Vahid Məhərrəmov: "Azərbaycanın istehsal etdiyi ətin maya dəyəri, satış qiyməti yüksək olduğundan rəqabət qabiliyyəti yoxdur, onu ixrac etmək mümkün deyil"

Vahid Əhmədov: "Proses daxili bazarda qiymət artımına səbəb olacaqsa, ətin ixracına imkan verilməməlidir"



Moskva meri Sergey Sobyanin bildirib ki, Azərbaycandan meyvə tərəvəzlə yanaşı, ət və ət məhsullarının da Rusiyaya göndərilməsi üçün danışıqlar aparılır. Bu vəziyyət onu göstərir ki, Qərbə münasibətdə Rusiyanın tətbiq etdiyi əks sanksiyalar bu ölkədə sözügedən məhsullara da ciddi tələbat yaradıb. Qeyd edək ki, hazırda Azərbaycandan Rusiyaya meyvə və tərəvəz ixracı xeyli artıb. Bununla şimal ölkəsi öz səhvi üzündən düşdüyü ağır durumu müəyyən qədər aradan qaldıra bilib. Lakin onun tam aradan qaldırılması mümkün deyil. Görünür ona görə də Moskva bu dəfə Azərbaycana ət və ət məhsullarının alınması üçün ağız açmaq məcburiyyətində qalıb. Onu da vurğulayaq ki, Rusiyaya kənd təsərrüfatı məhsulu ixracının artması, Azərbaycanda həmin malların qiymətinin qalxması ilə nəticələndi. Azərbaycanda hazırda ət və ət məhsulları ilə daxili imkanlar hesabına özünü tam təmin edə bilmir. Ona görə də, bu məhsulun bir hissəsini xaricdən idxal edir. Bu fonda görəsən, Azərbaycandan ət və tə məhsullarının Rusiyaya ixracının baş verməsi, ölkə daxilində həmin məhsullarla bağlı qiymət bahalaşmasına rəvac verməyəcək ki?
Kənd təsərrüfatı mütəxəssisi Vahid Məhərrəmov Azərbaycanın özü ət məhsulunun bir hissəsini idxal etdiyi halda, buradan həmin məhsulun Rusiyaya ixracının reallaşmasını mümkünsüz hesab etdi. Bu əsasda da o düşünmür ki, ölkəmizdə ət və ət məhsullarının qiyməti qalxsın: "Azərbaycanın ətlə daxili istehsal hesabına təminatı 38 faizdir. İdxal etdiyi ət məhsulları ilə bir yerdə isə bu rəqəm 40 faizdir. Rusiya isə ölkəmizdən fərqli olaraq Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının müəyyən etdiyi normaya yaxınlaşır. ÜST-də bu norma 84 kq-dır, Rusiya isə keçən il adambaşına 60 kq ət istehsal, 76 kq isə istehlak edib. Bu isə yüksək göstəricidir. Azərbaycandan fərqli olaraq, Rusiya təxminən 2 dəfə çox ət və ət məhsulları istehlak edir. Azərbaycanın potensialı olsa da, hazırda bu sahədə mövcud olan vəziyyət Rusiyaya ət və ət məhsulları ixrac etməyə imkan vermir. Ona görə ki, heyvandarlığın inkişafı üçün bitkiçilik, yemçilik, qüvvəli yem funksiyasını yerinə yetirən taxılçılıq da inkişaf etdirilməlidir. Amma aqrar sahədə mövcud olan hazırki vəziyyətdə bu sahələrin real inkişafı da mümkün deyil. Burada ciddi islahatlara ehtiyac var ki, bu da müddət tələb edir. Düşünürəm ki, Moskva meri Sobyaninin Rusiyanın ət və ət məhsullarına tələbatının ödənilməsində Azərbaycanın rolu barədə dediyi fikirlər ola bilsin ya məlumatsızlıqdan, ya dezinformasiyadan irəli gəlir. Rusiyada Azərbaycanın aqrar sahəsindəki vəziyyətlə bağlı