Rusiya "Saakaşvili kartı"ndan yararlana bilər

Ukrayna prezidenti Pyotr Poroşenkonun öz fərmanı ilə Gürcüstanın eks-prezidenti, Odessa vilayətinin keçmiş qubernatoru Mixail Saakaşvilini Ukrayna vətəndaşlığından məhrum etməsi bu gün artıq birincinin əleyhinə işləməyə başlayıb. Belə ki, son vaxtlar Ukayna paytaxtında etiraz aksiyaları keçirilir. Hətta Poroşenkonun istefası məsələsi də gündəmə gətirilib.
Qeyd edək ki, Saakaşvilinin Ukrayna vətəndaşlığından azad edilməsi ilə bağlı sensasiyalı qərarın formal səbəbi kimi Saakaşvilinin vətəndaşlığını rəsmiləşdirilməsi zamanı verdiyi guya səhv məlumatlar göstərilirdi.

Bəs əslində Ukrayna hakimiyyəti niyə bu dərəcədə radikal addım atdı?

Mixail Saakaşvili Ukrayna vətəndaşı olaraq 2 ildən bir az artıq vaxt qala bildi. Gürcüstanın sabiq prezidentinə vətəndaşlığın verilməsi haqqında fərman 2015-ci il mayın 29-da Poroşenko tərəfindən imzalandı. Elə ertəsi gün isə legioner Odessa vilayət administrasiyasının rəhbəri təyin olundu. Qeyd etmək lazımdır ki, müvafiq qərarı Ukrayna lideri qəfil qəbul etməmişdi: Saakaşvili 2015-ci ilin fevralından Poroşenkonun ştatdankənar müşaviri idi və yerli siyasi situasiyanın öyrənilməsi ilə ciddi məşğul olurdu.
Qubernator təyin olunandan sonra az qala onu Ukraynanın baş naziri vəzifəsinə də layiq görürdülər. Saakaşvili özü isə bu barədə bir qədər səmimi görsənmirdi.
"Ukraynanın baş naziri? Səfehlikdir, mənim Ukraynada siyasi ambisiyalarım yoxdur. Odessada missiyamı başa vurandan sonra böyük məmnuniyyətlə doğma Gürcüstana geri qayıdacağam və orada öz fəaliyyətimi davam etdirəcəyəm", - deyə Saakaşvili çıxışlarında bildirirdi.

