Türkiyə ABŞ-a Rusiya ilə müttəfiqlik perspektivləri üzərindən meydan oxuyur; Kreml isə ABŞ və Qərbi Türkiyə üzərindən vurmağa can atır
Rusiyada futbol üzrə dünya çempionatı davam edir. Dünya ölkələrinin futbol yığmaları çempionluq uğrunda bir-biriylə “savaşırlar”. Ancaq savaşan yalnız futbol yığmaları deyil. Dünyanın siyasət məkanında da ciddi savaşın olduğu müşahidə edilməkdədir. Və bu savaşda Rusiya əsas iştirakçılar sırasında yer almaqdadır. Üstəlik, Rusiya eyni vaxtda hamı ilə savaşa məhkum edilmiş dövlət statusundadır.

Onu da qeyd edək ki, Rusiyanın siyasi dairələri maksimum həddə qədər aqressivləşmiş kimi görünürlər. Xüsusilə də, Rusiya prezidenti Vladimir Putin sərt açıqlamaları ilə diqqəti çəkir.

Məsələ ondadır ki, Kreml sahibi inaqurasiya mərasimindən sonrakı dönəmdə demək olar, hər gün telekanallarda boy göstərir. O, tez-tez ictimaiyyət qarşısına çıxır və Rusiyanın siyasi rəqiblərinin ünvanına sərt xəbərdarlıqlar yönəldir.

Maraqlıdır ki, Kreml sahibi son vaxtlar dünya müharibəsindən daha tez-tez danışmaqla diqqəti çəkir. Belə ki, bir müddət öncə V.Putin “Əgər, yaxın gələcəkdə IV Dünya Müharibəsi başlasa, mövcud müasir texnologiyalarla bu savaş planetin tamamilə məhvinə səbəb ola bilər” deyib. Bu isə əslində, siyasi rəqiblərə açıq-aşkar meydan oxunması anlamına gəlir.

Belə ki, Kreml sahibi bununla demək istəyir ki, ABŞ və Qərb hazırda Rusiyaya qarşı III Dünya Müharibəsinə artıq start verib. Və Rusiya bu savaşda hələlik səbrli davranmağa üstünlük verir. Ancaq bir gün Rusiyanın səbri tükənə bilər və bu savaşa qarşılıq verər. Bu isə IV Dünya Müharibəsinin başlanması anlamına gələcək. V.Putin bu halda, dünyanı böyük fəlakətin gözləyə biləcyini siyasi rəqiblərin diqqətinə çatdırmağa çalışır.

Göründüyü kimi, Kreml sahibi Rusiyanın mövcud təzyiqlərin qarşısından heç bir halda, geri çəkilməyəcəyinin və sərt qarşılığa hazır olduğunun mesajını verir. Belə anlaşılır ki, V.Putin ölkəsinin beynəlxalq rəqiblərinə qəzəblidir. İlk baxışdan sakit görünsə də, əslində, onun psixoloji tarazlığını qorumaqda çətinlik çəkdiyi də açıq-aşkar nəzərə çarpır.

Böyük ehtimalla Kreml sahibi Rusiyanın “siyasi tələ”yə salındığını çox gözəl anlayır. Ancaq o, bu situasiyaya obrazlı desək, təxminən yalquzaq psixologiyası ilə reaksiya verir. Belə ki, təcrübəli ovçular hesab edirlər ki, tələyə salınmış yalquzaq üçün necə xilas olmaqdan öncə necə intiqam almaq daha ön planda olur.

Təbii ki, Rusiyanın da öz rəqiblərindən intiqam almaq üçün müəyyən variantları olmamış deyil. Onların sırasında ABŞ və Qərbin beynəlxalq rəqibləriylə strateji müttəfiqlik variantı ən təsirli addım kimi görünür. Və Kreml sahibi artıq bu istiqamət üzrə kifayət qədər ciddi irəliləyişlərə də nail ola bilib.

Məsələ ondadır ki, son dövrlərdə Kreml sahibi üçün Türkiyə-Rusiya əməkdaşlığı olduqca həssas məsələ statusu qazanıb. O, hətta prezident kimi andiçmə mərasimindən sonra ilk xarici səfəri üçün məhz Türkiyəni seçmişdi.

