Bu gün erməni toplumunun müəyyən qapalı məqamlarını özündə cəmləşdirən və bunu hardasa qapalı bir formada saxlayan güc məhz qadınlarıdır. Buna görə də bu məsələyə xüsusi önəm vermək istəyirəm. Erməni qadınları 3 müxtəlif yaş dövrünə uyğun fərqli psixologiya nümayiş etdirirlər. Bu yaş dövrləri; 16 – 30 yaş aralığı, 30 – 50 yaş aralığı və 50 yaşdan sonrakı dövrlərdir. Gəlin ardıcıllıqla bu yaş dövrlərində kütləvi şəkildə müşahidə olunan psixoloji nüansları nəzərdən keçirək…

16 – 30 yaş aralığı

Bu yaş aralığında olan erməni qadınları üçün ən vacibi aşağıdakılardır.

– Daha müstəqil həyat yaşamaq.

– Başqa bir mühitin təsirində olmaq.

– Təmsil olunduğu toplumla ünsiyyəti maksimum dərəcədə azaltmaq.

Məhz bu xüsusiyyətlərinə görə erməni qadınları region qadınları ilə müqayisədə daha aktiv görünürlər. Amma bu günə qədər Ermənistanı tərk edən bu yaş aralığındakı qadınların mənəvi – intellektual dairələrdə uğur qazanması ilə bağlı bir dənə də olsa ciddi fakt göstərmək mümkün deyil. Əksinə aydın olur ki, (bunu Ermənistan KİV – i də təsdiq edir) bu topluma aid qadınlar arasında fahişəlik daha çox artır. Bunun da başlıca səbəblərini göstərdik və indi bəzi məqamlara baxaq. Qeyd etdiyimiz kimi 16 – 30 yaş aralığında olan qadınlar ölkəni tərk etməyə və məxsus olduqları toplumdan uzaqlaşmağa çalışırlar. Belə olan halda ən azından insani yaşam tələbatlarını təmin etmək üçün nələrsə etməlisən. Nələr ? Qapalı toplumda yaşayan erməni qadını başqa bir cəmiyyətə düşəndə mütləq və mütləq özünə istinad nöqtəsi tapmalıdır. Bu nöqtəni intellekt və mənəvi imkanlarla qazanmaları mümkünsüz olur. Nəticədə yaşadığı psixologiyaya uyğun addımlar atmalı olur. Yuxarıda da göstərdiyimiz kimi erməni toplumu tarixlər boyu kobud NLP sistemi ilə idarəolunmağa meyilli olub və qorxu hissinin təsirindən istənilən güzəştə gediblər. Əslində erməni kilsəsinin, siyasi dairələrin və kənar güclərin tətbiq etdiyi NLP sistemi ətrafa nifrət və ətrafdan qorunma üzərində formalaşıb.. Qısa arayış verək ki, Neyrolinqvistik proqramlaşdırma və ya NLP düşünmə,dil və davranış vaxtini araşdiraraq,məqsədə çatmaqda onlarin necə istifadə olunacagini öyrədir.NLP qavramanın və təxmin etdiyin həyatın qurulma yolu kimi qəbul edilir. NLP

NEYRO-hiss üzvlərimizdən gələn informasiyadan istifadə edərək,xarici dünya haqqindaki təcrübələrimizi şüurlu və şüuralti düşüncələrə dəyişdirən nevroloji müddətlə əlaqədardir.bədənimizin və zehnimizin bir bütün olaraq işləməsini araşdirir.NLP-nin ən çox üstündə durduğu mövzülardan biri də, nevroloji müddətin fəalliyyətini artırmaq və onu idarə edə bilmək bacariğıni qazanmaqdir.

LİNQVİSTİK-dilin,tecrübələrimizə məna qazandirmaq və bu təcrübələrimizi özümüzə ya da başqalarina çatdirmaq üçün ən yaxşi variantda istifadəsi ilə əlaqədardir.Dildən istifadə üsulumuz şəxsiyyətimizin və fikrimizin xaricə yansimasidir.

PROQRAMLAŞDİRMA-təcrübələrimizdən istifadə edərək,məqsədə çatmaqda onlari yenidən tənzimləməkdir.Əldə etdiyimiz nəticələr və onlarin başqalarina və bizə göstərdiyi təsirlər şəxsi proqramlaşdirmagimizin məhsuludur.Hər davraniş bizim düşüncə və mövqeyimizin təsiri nəticəsində formalaşir.