məlumatlı olan mütəxəssislər var. Ya da ola bilsin hazırda şimal ölkəsini Azərbaycanla bağlı maraqlandıran əsas məsələ siyasi məsələdir. Rusiya siyasilərinin bu günlərdə Azərbaycana reallaşan mütəmadi səfərləri yalnız ondan xəbər verir ki, bu addımları ilə Moskva Qərblə konfrantasiya şəraitində yaşadığı itkiləri bərpa etməyə çalışır. Bildiyiniz kimi, çoxsaylı Avropa ölkələrindən Rusiyaya gətirilən çoxsaylı mal və məhsullara Kreml embarqo qoyub. Bunun müqabilində də Rusiya çalışır ki, həmin itkiləri digər ölkələrdən gətirilən məhsulların həcminin artırılması ilə aradan qaldırsın. Azərbaycanın aqrar sahəsi hazırda elə durumdadır ki, MDB ölkələr arasında adambaşına kənd təsərrüfatı və ərzaq malları istehsalı səviyyəsinə görə, ancaq Tacikistandan irəlidir. Regionda isə sonuncudur. Azərbaycan hazırda ət və ət məhsullarını digər ölkələrdən idxal edir. Hətta Hindistandan dondurulmuş ət gətiririk, Gürcüstandan isə keçən il kəsim üçün 109 min başdan çox mal-qara idxal edilib. Bu da ondan xəbər verir ki, Azərbaycanda istehlak olunan ətin maya dəyəri yüksək olduğu üçün ölkəmizə ət idxalına belə imkan yaranıb. Azərbaycanın özü istehsal etdiyi ətin maya dəyəri, satış qiyməti yüksək olduğu üçün rəqabət qabiliyyətli deyil, onu heç bir ölkəyə ixrac etmək mümkün deyil. Azərbaycanda ətin maya dəyəri 5,5 manata başa gəlir. Onun dondurulması, şotlaması da əlavə xərc tələb edir. Belədə bu əti Rusiyaya ixracı da əlavə xərcdir. Ona görə də, Azərbaycandan Rusiyaya ət və ət məhsullarının ixracı qeyri-mümkündür. Normal bazar iqtisadiyyatında bu baş tutası iş deyil. Hətta ölkəmiz kəsim üçün Rusiyanın özündən mal-qara idxal edir. Bu halda necə biz əti Rusiyaya ixrac edə bilərik".
İqtisadçı millət vəkili Vahid Əhmədov isə qeyd etdi ki, yalnız daxili bazarın tam təmin olunmasından sonra, Rusiyaya ət və ət məhsulları göndərmək haqqında düşünmək olar: "Rusiyanın bildiyiniz kimi Avropa mallarına sanksiya qoyması ilə Azərbaycan mallarının şimal ölkəsinə axını başladı. İlk olaraq, bu ölkəyə aparılan meyvə-tərəvəzin çəkisi artdı. Bu isə yerli sahibkarlar və fermerlər üçün müsbət mənada müəyyən şərait yaratdı. Moskva meri Sobyanin də Bakıya gələrək, əlavə kənd təsərrüfatı məhsulu, o cümlədən ət və ət məhsullarının da Rusiyaya göndərilməsinə nail olmaq istəyir. Azərbaycan tərəfi buna gedə bilər, burada heç bir qeyri-adi hal yoxdur. Amma prosesi elə aparmaq lazımdır ki, atılan addım daxili bazarda qiymətlərə təsir edərək, onun qalxmasına gətirib çıxarmasın. Əvvəl bu məhsullarla daxili bazarı təmin etməliyik, sonda onun Rusiyay ixracı barədə düşünmək olar. Proses daxili bazarda qiymət artımına səbəb olacaqsa, ətin ixracına imkan verilməməlidir. Lakin prosesin tənzimlənməsi də mümkündür. İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin bu işlə məşğul olan xüsusi departamenti var".
Həsən