Kanadada keçirilən son parlament seçkiləri ölkə tarixində dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilir.

Seçkilərdə Mark Karni liderliyindəki Liberal Partiya qalib gəlsə də, səsvermənin nəticələri və kampaniya boyunca yaşananlar Kanada cəmiyyətindəki dərin parçalanmanı üzə çıxarıb. "BBC Rusça" xidmətinin təhlilinə görə, seçkilərin nəticələrinə birbaşa təsir edən əsas amil ABŞ prezidenti Donald Trampın çıxışları və siyasəti olub. Xüsusilə Trampın “Kanada ABŞ-ın 51-ci ştatına çevrilməlidir” tipli bəyanatları bir çox kanadalının səsini müəyyənləşdirib.

Mark Karni seçki kampaniyasını təkcə müxalif lider Pyer Polyevrlə deyil, həm də Trampın ritorikası ilə mübarizə üzərində qurdu. Trampın Kanada ilə bağlı sərhəd tanımayan bəyanatları və ABŞ-ın tətbiq etdiyi idxal tarifləri Liberal Partiyaya əhəmiyyətli üstünlük qazandırdı. Karni dəfələrlə vurğuladı ki, “Tramp bizi sındırmaq və Amerikanın bizi idarə etməsini istəyir” və bu tezis seçicilər arasında ciddi rezonans doğurdu. 

Seçkiqabağı dönəmdə Trampın ABŞ-a avtomobil idxalına qoyduğu rüsumlar Karniyə kampaniyasını dayandıraraq birbaşa Vaşinqtonla əlaqəyə keçmək imkanı verdi. O, ABŞ rəsmiləri ilə danışıqlar apararaq iqtisadi və təhlükəsizlik əlaqələrinin yenidən qurulacağını vəd etdi.

Karni siyasətdə yeni sima olsa da, inam qazandı

Mark Karni bu il siyasətə ilk dəfə qatılıb. O, əvvəllər Kanada və İngiltərə mərkəzi banklarının rəhbəri olmuşdu. Yanvarda baş nazir postunu tərk edən Castin Tryudonu əvəzləyən Karni qısa müddət ərzində Liberal Partiyaya liderlik edərək seçkilərə qatıldı və qalib gəldi. O, Ottavadakı seçki dairəsində özü də birbaşa qalib gəldi.

Karni kampaniyada iqtisadi təcrübəsini önə çəkərək böhran şəraitində liderlik qabiliyyətini nümayiş etdirdi. Bu, xüsusilə Trampın iqtisadi təzyiqləri fonunda seçicilərin dəstəyini qazandı.

Konservatorların nəticəsi yaxşı olsa da, qələbəyə yetmədi

Pyer Polievrenin rəhbərlik etdiyi Mühafizəkar Partiya səs faizini artıraraq 41,4%-ə çatdırsa da, birinci turlu majoritar sistemə görə parlamentdə yetərli üstünlük əldə edə bilmədi. Onlar bu dəfə parlamentdə 144 yer qazandılar – əvvəlki çağırışdan 24 mandat çox. Amma bu nəticə hökumət qurmaq üçün yetərli olmadı. 

Bundan əlavə, Polievre öz seçki dairəsində məğlub olaraq partiya daxilindəki mövqeyini zəiflətdi. Onun Trampa “yumşaq alternativ” olaraq göstərilməsi və daxili iqtisadi məsələlərə fokuslanması bəzən seçici emosiyalarını tam əhatə edə bilmədi.

Cəmiyyətin coğrafi və yaş fərqi üzrə parçalanması

Seçkilər göstərdi ki, Kanada cəmiyyəti coğrafi və demoqrafik baxımdan ciddi parçalanma yaşayır. Liberal Partiya ölkənin qərbində yerləşən və neft-qazla zəngin olan Alberta və Saskatçevan əyalətlərində açıq şəkildə uduzub. Bu bölgələrdə federal hakimiyyətə qarşı uzun müddətdir davam edən narazılıq seçkilərdə də özünü göstərdi.

Yaş fərqi də seçki davranışında mühüm amil olub: 18-34 yaş arası seçicilərin 44%-i konservatorlara səs verib, liberal partiyanı isə bu yaş qrupunun yalnız 31%-i dəstəkləyib. Trampdan narahat olanlar əsasən 60 yaşdan yuxarı seçicilər olub – bu yaş qrupunun 45%-i ABŞ prezidentindən narahat olduğunu bildirib.

Solçuların məğlubiyyəti və “NDP”nin süqutu

Bu seçkilərin əsas itirənlərindən biri sol yönümlü Yeni Demokratlar Partiyası (NDP) olub. Partiyanın lideri Caqmit Sinx Britaniya Kolumbiyasındakı dairəsində məğlub olub və bunun ardınca istefa verib. Partiyanın ümumi səs faizi isə 18%-dən 6%-ə enib. Solçu seçicilər Tramp təhlükəsini hiss edərək səsini daha güclü görünən Liberal Partiyaya yönəldiblər. 

Şaçi Kerl, “Angus Reid Institute”un rəhbəri BBC-yə bildirib: “Trampın ritorikası, anneksiya çağırışları və təhdidləri sol-mərkəz seçicilər üçün böyük motivasiya oldu və onları Liberal Partiyanın ətrafında birləşməyə vadar etdi.”

Qələbə, amma qeyri-müəyyən gələcək

Səs sayımı hələ tam başa çatmasa da, Mark Karninin Liberal Partiyası seçkilərin əsas qalibi kimi görünür. Lakin onun qarşısında ciddi problemlər var: cəmiyyətin parçalanması, iqtisadi böhran və ABŞ-la münasibətlərin yenidən qurulması.

Karni seçkidən sonra çıxışında bütün kanadalıların – hətta ona səs verməyənlərin də – maraqlarını qoruyacağını və cəmiyyətin birliyini təmin edəcəyini vəd edib.

Musavat.com bildirir ki, bu xəbər "BBC Rus" xidmətinə istinadla hazırlanıb. Orijinal məqalə və görüntülərlə tanış olmaq üçün:
https://www.bbc.com/russian/articles/cx2yvk5lq82o/musavat.com