NLP-nin yaradicilari John Grinder (linqvistik) ve Richard Bandler (proqramist ve riyaziyyatçi) olmusdur.faydalarini aşagidaki kimi göstərə bilərik:

1.Öyrənmə müddətini sürətləndirir.bunun nəticəsində dəyişikliklərə adaptasiya olmaqdan əlavə dəyişiklik yaratmagimiza və iş sahəmizə uygun idarə üsulunu tapmagimiza kömək edir.

2.İş sahəmizdə və şəxsi həyatimizda get-gedə möhkəmlənən qarşiliqli təsirin qurulmasina kömək edir.

3.Həssasligimizi artiraraq,davranış və mövqeyimizi yenidən şərh etməyimizə imkan verir.

4.Olası variantlari artiraraq,təsir edə biləcəyimiz sahəni genişləndirir.

5.Ətrafdakilari birgə fəaliyyətə yönləndirib,bağliliq kimi duygular yaradaraq cəmiyyətdə öz yerinizi tutmaga kömək edir.

6.Duygu və düşüncələrinizi yönləndirərək daxili dünyanizin sahibi və gələcəyinizin memari ola bilersiniz.

Amma söhbət toplumu bütövlükdə NLP ilə formalaşdırmaqdan və idarəetməkdən gedirsə,deməli öz dünyanı yox, sənə təklif olunan dünyanı qurmalı,qəbul etməli və yaşamalısan. Bu isə əslində qeyri-şüuri bacarıqsızlığın, qeyri-şüuri bacarıqla əvəzlənməsidir. Nəticədə idarə etdiyin maşını sən idarə etsəndə, səni idarə edənin istədiyi kimi idarə etmiş olursan. Bundan başqa beyin mərkəzləri bu toplu üzvlərinin altşüur qabiliyyətini belə illər ərzində demək olar ki, tam olaraq NLP-in təsirinə saldılar və bu gün yaranan psixoloji durum göz önündədir.