Bu baxımdan, Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin hətta strateji müttəfiqliyə doğru irəliləməsi də qətiyyən təəccüblü deyil. Əslində, Rusiyanın Türkiyə ilə müttəfiqliyə həssas yanaşması rəsmi Ankaraya da tamamilə sərf edir.

Belə ki, rəsmi Ankara öz ənənəvi müttəfiqlərinin – ABŞ və Qərbin Türkiyəni parçalamaq planlarından əl çəkmədiyini anladığı andan yeni siyasi kursa yönəlib. Türkiyə NATO-dakı müttəfiqləriylə rəqib olan dövlətlərlə mövcud münasibətlərinə yenidən baxır, yeni keyfiyyətə yönəldir.

Əlbəttə ki, bu, Türkiyənin milli maraqları baxımından, tamamilə doğru siyasətdir və artıq kifayət qədər ciddi təsirləri də var. Çünki NATO-da rəsmi Ankaranın bu yeni siyasi kursundan narahatdırlar.

Məsələ ondadır ki, bu hərbi-siyasi alyans öz tərkibinə daxil olan 2-ci ən güclü ordunu - Türkiyə ordusunu itirmək üzrədir. Türkiyə NATO tarixində ilk dəfə olaraq, bu quruma üzv olmayan, üstəlik, hətta düşmən sayılan bir dövlətdən silah almaq qərarı verib. Və Rusiya Türkiyəyə satacağı “S-400” raketlərini nəzərdə tutulduğu vaxtdan xeyli əvvəl - 2019-cu ilin iyul ayında göndərməyə razılaşıb.

Təbii ki, bu, olduqca önəmli razılaşmadır. Belə ki, Ağ Evdə Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin belə intensiv inkişafı çaşqınlıqla qarşılanmaqdadır. Hər halda, verilən reaksilardan bu, açıq-aşkar müşahidə edilir.

Hələ bu sıraya Rusiyanın Türkiyədə AES tikməyə başlamasını da əlavə etmək olar. Bu proses belə uğurla inkişaf etməkdə davam edərsə, Türkiyənin yaxın gələcəkdə hətta yeni nüvə dövlətinə çevrilə biləcəyi də qətiyyən istisna deyil.

Nəhayət, Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin belə intensiv inkişafı (Çinin də böyük sürətlə gücləndiyi bir dövrdə), dünyanı "demokratiya nağılları" ilə uyutub, hökmranlıq edən ABŞ-ın beynəlxalq hegemonluğunu da aradan qaldıra bilər.

Göründüyü kimi, ABŞ və Qərbin narahatlığı üçün kifayət qədər ciddi əsaslar mövcuddur. Hər halda, rəsmi Ankara Kremllə ABŞ və Qərbə qarşı ortaq fəaliyyətdən çəkinmədiyini qətiyyən gizlətmir. Və bu ortaq fəaliyyətin yaxın gələcəkdə ABŞ və Qərbə olduqca ciddi problemlər yarada biləcəyini Ağ Evdə anlamamış deyillər.

Məsələ ondadır ki, Ağ Evin sərt təzyiqləriylə üzləşən Türkiyə və Rusiya bu basqılara qüvvələrini birləşdirməklə müqavimət göstərməyə çalışırlar. Yəni rəsmi Ankara ABŞ-a Rusiya ilə müttəfiqlik perspektivləri üzərindən meydan oxuyur.

Kreml isə ABŞ və Qərbi Türkiyə üzərindən vurmağa can atır. Bu isə Rusiya üçün imperiyanın qorunması üzrə tarixi aksioma sadiq qalınması anlamı daşıyır.

Belə ki, imperiyalar tarixən iki önəmli istiqamətə sadiq qalmaqla öz mövcudluqlarını qorumağa çalışıblar. İmperiyalar həmişə bir əldə savaş, digər əldə isə barış bayraqlarını hazır tutublar. Roma İmperiyası da savaşla böyüyərək, güclənirdi, müharibələrdən yorulub zəiflədikdə isə, müvəqqəti və aldadıcı sülh müqavilələri ilə özünü uzun müddət qoruya bilirdi.

İndi Kreml də eyni strategiyaya üstünlük verir. ABŞ və Qərblə düşmənçilikdə yıxılmamaq üçün tarixən düşmən olduğu Türkiyə ilə barış siyasətinə söykənməyə çalışır.