Reallıqda bu missiya necə cərəyan etdi, hamıya məlumdur. O, Ukraynada partiya yaradaraq, birbaşa prezidentin üstünə getməyə çalışırdı. Saakaşvilinin hətta Ukrayna ölçülərinə görə ekstravaqant hərəkətlərinə rəsmi Kiyev uzun müddət dözə bilmədi: Poroşenkonun ünvanına ötən ilin noyabrından başlanan fərdi hücumlar prezidentə sərt tədbir görməkdən başqa əlac buraxmadı.
Saakaşvili növbəti seçkiləri hədəf seçməklə, öz siyasi partiyasını qurmağa çalışırdı. Hələ ilin əvvəlində o, nikbin görünürdü: Ədliyyə Nazirliyi onun “Yeni qüvvələr hərəkatı” adlı partiyasını rəsmən qeydiyyata alıb və ictimaiyyətə pafosla "gənc və perspektivli" komandanın özəyini təqdim edib. "Bu, sanki, ölkənin prinsipial yeni siyasi sinfinin formalaşmasına doğru atılan bir addımdır", - deyə, istefada olan qubernator nazirliyin qərarını təqdir edirdi. Rəsmi Kiyev təhlükəni gec də olsa görəcəkdi...
Amma yay aylarına yaxın legioner siyasətçinin işlərində nəsə düzgün getmədi. Əvvəlcə Saakaşvili "sən alçaq və əclafın birisən!" üslubu ilə ədliyyə naziri ilə növbəti qalmaqala girdi. Qəzəbə səbəb o oldu ki, qurum siyasi qüvvəni "Mixail Saakaşvilinin Bloku" adı ilə qeydə almışdı. Sonra iyunda Dnepropetrovsk vilayətinin Krivoy Roq şəhərində gürcü legionerinin özünüreklam çıxışları onun üzərinə yumurtaların atılması ilə nəticələndi. Bu hadisə Saakaşvilinin yüksək ambisiyalarını söndürmədi və o, növbəti turunu “müqəddəs yer” - Vinnisk vilayətinə etdi. Bu region Poroşenko və onun komandasının toxunulmaz mülkü sayılır. Nəticə təbii ki, gözlənilən idi: az adamla qarşılanan görüş və yumurta atəşi. Bundan sonra qaçaq eks-prezident öz qəlbinin bütün genişliyini nümayiş etdirdi: futbolkasının kirlənməsinə görə, Poroşenkoya 50 avroluq hesab göndərdi...
Görünür, avantürist legionerin Vinnisk səfəri Ukrayna liderinin səbir kasasına yığılan son damla oldu. Poroşenko nəhayət, anladı ki, Saakaşvili üçün tabu və sərhəd anlayışları yoxdur. Üstəlik, anladı ki, Saakaşvili tarana (va-bank) getməyi seçib. "Biz ümumi səfərbərlik elan edirik və birgə fəaliyyət qərargahlarımızın yaradılmasına başlayırıq. Qanuna görə, bu parlament ölkəni daha 2 il idarə etməlidir. Amma buna vaxt yoxdur! Ukrayna xalqı ilə oyunlar başa çatmalıdır!”, - deyə Saakaşvili bildirdi. O, açıq şəkildə dedi ki, məqsədi bu “oğru oliqarxiya hakimiyyəti”ni tamam məhv etməkdir.
Saakaşvilinin Ukrayna vətəndaşlığından məhrum edilməsi məlumatını bayağı hesab etmək olmaz. Məlumatın ilkin mənbəyi olaraq, nədənsə baş fiqurant kimi daha bir qalmaqallı personaj, Radikal partiyasından olan millət vəkili İqor Mosiyçuk oldu. "Poroşenko nəhayət, öz səhvlərini etiraf etməyə başlayıb. O, qanunsuz yolla ona vətəndaşlıq vermişdi və indi öz səhvlərini düzəldir, əlvida Mişka, əlvida", - deyə Mosiyçuk ilk olaraq məlumatı ictimaiyyətə bildirmişdi.
Bu informasiya əməlli-başlı coşandan sonra, Ukrayna Dövlət Miqrasiya Xidməti xəbəri rəsmi olaraq təsdiq etdi. İdarədən problemin konkret olaraq nədən ibarət olduğuna aydınlıq gətiridlər: Ukrayna vətəndaşlığı almaq üçün təqdim edilən sənədlərdə Saakaşvili vurğulamamışdı ki, o, istintaq altındadır. Halbuki, Gürcüstan ərazisində o, əslində qiyabi həbs edilib. Yeri gəlmişkən, rəsmi media bundan sonra da sənədlə bağlı dolğun məlumat yaymaqda ehtiyatlı davrandı və müvafiq fərmanı gözlədi. Lakin aydındır ki, belə bir sənədi prezident administrasiyası ümumiyyətlə, açıqlamaq niyyətində deyil. Çünki məlumat məxfi saxlanılır, xüsusilə fərdi məlumatların qorunması haqqında qanunvericiliyə müvafiq olaraq dərc olunmayacaq.
Qeyd etmək lazımdır ki, qanuna görə bu cür qərarları Ukrayna dövlət başçısı təkbaşına qəbul etmir. Əvvəlcə miqrasiya xidməti öz fikirlərini söyləyir, bunun əsasında vətəndaşlıq məsələləri üzrə Ukrayna prezidenti yanında xüsusi komissiya yaradılır. Prezident yalnız yekun qərar verir. Beləliklə, iş el qurulub ki, Poroşenko öz yaxasını məsuliyyətdən qaçıra bilər.
Poroşenko niyə bu addımı atdı və onun gürcü rəqibinin taleyi bundan sonra necə olacaq? Məlumdur ki, iki ölkənin, ABŞ və Hollandiyanın (arvadı - Sandra Rulofs Niderlandlıdır) eks-prezidentə sığınacaq verməsində problem olmayacaq. Təsadüfi deyil ki, bir çox ssenarilər məhz orada hazırlanır. Bəs ABŞ Ukraynada növbəti uğursuzluğunu yeni məsihi Saakaşvili ilə qələbəyə apara biləcəkmi? Proqnozlaşdırılır ki, ABŞ Ukraynadakı növbəti seçkilərdə güclü fiqur kimi İqor Kolomoyskini seçəcək...