İndi isə qayıdağın erməni qadınlarının psixoloji fərqliliyinə. Sözsüz ki, mühitini dəyişən erməni qadını bu psixologiyadan anındaca imtina edə bilməz. Heç imtina etmir də. Mühüm olanı özündən güclünü tapmaq və ayağa qalxmaq olur. Bunun üçün isə topludan olmayan başqa bir partnyor tapmaq ən gözəl çıxış yoludur. Çünki bu zaman o həm psixoloji tarazlığını qorumuş olur, həm də partnyorunun imkanlarından istifadə etməklə mövcud mühitə adaptasiya olunur, buna süni uyğunlaşma da demək olar. Statistik faktlar da göstərir ki, Ermənistanı tərk edən qadınların 90%-i başqa millətlərlə ailə qurur. Bir zamanlar az qala əfsanələşdirilərək belə bir fikir səsləndirildi ki, erməni qadınları ona görə digər millətlərin nümayəndələri ilə ailə qururlar ki, millətin genofondu təzələnsin. Amma bu sadəcə olaraq erməni başbilənlərinin bu qüsuru gizlətmək üçün ortaya atdıqları bir ideya idi. Yəni əslində bu erməni qadınlarının psixologiyası ilə bağlı olan məsələdir. Beləliklə, yad cəmiyyətdə özünə layiqli partnyor tapan erməni qadını üçün partnyor dayaq nöqtəsi olmur. Bu sadəcə olaraq irəliyə doğru addım atmaq üçün bir başlanğıcdır. Buna görə də erməni qadını partnyorunun istənilən seksual tələbatını təmin etməyə hazır olur.Hətta ona tapşırılmayan işin belə öhdəsindən gəlməyə çalışır. Öz haqqını bilsə belə bu haqdan istifadə etmir. Xidmətinin qarşılığında ona verilənlə kifayətlənir. Çox sadə bir misal gətirək. Sovetlər dönəmində əksər nazirlik və ya idarələrdə katiblər və mühasiblər erməni qadınları olub. Bu nədən irəli gəlirdi? Sovetlər dönəmində katibələrin böyük bir qisminə müdirin ikinci və gizli qadını kimi baxılırdı. Bu şərtlərlə razılaşanlar isə sözsüz ki, erməni qadınları idi. Gürcü qadınındakı təkəbbür, özündən razılıq, azərbaycanlı qadınındakı şərq mühafizəkarlığı sözsüz ki, onlara başqa status verdirirdi. Erməni qadını isə nəinki müdirin katibəsi olurdu, hətta müdirin dostlarına belə katibəlik etmək imkanları yaradırdı. Yəni başqa cür desək, sorğu – sualsız itaət etmək vərdişini özlərində inkişaf etdirirdilər. Diqqəti cəlb edən məqamlardan biri də erməni qadınlarının mühasibatlıq işinə meylli olmalarıdır. Bildiyiniz kimi mühasib rəhbərliyin sirrini bilən yeganə simalardan biridir və məsuliyyəti boynuna götürərək istənilən maliyyə cinayətini törətməli olur. Bunu da erməni qadınlarından başqa biri edə bilməzdi. Bu məqamda bir haşiyə çıxaraq uzun illər boyu Sovetlər birliyində yaşadığımızdan erməni-rus-azərbaycanlı qadınların intim fərqliliyini də nəzərdən keçirək. Rus qadını – yataqda sadəcə olaraq özünün zövq almasını önəmli hesab edir və partnyoruna qalıcı dayaq kimi yanaşmır. Başqa cür desək, o partnyorunda ideal nə isə axtarmaq və ya ondan uzunmüddətli bəhrələnmək marağında olmur. Bu baxımdan rus qadınları nə qədər cəlbedici hesab olunsalar da, partnyorları tərəfindən etibarlı tərəf müqabili kimi qəbul olunmurlar. Azərbaycan qadını – yataqda olma mərhələsinə gəlib çıxsa belə mühafizəkarlıq qorunur, tərəfmüqabilin hər istəyi qəbul edilmir və qarşıdakı insandan qalıcı münasibət tələb olunur. Bu isə sözsüz ki, istər maddi, istərsə də mənəvi öhdəlikləri yerinə yetirmək tələbidir. Erməni qadının – yataqda tək məqsədi partnyorunun bütün istəklərini yerinə yetirmək, onun üzərinə heç bir öhdəlik qoymadan nəvaziş göstərmək və bununla da tərəf müqabilinə heç bir əlavə maddi və mənəvi yük gətirmədən öz MƏNini ona təslim etməkdir. Əslində erməni qadını bu yolla həm partnyorunun qalıcılığını təmin edir, həm də bunun qarşılığında öz maddi və mənəvi istəklərini bir müddətdən sonra tam təmin etmiş olur. Beləliklə, gördüyünüz kimi erməni qadını qarşı tərəfdə inam yaratmaq üçün əlindən gələni edir.. ABŞ – da yaşayan və həyat yoldaşı erməni qadını olan Marşalın söylədiklərindən; “birinci həyat yoldaşım amerikan idi. Onunla yola getmək çox çətin idi. Onun istəyi olmadan sekslə məşğul ola bilmək, uşaqların təlim – tərbiyəsi ilə onun qədər mənim də məşğul olmağımı tələb etməsi, ailə büdcəsində əsas yükün mənim üzərimə düşməsi, öz gəlirindən azad istifadə etməsi dözülməz vəziyyət yaratmışdı.



– Bəs indi?

– İndi cənnətdəyəm. Ev işləri və uşaqların təlim – tərbiyəsi bütövlükdə onun üzərindədir.

– Bəs seks…

– (Gülür). Biz hər gün filmlərə baxıb hətta onları təkrar da edə bilirik”… Yəqin ki, nə demək istədiyimi anladınız. İndi isə gəlin baş verənləri bir qədər incələyək; Marşal adlı kişinin psixoloji durumunda nələr yaşanır?

– Daha sakit həyat.

– Daha rahat intim həyat.

– Haqqını bilməyən qadından bəhrələnmə.

– Nigahsız və deməli sabah heç bir sorun yaşanmayacaq münasibət. Bəs bunun qarşılığında erməni qadının psixoloji durumunda nələr yaşanır?

– Öz toplumundan uzaqlaşır.

– Yeni cəmiyyətə adaptasiya olunur.

– Öz haqqını tələb edəcəyi günü gözləyir.

