ərdoğan, özü 100-ə yaxın iş adamı olduğunu xatırladaraq, iş adamlarının da ABŞ-da karşıtlarıyla sektorlara bazda görüşmələrini davam ettireceklerini söylədi.
Türkiyə və ABŞ-ın, ikitərəfli iqtisadi və ticarət əlaqələrini daha irəli bir səviyyəyə yüksəltmə hədəfini koyduklarına işarə edən Ərdoğan, belə danışdı:
"10 il əvvəl 8 milyard dollar kimi bir seviyedeydik. Hal-hazırda 20 milyard dollar kimi bir səviyyəyə çatdıq lakin bu yetərli deyil. Bunu çox daha irəli aparmaq lazımdır. Türkiyə və ABŞ, ikitərəfli iqtisadi və ticarət əlaqələrini daha irəli səviyyəyə daşıyarkən burada yeni razılaşmalarla sərbəst ticarət razılaşmasıyla bunu güçlendirmemiz lazımdır. Bu barədə ortaq siyasi iradəyə sahib olduğumuzu bir daha təsdiq etmə imkanını gördük. "

"Suriya mövzusunda düşüncələrimizin üst-üstə düşdüyünü birlikdə dinlədik"

Baş nazir Ərdoğan, danışıqların regional məsələlərlə əlaqədar qisimində Suriyanın bir nömrəli mövzuları olduğunu vurğulayaraq, belə davam etdi:
"Bu ana qədər gəldiyimiz prosesi, bundan sonra edilə olanları görüşdük. Burada düşüncələrimizin üst-üstə düşdüyünü, az əvvəl Hörmətli Başkan ifadələri həmişə birlikdə dinlədik. Bu mövzunu axşam edəcəyimiz görüşdə daha detallı olaraq ələ alacağıq. Suriyada qanlı prosesin sonlandırılması, xalqın qanuni tələblərini qarşılayan yeni bir rəhbərliyin inşası mövzusunda, ABŞ ilə tam bir razılaşma içerisindeyiz. Bu nöqtədə müxalifətin dəstəklənməsi və Əsədin getməsi, Suriyanın terror təşkilatlarının fəaliyyət sahəsi olmasının maneə törədilməsi, kimyəvi silahların istifadə edilməsinin qarşısını almaq, bütün azlıqların təhlükəsizliklərinin təmin edilməsi prioritetli olaraq əhəmiyyət kəsb edir. Bu prioritetli mövzularda edilməsi lazım olanları Hörmətli Başçı ilə ələ aldıq və axşamkı müsahibəsində də bunları detaylandıracağız. "

"İraqda sabit bir dövrün başlaması ABŞ ilə ortaq arzumuz"

Baş nazir Ərdoğan, İraqın da gündəmə alındığını ifadə edərək, "İraqda seçkilərin şəffaf şəkildə edilməsinin və bütün siyasi qrupların müddətcə qatılmasının təmin edilməsi əhəmiyyət kəsb edir. İraqda hər seqmentin iştirakı dinc və sabit bir dövrün başlaması ABŞ ilə ortaq arzumuz" dedi.
Yaxın Şərqdəki sülh prosesini də qiymətləndirdiklərini vurğulayan Ərdoğan, bunları qeyd etdi:
"Qəzzaya humanitar yardım aparan Mavi Mərmərə gəmisinə istiqamətli hücumda həyatını itirən Türkiyə Respublikası vətəndaşları və bir ABŞ vətəndaşı üçün təzminat ödənməsi mövzusunda, bildiyiniz kimi İsrail hökuməti işlər davam edir. Qəzzaya edəcəyəm ziyarətin gərək İsrail-Fələstin sülhünə gərək Fələstinin ittifaqına əhəmiyyətli qatqılar təmin edəcəyinə inanıram. "
Baş nazir Ərdoğan, Kipr mövzusunda da "KKTC, Kiprdə da əhatəli bir həll gedilməsinə, keçmişə nəzərən hər zamankindən daha elverişi bir zəmin meydana gəldiyinə inanır və bu imkanın heç edilməməsini bu anda diləyirik" deyə danışdı.
Ərdoğan, Obama ilə Azərbaycan, Ermənistan, İran, Əfqanıstan, Afrika və Myanma mövzularını qiymətləndirmə imkanı tapdıqlarını ifadə etdi.
Türkiyə və ABŞ-ın terrorizmlə ortaq mübarizəsinin davam edəcəyinə diqqəti çəkən Baş nazir Ərdoğan, "Müdafiə sənayesinə bağlı mövzuları da ələ aldıq. Açıqcası Türkiyə-ABŞ əlaqələri baxımından tarixi bir gün, tarixi bir dönüş nöqtəsi yaşadığımıza inanıram. Regional və qlobal məsələlərdə Türkiyə-ABŞ ortaqlığı sülhə , dincliyə, təhlükəsizlik və sabitliyə daha sıx şəkildə xidmət edəcək "fikirini ifadə etdi.
Danışmasını qısa tutduğunu dilə gətirən baş nazir Ərdoğan, "Yağışdan qaçdığım üçün deyil, yağışı bir bərəkət olaraq görürəm, qaçmaq əsla söz mövzusu deyil" esprisini edərək, danışıqların xeyrlərə vəsilə olmasını dilədi.

