Trampın qarşıdakı zamanda onunla anlaşıb davam etmək deyil, anlaşıb yollarını ayırmaları daha ağlabatan görünür, çünki…

Ağıllıca düşünsən, Tramp işinin başına keçəndən sonra Ukrayna prezidenti kimi səlahiyyəti hələ ötən ilin mayında başa çatan Zelenskinin hətta nə qədər gec deyil, vəzifəsindən kənarlaşması, uzaqlaşması lazımdır. Bunu necə edə bilər, variantlar müxtəlifdir. Sonuncu müsahibələrinin birində məsələn, çox yorulduğunu demişdi. Aydındır ki, savaşı yarıda tərk etmək anlaşılmaz, hətta bağışlanılmaz da. Amma hansı variantda bu postu tərk etsən, söz-söhbətsiz ötüşməyəcək, məğlubiyyətin bədəlini ödəməli olacaqsan. Zelenskinin daha bir həyatı nə vaxtsa hakimiyyətdən gedəndən sonra başlayacaq. Kim nə deyəcək, kim nə edəcək, onu yaşayıb görmək lazımdır…

Zelenski Trampın ilk prezidentlik dönəminin sonunda(2019) Ukraynada hakimiyyətə gəlsə də, onun projesi deyil. Hətta Tramp Zelenskidən Baydenin (2020-ci il seçkisindəki rəqibi) oğlunun Ukraynadakı şirkəti ilə bağlı araşdırma aparmağı xahiş etmiş, amma prezident bundan imtina etmiş, yəni tərəfini seçmişdi. Bunu hamı bilir. 

Trampın şouya marağı olsa da, Zelenski onun tipi deyil. Ona görə qarşıdakı zamanda anlaşıb davam etməkləri deyil, anlaşıb yollarını ayırmaları daha ağlabatan görünür. Çünki belə güman etmək olar ki, Trampın ABŞ-ın xarici yardımların 90 gün müddətinə durdurulması qərarının ardınca, Bayden hakimiyyətinin büdcədən dağıtdığı pulların araşdırmasını edəcək. Bu pulların isə sovurulduğu və ya mənimsənildiyi məkan Ukraynadır. Tramp əlbəttə ki, onun reputasiyasını məhkəmə işləri ilə korlamağa çalışan, prokurorlarına barəsində həbs qərarı çıxardan Baydendən qisasını alacaq. Bayden hakimiyyətinin isə ən “yumşaq yeri” Ukrayna müharibəsinə ayrılan milyardlardır. Ona görə bu araşdırmanın bir ucunda Bayden komandası olacaqsa, o biri ucu mütləq Zelenskiyə bağlanacaq, başqa variant mümkün deyil. Bu milyardları əlbəttə tək Bayden komandasının ayağına yazmaq mümkün deyil. Yəqin ki, Amerikanın hərbi sənaye şirkətləri, müharibə lobbiçilər, silah düccarları, maliyyə məmurları da Ukrayna savaşından hərəyə bir neçə milyon qazanıblar. Trampı amerikalıların vergi pullarının hara xərcləndiyi az maraqlandırır, başqa zaman bəlkə də bunu açıb ağartmazdır. Fəqət Bayden haimyyəti onu çox incidib, Tramp isə dəvə kini ilə çətin ki, onu bağışlamaq istəyində olsun. 

Zelenskinin hakimiyyətdən çəkilməsi sadəcə zaman məsələsi də ola bilər. Tramp Rusiya prezidenti Putinlə danışıqlarda həvəslidir, görünür, əvvəl telefonda bir-birlərinin “ağzına arayacaqlar”, sonra isə hansısa neytral ölkədə üzbəüz danışıqlara razılaşacaqlar. Zelenski Putinlə danışıqların olmaması üçün əvvəldən hər şeyi edib. Putinlə masaya oturmayacağı haqda hətta qanun da qəbul edib. Putin də məhz onunla masaya oturmamaq niyyətindədir. Son aylar bir neçə dəfə açıq bəyan edib ki, Zelenskini legitim prezident hesab etmir, danışıqlar, dövlət adına hansısa sənəd imzalamaq yetkisili Ukrayna Radasının sədrinə məxsusdur, çünki ölkə konstitusiyası da bunu tələb edir. Yəni Putin və Zelenskinin bir masaya oturması imkansız görünür. Ona görə Tramp Zelenskinin ön planda və ya ümumiyyətlə, olmadığı hansısa keçici hakimiyyəti və ya müvəqqəti hökumətin yaradılmasını dəstəkləyə bilər.

Zelenski Bayden hakimiyyəti dövründə özünü ərköyün kimi aparırdı, “silah verin, pul verin” deməkdən çəkinmirdi, son müsahibəsində ümumiyyətlə, “ana söyüncü” ilə danışması isə qəbuledilməz davranış idi. Bu ərköyünlüklərin Trampa münasibətdə edə biləcəyi real görünmür. Bayden çox yumşaq, Tramp isə sərt və ya “çərt qoz”dur. 

Zelenski ilə davam etməyin mümkünsüzlüyünü ukraynalı siyasətçilər də duyuq düşüb. Trampın qələbəsindən sonra bəzi siyasətçilər internetin Ukrayna seqmetində fəallaşıblar, Ağ Evin yeni hökumətinin diqqətini cəlb etmək üçün yarışırlar. Məsələn, keçmiş baş nazir Yuliya Timoşenko Trampın Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndəsi Keyt Kelloqun Parisdə iştirak etdiyi tədbirdə gözlənilmədən İranı tənqid atəşinə tutdu. Ukraynalı blogerlər bunu Timoşenkonun ABŞ-ın yeni administrasiyasını uğursuz sevindirmək cəhdi kimi tənqid ediblər. ABŞ-ın Demokratik Partiyası ilə yaxınlıqları olan, Trampı hətta “torpaqqurdu” adlandıran ukraynalı siyasətçilər Arseni Yatsenyuk, Arsen Avakov, Aleksandr Turçinov və Serqey Leşenko isə ötən ilin sonundan etibarən yazdıqları postları silməklə özlərini “təmizə çıxarmağa” çalışıblar. Yəni Ukraynada da post-Zelenski dövrünə hazırlıq var. İndi Zelenski bu barədə nə düşünür, nə qərar verə bilər, bunu proqnozlaşdırmaq çətindir. Amma hər şeyin daha əskisi kimi olmayacağı o qədər bəllidir ki...

2014-cü ildə Demokratların lideri Obama hakimiyyətdə olanda Ukrayna Krım və Sevastopolu, başqa bir demokratın dövründə isə Donbası itirmək üzrədir. Zelenski bunun sirrini bilirmi?/musavat.com/