– Marşalın ətraf dünyası ilə ilişgilər qurur. Tam əminliklə deyə bilərəm ki, nə zamansa Marşal tora düşdüyünü özü də anlayacaqdır. Beləliklə, demək olar ki, bu yaş dövründə olan erməni qadınları bir tərəfdən insana xas xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirərək yaşamaq üçün mübarizə aparır, digər tərəfdən isə nəticə çıxarır ki, ayaq üstə durması üçün mütləq qarşısındakı məhv olmalıdır. Erməni qadınlarının böyük əksəriyyəti bu yaş dövründə əldə etdikləri bu vərdişi növbəti mərhələlərdə sistemli şəkilə salırlar və demək olar ki, genetik problemlərdən kənarda ilk qazandıqları qüsur bu olur. İndi isə gəlin bu yaş aralığında olan erməni qadınlarının ən çox rus toplumundan olan qadınları özlərinə rəqib kimi görmələrinin sirrinə baxaq. Ümumiyyətlə, erməni kişilərindən fərqli olaraq erməni qadınları rus toplumuna heç də xoş münasibətdə olmur, görünənlər isə sadəcə məcburiyyətdən yaranan bir görüntü olur. Gəlin bu məsələni bir qədər dərinləşdirək. Belə ki, rus qadını erməni qadını kimi partnyordan elə də çox şey tələb etməyən, intim əlaqədən tutmuş adi ünsiyyətə qədər əksər sahələrdə maddi təmənna güdmədən tez ünsiyyətə keçməyi bacaran, erməni qadınından fərqli olaraq daha azad həyat yaşayan qadınlardır. Bu isə istər – istəməz azad olmasa da, azad həyata can atan erməni qadını üçün problemlər yaradır. Erməni qadını daha azad olan rus qadınından, daha təkəbbürlü olan gürcü qadınından üstün görünmək üçün sözsüz ki, onlarla hər zaman rəqabətdə olacağını düşünür və bunu özü haqqında rəy yaratmaqla təmin edə bilir. Rəy nədən ibarətdir? Erməni qadını partnyoru ilə səmimi ünsiyyət yaratdıqdan bir müddət sonra mütləq və mütləq maddi maraqlarını ortaya qoyur. Qarşısındakının onun bu tələbindən bezməməsi üçün isə bunu maraqlı bir formada edir – “Nataşa ilk fürsətdə ərinə xəyanət edə bilər. Ani isə son gününə qədər ərinə sədaqətli olur”. Nataşa həqiqətən də azad bir həyat yaşayır və bəzən azadlığının sərhədləri itir. Amma bu yaş dövründə olan erməni qadını daha çox kölə olma rəyi yaradır və ərinə alternativ ola biləcək daha bir neçə partnyorun diqqətini gizli dünyasında özünə cəlb edir. Sankt Peterburqdan olan psixoloq dostumun söylədikləri – “həyatımda 3 erməni qadını olub. İlk ikisindən sonra üçüncü ilə müəyyən şeyləri tam dəqiqləşdirmək üçün münasibət qurdum. Bu gün artıq tam əminəm ki, gənc erməni qızlarının 90%-nin anası mütləq ünsiyyətin 2 – 3 ayından sonra “şəkər xəstəsi” olur. İlk dəfə bunu eşidəndə ona kömək etmək istədiyini bildirirsən və o bunu özünə qarşı təhqir kimi qəbul edir. Hətta ilk fürsətdə səni anası ilə telefonla da danışdırır. Zarıya – zarıya danışan gələcək qaynana səndə rəğbət yaradır. Sən isə ona kömək edəcəyin fikrini özündə qətiləşdirirsən. Günlərin birində erməni qızı qucağına sığınır və ağlamsına – ağlamsına anasının