Baş nazir Ərdoğan, Qəzzaya planlaşdırdığı ziyarətiylə əlaqədar sual üzərinə, "Mənim bu andakı planımda böyük ehtimalla iyun ayı içərisində bir Qəzzə ziyarətimiz söz mövzusu. Ziyarət, yalnız Qəzzaya olmayacaq, eyni zamanda Qərb Şəriyəyə də bir ziyarət reallaşacaq. Orta şərqin barışında bu ziyarətimizi çox əhəmiyyət verirəm. Xüsusilə burada bir qrupun sahiplenilmesi kimi bir şey ola bilməz. Bunun Fələstin razılıq prosesinə də qatqı gətirməsini, qatqı verməsini xüsusilə çox çox benimsiyorum və xahişlərdə odur ki bu ziyarətlə bu prosesə iştirak etmiş olaq "deyə danışdı.
Bir jurnalistin, Suriyanın sahib olduğu kimyəvi silahlarla əlaqədar Türkiyənin əlində dəlillər olduğunun bilindiyini ifadə edərək, söz mövzusu dəlillərə bağlı Obamaya təqdimat edilib edilmədiyini və Türkiyənin bundan sonrakı müddətdə ABŞ-dan nə gözlədiyini soruşması üzərinə Ərdoğan, bunları söylədi:
"Əvvəlcə gərək kimyəvi silahlar mövzusu gərək atılan, istifadə mərmilər mövzusu bütün bunlarla əlaqədar sənəd, məlumat bunları əlaqədar birimlerimiz bir-birləriylə bölüşürlər. Burada yalnız Amerika və Türkiyə deyil, eyni şəkildə İngiltərə, onlar da yenə bu cür məlumatlara, sənədlərə sahiblər. Bu mövzuları aramızda təbii aramızda paylaşırıq və onsuz da əlaqədar vahidlərə də başda BMT Təhlükəsizlik Şurası olmaq üzrə bunları vaxtı saatı gəldiyində köçürmək surətiylə də bu ictimaiyyətin məlumatlandırılmasından də təmin etmiş olacağıq. Prosesi bu şəkildə əlaqədar birimlerimizle davam etdirəcəyik. "

"Suriya mövzusundakı həssaslığını görmək istəyirik"

Ərdoğan, ABŞ-ın Suriyadakı səyləri güçlendirmemesi vəziyyətində prosesin nə şəkildə təsirlənəcəyi istiqamətindəki suala isə, "Təbii bu anda siz stəkanın boş tərəfini göstərirsiniz. Mən stəkanın dolu tərəfindən hadisələrə baxmaq istəyirəm və hazırda fəaliyyət bizlər beynəlxalq ictimaiyyətin Suriya mövzusundakı həssaslığını görmək istəyirik" cavabını verdi .
"Hal-hazırda beynəlxalq ictimaiyyətin həssaslığını göstərməsi üçün Türkiyə olaraq biz səy göstərəcəyik" deyən Ərdoğan, belə davam etdi:
"İnanıram ki, ABŞ eyni şəkildə bu səyi göstərir və digər ölkələr gərək BMT Təhlükəsizlik Şurası gərək Ərəb Liqası gərəksə bütün bunların xaricində olduğu halda buna həssaslıq göstərən ölkələr var və bizlər bu prosesi daha da hızlandırabilmenin Hal-hazırda səyi içerisindeyiz. Necə ki bu səyahətdən sonra çox daha fərqli ölkələri mən də xarici işlər nazirinin da gəzmək, ziyarət etmək surətiylə bu müddəti daha necə hızlandıracağız, necə daha az insan ölsün və bir demokratik rejim Suriyaya sürətlə necə gəlsin-Bizim dərdimiz, avtokratik bir rejimdən, bir diktatörlükten Suriyanı qurtarmaqdır. Bu da elə zənn edirəm ki demokratiyaya inanmış bütün ölkələrin ortaq problemidir. Bunu bacarmaq üçün bu yoldakı səyimizə davam etdirəcəyik. "
Ərdoğan, Suriye'yle əlaqədar bir başqa sual üzərinə, "Təbii burada Rusiya Federasiyasının bu işin içində olması, Çinin bu işin içində olması çox çox əhəmiyyətli. BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri baxımından əhəmiyyət veririk və onların da bu prosesə iştirakı bu işi çox daha sürətləndirəcək amma beynəlxalq ictimaiyyətin təzyiqi burada əhəmiyyət ifadə edir "deyə bildirmişdir.