Bir müddət əvvəl Ukraynaya dönən

Saakaşvili hazırda Poroşenkonun öhdəsindən gəlmək üçün Ukrayna vətəndaşlığını qaytarmaq istəyir.
"Prezident Poroşenko Konstitusiyaya tüpürüb... Bu, Ukrayna cəmiyyətinə birbaşa və birmənalı siqnaldır- daha demokratiyada heç bir oyun olmayacaq.
Elə ki onlar başa düşdülər ki, biz (müxalifət) payızda küçələrə çıxmaq və cinayətkarlar arasında sövdələşməyə son qoymaq üçün birləşirik, qorxu sağlam düşüncəyə qalib gəldi"deyən Saakaşvili Ukraynaya qayıtmağı bacardığı kimi vətəndaşlığa bərpa olunacağını da bacaracağını düşünür.
Beləliklə, Ukrayna hakimiyyəti ilə Odessa vilayətinin sabiq qubernatoru Mixail Saakaşvili arasında yaranmış ziddiyyət açıq müstəviyə keçib.
Saakaşvili ilə Pyotr Poroşenko arasında fikir ayrılığının yaranmasının əsas səbəbi dövlət başçısının oliqarxları müdafiə etməsi və islahatlara mane olması kimi açıqlansa da, əsas səbəb şübhəsiz ki, Saakaşvilinin siyasi ambisiyalarıdır. Hələ qubernator olarkən, baş nazir postuna iddia edən Saakaşvili hazırda prezidentlik uğrunda mübarizə aparır.
Qeyd edək ki, Saakaşvilinin istefasından sonra reytinqinin artması bir qədər də xala verdiyi vədləri yerinə yetirə bilməyən Poroşenkonun nüfuzunun günü-gündən aşağı düşməsi ilə bağlıdır. Nəticə etibarı ilə keçmişi oliqarx olan Poroşenko indi bütün milyarderlərin yanında yer alır. Xalq da ciddi problemlər içərisində üzülür. Əsas səbəb isə odur ki, rüşvətxorluğa və korrupsiyaya qarşı mübarizə aparılmır, üstəlik Qərbə vəd edilmiş islahatlar həyata keçirilmir. Ona görə də Qərb Ukraynaya ayırdığı 17 milyard dollarlıq vəsaiti ödəmək istəmir. Prezident Poroşenko öz vəzifəsinin öhdəsindən gələ bilmir və Saakaşvili kimi bir adamı itirməklə Ukraynanın Qərblə münasibətlərinə böyük bir zərbə vurub.

Lakin bəzi siyasi müşahidəçilər Saakaşvilinin Ukraynada hakimiyyətə iddialı olması barədə deyilənləri inandırıcı saymır. Onlar hesab edirlər ki, Saakaşvili Ukraynada uzaqbaşı ikinci şəxs olar, hökumət başçısı ola bilər, amma dövlət başçısı ola bilməz.
Doğrudan da Mixail Saakaşvilinin Ukrayndada hakimiyyətə gəlməsi ehtimalı böyük deyil. Hər halda bunu yüksək ehtimal hesab etmək olmaz. Digər tərəfdən, Ukrayna Konstitusiyasına görə, Saakaşvilinin bu dövlətin prezidenti və ya deputatı olmaq hüququ yoxdur. Saakaşvili Ukraynada ancaq təyinatlı vəzifə tuta bilər. Necə ki, zamanında Odessanın qubernatoru vəzifəsini tuturdu, yenə də belə bir təyinatla hansısa vəzifəyə təyin oluna bilər. Əgər müxalifət Poroşenkonu hakimiyyətdən uzaqlaşdıra bilsə, Saakaşvilini ən yaxşı halda baş nazir təyin edə bilərlər.
Ancaq prinsipcə, Ukraynada hakimiyyət dəyişikliyi mümkündür. Çünki ikinci Maydan hadisəsindən sonra hakimiyyətə gələn Poroşenko sübut etdi ki, Yanukoviçdən heç nə ilə fərqlənmir. Sadəcə qərbpərəst və avropapərəst boşboğazlığı var. Ancaq əslində ciddi iş görməyib, xalqı qəzəbləndirən korrupsiyaya qarşı mübarizə aparmayıb. Çünki baş korrupsioner onun özüdür. Bu müddətdə Ukrayna xalqı kasıblaşıb, Poroşenko isə varlanıb. Odur ki, Ukraynada Prezident Poroşenkonun reytinqi 10 faizdən yüksək həddə deyil. Ola bilsin ki, müxalifət onu hakimiyyətdən kənarlaşdırsın.
Bununla belə postsovet məkanında xalqların qəribə xüsusiyyəti var: Xalq əksər hallarda sadə və vicdanlı insanlara deyil, varlı, yüksək vəzifə tutan şəxslərə üstünlük verir. Ona görə də Ukraynada əsas müxalifət liderləri oğru Timoşenko, Sadovoy və digər şəxslərdir.
Hazırda keçirilən aksiyalar göstərir ki, Saakaşvilinin tərəfdarlarının sayı ona hakimiyyəti aksiyalar vasitəsilə dəyişməyə imkan verəcək həddə deyil. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, aksiyalarda digər siyasi partiyaların nümayəndələri və narazı hərbçilər də iştirak edir. Poroşenkonun müxalifətdəki bəzi rəqibləri isə Rusiyadan dəstək alırlar. Məsələnin qəliz tərəfi də bundan ibarətdir. Başqa sözlə, Rusiyanın Saakaşvilidən bəhrələnib Ukraynada Poroşenkonu öz kadrı ilə dəyişə biləcəyi ehtimalları gündəmə gəlib.

Samir
gundemxeber.az