vəziyyətindən danışır. Səhəri günü erməni xanımına mütləq kömək etmək istədiyini söhbət əsnasında bildirirsən. O qısa naz – qəmzədən sonra kömək etməyinə razılıq verir. Cibindən ilk dəfə çıxartdığın məbləğin nə qədər olması onun üçün önəmli olmur, hətta stolun üstünə qoyulan pula da baxmır. Növbəti ayda verdiyin pulun iki misli həcmində səndən pul istənilir. Özü də qaytarmaq şərti ilə. Sözsüz ki, o pulu tapıb verməyə məcbursan və verirsən də. Artıq bu o deməkdir ki, sən üzərinə xəbərin də olmadan bir məsuliyyət götürübsən və gələn ayın tamamında deyilən pulu özün stolun üstünə qoymalısan. Səndən nə qədər pul çıxırsa, evdə xəyanətlə bağlı söhbətlər də bir o qədər artır. Məlum olur ki, yaşadığın küçədəki ailələrin 90%-də arvad ərinə xəyanət edir. Xəyanətin qarşılığında daha yaxşı yaşayır və daha qiymətli geyinirlər. Amma sənin evindəki erməni qadını sənə it kimi sədaqətlidir və səndən dəyərli geyim də istəmir. Halbuki hər ay ona verilən pulla dəyərli geyim və s. ala bilərdi. Bu vəziyyət o zamana qədər davam edir ki, günlərin bir günü artıq onun tələb etdiyi qədər pul qazana bilmədiyini ona bildirirsən və bu söhbətin səhəri günü o səninlə əlaqəni kəsib anasının müalicəsi üçün onun yanına gedir. Bir aydan sonra isə onu yaşadığın küçənin o biri başında yeni xilaskarla görürsən.. Mənim ikinci dəfə münasibət qurduğum digər erməni qadını isə daha bacarıqlı və maraqlı idi. O mənə görə öz övladından imtina etmişdi və uşağını anasının yanına göndərmişdi. Bu artıq onun tərəfindən böyük jest idi və bunu dəyərləndirməyə dəyərdi. Onun hər axşam etdiyi söhbətlər isə birinci erməni qadının söylədiklərindən bəzi məqamlarına görə fərqlənirdi. O hər fürsətdə ilk erməni qadınım haqqında kəskin söhbətlər edir, onu vəfasızlıqda ittiham edir və sonra isə söhbəti qonşularımıza gətirirdi. Onun söylədiklərinə istinadən qonşudakı rus ailələrinin demək olar ki, 90 % – də xəyanət baş alıb gedirmiş. Hətta elə ailə var imiş ki, qız ögey atası ilə yatırmış, bir sözlə aləm bir – birinə qarışıbmış. İnsaf naminə bunu da deyim ki, o hər zaman bildirirdi ki, ailəyə sədaqətli olan qadınlar yer üzündə iki xalqın – ermənilərlə, azərbaycanlıların qadınlarıdır. Azərbaycanlı qadınların adı isə ona görə çəkilirdi ki, balans qorunsun.. Nəhayət, 3 ayın tamamından sonra köhnə ssenari yeni variantda təkrarlanmağa başladı. Aydın oldu ki, övladı anasının yanında hər gün xəstələnir, qidalana bilmir və sən demə dünyada ona anasından da doğma mənəmmiş. Beləcə aydın olur ki, onun övladı mənim evimdə yaşamalıdır və bu mənim tərəfimdən əsl azərbaycanlı kişiliyidir”. Yəqin ki, əlavə şərhə ehtiyac yoxdur. Amma burada diqqəti cəlb edən əsas nüans hər iki erməni qadının hədəf olaraq rus qadınlarını seçmələridir. Halbuki nadir halda rus qadınları partnyorundan sistemli şəkildə pul tələb edirlər…