"Amerika ilə müddəti qərarlı şəkildə davam etdirəcəyik"

Türkiyənin, indiyə qədər Suriya xalqına etdiyi humanitar yardımların dəyərinin 1,5 milyard dollara çatdığına diqqəti çəkən Ərdoğan, belə danışdı:
"Bunu bir də biz bu anda açıq qapı siyasətiylə hələ davam etdiririk və davam etdirəcəyik. Çünki 910 kilometr bir sərhədərimizdə olduğu ölkə Suriya. Qohumluq əlaqələrinin olduğu bir ölkə Suriya və bunu bölgə barışı üçün çox çox əhəmiyyət veririk. Çünki bölgədə onsuz da bir İsrail-Fələstin normallaşma prosesi üçün atılan addımlar var, səylər var. Yeni yeni başımıza başqa çətinliklər açmağı bir mənası yoxdur. Biz, bilirsiniz bir ara da Suriya İsrail arasındakı əlaqələrin sülhə yönəlməsi nöqtəsində addımlar atmışdım ki 5 hissədə bu işlər getdi amma 5indən sonra təəssüf ki, kəsilmişdi. Ümid edirəm ki, bölgə barışı üçün atacağımız bu addımlar nəticəni verər və Amerika ilə bu prosesi də qərarlı bir şəkildə davam etdirəcəyik. "
Ərdoğan, Suriyadakı hadisələrlə əlaqədar başqa bir suala cavab da "Bu mövzuda xüsusilə BMT Təhlükəsizlik Şurasının atacağı addım və ya bu Cenevrə müddəti əhəmiyyət kəsb edir. Bunları aramızda qiymətləndirəcəyik" ifadələrini istifadə etdi.

Yağış altında mətbuat konfransı

Baş nazir Ərdoğan və Obama, mətbuat yığıncağını, ABŞ-da əhəmiyyət verilən qonaqlar üçün nadir olaraq açılan Rose Garden'de təşkil etdi. Yığıncaq, Ərdoğan və Obamanın təkbətək və heyətlərarası görüşmələrinin planlanandan təxminən 30 dəqiqə uzun sürməsi səbəbiylə, 45 dəqiqə gec başladı.
İki lider mətbuat konfransı üçün kameraların qarşısına keçdiyi anda yağış başladı. Baş nazir Ərdoğan, danışmasının sonunda, "Yağışdan qaçdığım üçün deyil, yağışı bir bərəkət olaraq görürəm. Qaçmaq əsla söz mövzusu deyil. Görüşlərimizdə ölkələrimiz üçün xeyrlərə vəsilə olmasını diləyirəm" dedi.
Jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən yağışın şiddətini artırması üzərinə Obama, "Bu gün hava bizlə əməkdaşlıq etmir. Yaxşı bir ev sahibi olduğumdan əmin olmaq istəyirəm. Çətir istəyirsiniz-" deyə Baş nazir Ərdoğana soruşdu.
Baş nazir Ərdoğanın təşəkkür etməsi üzərinə, Obama, məsləhətçilərinə dönərək "dəniz piyadalarına dəstək alaq, yanımızda yaxşı dayanacaqlar" deyərək zarafat etdi. Əsgərlər, yağış dayanana qədər iki liderə çətir tutdu.
Mətbuat konfransının ardından, Baş nazir Ərdoğan, ABŞ Başçı Köməkçisi Joe Biden və ABŞ xarici işlər naziri John Kerryi şərəfinə verdiyi günorta yeməyinə qatılmaq üzrə Rose Stansiyadanda ayrıldı.
ABŞ prezidenti Barak Obama, Baş nazir Ərdoğanı mövqe vasitəsinə qədər yola saldı. Obama, vasitə hərəkət edənə qədər gözlədi və Ərdoğana əl yellədi.