30 – 50 yaş aralığı;

Bu yaş aralığında olan erməni qadınları üçün oturaq həyat tərzi daha önəmli olur, onlarda psixoloji gərginlik artır və ətrafa nifrət genişlənir. Hətta bu yaş aralığında olan qadınların yenidən geriyə – toplumlarına doğru qayıtmaları da müşahidə olunur. Bu isə toplu psixologiyasından törənən bir səbəbdir. Gəlin aydınlaşdıraq. Kənar cəmiyyətdə özünə mövqe qazanmaq istəyən erməni qadını həddən ziyadə itaətkar olduğunu və heç vaxt xidmətçi məqamından yüksək məqama qalxa bilməyəcəyini tam olaraq anlayır. Dəyişmək, yeni insan olmaq fürsətinin mümkünsüzlüyünü görən erməni qadını üçün yeganə xilas yolu yenə də öz toplumu olur. Özünü məhz öz toplumunun içində azad hesab edir. Çünki şüursuz idarəolunma onun üçün artıq hava – su kimi vacib olur. Bu anda çox maraqlı bir məqama toxunaq; erməni qadınlarının övladlarını türkə düşmən olaraq tərbiyələndirməyinə.. Bunu məhz bu yaş dövründə olan və bir müddət toplumlarından kənarda yaşayanlar daha çox edir. Nəyə görə ? Ona görə ki, erməni qadını yaşadığı başqa bir cəmiyyətdə nə qədər gərəksiz və gücsüz olduğunu anlayır və öz zəifliyini, mənəvi – intellektual kasıblığını özündə yox, yaşadığı cəmiyyətdə görür. Nəticədə özü kimiləri ilə həmrəy olmağı və digərlərinə nifrət etməyi son yol kimi qəbul edir. Başqa cür desək, ortaya təbii həmrəylik hissi çıxır. Eyni gücdə olanların həmrəyliyi zəif olsa da, eyni zəiflikdə olanların həmrəyliyi güclü olur. Bundan başqa qəbul olunan faktdır ki, erməni qadınları fiziki baxımdan ən sürətlə qocalan qadınlardır, bu bioloji problem də sonunda psixoloji gərginliklə nəticələnir. Bu məqamda erməni qadınlarının daha enerjili olması məsələsini bir də gözdən keçirərək aydınlaşdırırıq ki, erməni qadınları əslində enerjili deyillər, onlar sadəcə hər fürsətdən istifadə edərək zamandan düzgün səmərələnirlər. Erməni fahişəsi bilir ki, bir müddətdən sonra o artıq xidmətlərindən pul qazana bilməyəcək. Hətta bir insan kimi çox qısa zaman kəsiyindən sonra öz gözəlliyini itirəcək. Beləcə ortaya bir kompleks çıxır və genetik zədə almış şüurda bu kompleks az qala bir toplumun həyat konsepsiyasına çevrilir. Görünür bu səbəbdəndir ki, erməni toplumunda qadınların ən aqressiv yaş dövrü məhz bu perioda düşür. Erməni qadınlarında bu aqressiyanın digər mühüm səbəblərini də diqqətinizə çatdıraq. Erməni qadınlarında aqressiyanın formalaşması həm də əsrlər boyu davam edən fərqli ünsiyyətlə bağlıdır. Gəlin çox sadə şəkildə bunun izahını verək. İnsanlar danışıq dilindən istifadə edə bilməyəndə belə rəsmlərlə fikirlərini ətraf mühitə çatdıra bilirdilər.. Məsələn, Qobustan qayalarındakı ov və insan rəsmlərini götürək..Ov etmə həsrətindən yaradılan ov şəkilləri, insanın aclıqdan özünü təsvir etməsi, özünə inamsızlıq.. Ermənilər isə müasir dünyada soyqırım, süni qəhrəman obrazı yaratmaqla aclığın başqa bir formasını ortaya çıxarırlar. Bu insan təfəkkürünün əslində deformasiyasıdır. Sözsüz ki, bu deformasiyalar ünsiyyət sferasında çatlar əmələ gətirir, bununla da tamam fərqli nəticələr ortaya çıxır. Gəlin bu fərqlərdən birinə baxaq; məlumdur ki, qadının yaranışından ovu bitkilər olardı, əyilib hansısa yeməli bitkini tapıb yeyər və ya ailəsinin qida ehtiyatını təmin edərdi. Kişilər isə məsafəli yem axtarardı. Daşla, nizə ilə ov ovlayar, qida əldə edərdilər…və dəhşətlisi… erməni qadınları hər zaman kənar millətlərin kişiləri ilə ünsiyyət yaratmaqla NİZƏ OVU ediblər. Erməni kişiləri isə usta, sənətkar olmaqla MƏSAFƏSİZ QİDA axtarıblar. Bu isə artıq digər toplumlardan fərqlənməkdir və erməni qadınlarının ümumilikdə fərqli psixologiyaya sahiblənməsi deməkdir. Sirr deyil ki, məsafəli ov axtarışında olanlar aqressiv, gərgin və ehtiyyatlı olurlar. Erməni qadınları bu yaş dövründə övladlarına tərbiyə verəndə ov axtarır və təəssüf ki, bu ov türklərdir. Araşdırmalar həmçinin təsdiq edir ki, bu yaş dövründə olan qadınlar tərəf müqabillərini tam olaraq idarəetmə istəyində olurlar və bunu təmin də edirlər. Qadınların bu cür psixologiyaya malik olmalarının başlıca səbəblərindən biri partnyorlarının seksual və iradə zəifliyi ilə bağlıdır. Bu yaş aralığında olan qadın evdə uşağın tərbiyəsindən tutmuş, ailə mühitinin formalaşmasına qədər detalları öz nəzarətinə alır və nəticədə hegomonçuluq hissləri qabarır…

50 yaşdan sonrakı dövr

ən maraqlı yaş dövrlərindən biri də 50 yaşdan sonrakı dövrdür. Bu yaş həddində olan erməni qadınları istənilən vaxt “ümummilli” məsələlərdə vəhdətlik nümayiş etdirən təbəqəyə çevrilir. Bunun isə başlıca səbəbi kütlə psixologiyasına şərtsiz əməl etməkdir. Bu yaş dövründə olanların 1988 – ci il olaylarındakı iştirakının da şahidi olmuşuq. Azərbaycana qarşı iddiaların başladığı ilk illərdə erməni gənclərinə çağırışlar edən simaların arasında bu yaş dövründə olan kifayət qədər qadın var idi və bu az qala total şəkil almışdı. Bu yaş dövründə olan erməni qadınlarının belə bir yolu tutmalarının isə ciddi psixoloji səbəbləri var. İlk səbəb erməni qadınlarının həyatda keçdikləri yol, praktik fəaliyyətlərində istədiklərinə nail ola bilməməsi və vizuallığın maksimal həddə çatmasıdır. Nəticədə bu yaş dövründə olan erməni qadınlarında toplumun anasına çevrilmə maraqları güclənir. Öncəliklə qeyd edək ki, vizuallıq – düşüncə vasitəsi ilə olmayanı yaşamaqdır. 50 yaşdan aşağı həddə olan kəs yenə sabaha ümid edir və öncə şəxsən özü üçün, sonra yaxınları üçün, daha sonra isə mücərrəd bir kollektiv üçün düşüncəsində nələrsə qurur və bu təbiidir, hətta buna hansısa bir mərhələdə nail də ola bilir. Amma 50 yaşdan sonrakı mərhələdə artıq fərdi xəyallar istəsən də – istəməsən də passivləşir və mücərrədlik artır. Bu da özlüyündə erməni qadınında xalq anası olmaq xəyalından başqa heç bir xəyal yaratmır. Ümumiyyətlə, vizualizasiya erməni toplumunda ən çox müşahidə olunan bir haldır və yeri gəldikcə bunun səbəblərini nəzərinizə çatdıracağıq. Hələlik isə bunu deyək ki, 50 yaşdan sonrakı dövrdə erməni qadınlarının olduğu ailələrdə mütləq hakimiyyət qadınlarda olur. Cəmiyyətdə də bu simaların xüsusi mövqeyi olur. Amma cəmiyyəti idarə edənlər üçün bu şəxslər sadəcə bir vasitə hesab olunur və idarəetmədən tam kənarda saxlanılırlar. Ümumiyyətlə götürəndə qadınların hər zaman bir fobiya-yaşlaşma fobiyası yaşamasının da şahidi oluruq. Amma erməni qadınlarında bu fobiya daha güclüdür və bəzən tez qocalmanın günahını bioloji amillərdə yox, ətrafındakılarda, qonşu cəmiyyətlərdə axtarırlar. Belə olan halda erməni qadınlarında hər an bir qorxu, bir həyacan yaşanır və buda psixikalarına ciddi zərbə vurmuş olur. Bundan başqa ümumilikdə götürəndə qadınların ən böyük problemi aldadılma psixologiyasıdır. İstər fiziki, istər düşüncə aldadılmasının hər zaman baş verəcəyini əksər qadın yaşayır. Amma çox qəribədir ki, erməni qadınlarında əksər hallarda aldanma, xəyanət kimi qorxu ikinci planda olur. Bu isə sözsüz ki, təbii yaşam hisslərinin korşalması və kobud NLP-in məntiqi nəticəsidir. Ümumiyyətlə erməni qadınlarının psixologiyasının açılmasında yazıçı Mahir Qabiloğlunun “Ərmən-Şuşanikin sevgisi” hekayəsinə müraciət etməkdə maraqlı olardı. Bu baxımdan hekayəni də olduğu kimi nəzərinizə çatdırırıq.

(ARDI VAR)

Eldəniz Elgün