Turizm və onunla əlaqəli olan ictimai iaşə sektoru, yəni restoran, kafe və yeməkxana biznesi dərin böhran keçirir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, koronavirus (COVID-19) pandemiyası ilə bağlı yaranan vəziyyət digər ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanın da turizm sektoruna təsirsiz ötüşməyib, mart ayından başlayaraq bu sahədə ciddi tənəzzülə səbəb olub.

Koronavirus infeksiyasının yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə Azərbaycan qonşu dövlətlər arasında dövlət sərhədində məhdudlaşdırıcı rejimin, eləcə də dünyanın əksər ölkələrində vətəndaşların səfərlərinə müvəqqəti məhdudiyyətlərin tətbiq olunması cari ilin aprel-iyul aylarında ölkəmizə gələnlərin sayında kəskin azalmaya səbəb olub və baş tutan səfərlər əsas etibarilə qeyri-turizm məqsədləri ilə həyata keçirilib.

Dövlət Sərhəd Xidmətinin məlumatına əsasən, 2020-ci ilin yanvar-iyul aylarında Azərbaycana dünyanın 152 ölkəsindən 618,3 min və ya əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,9 dəfə az əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs gəlib.

2019-cu ilin yanvar-iyul ayları ilə müqayisədə xarici ölkələrə gedən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı da azalıb. Bu dövrdə xaricə gedənlərin sayı 3,1 dəfə azalaraq 996,5 min nəfər olub.

Dünyada koronavirus infeksiyasının sürətlə yayılması turizm infrastrukturunun əsas elementlərindən olan ictimai iaşə müəssisələrinin göstəricilərində azalmaya səbəb olub. Azalmanın əsas səbəbi koronavirus infeksiyasının yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə Azərbaycan ərazisində ictimai iaşə obyektlərinin fəaliyyətinə qoyulan məhdudiyyətlər, həmçinin qonşu dövlətlər arasında dövlət sərhədində məhdudlaşdırıcı rejimin, eləcə də dünyanın əksər ölkələrində vətəndaşların səfərlərinə müvəqqəti məhdudiyyətlərin tətbiq olunması ilə əlaqədar ölkəmizə gələn əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin sayında müşahidə olunmuş kəskin azalmadır.

Turist səfərlərinin azalması nəticəsində mart, aprel, may, iyun və iyul aylarında ötən ilin eyni ayları ilə müqayisədə ictimai iaşə xidmətlərinin həcmi xeyli azalıb. Cari ilin iyul ayında ictimai iaşə dövriyyəsi ötən ilin iyul ayı ilə müqayisədə 3,7 dəfə kiçilib. Nəticədə ictimai iaşə xidmətlərinin həcmi ötən ilin yanvar-iyul ayları ilə müqayisədə 50,2 faiz azalaraq 415,3 milyon manat olub.

Bu vəziyyətin yaranmasına daxili turizmin böhran keçirməsi də mənfi təsir edib. Bakı, Sumqayıt və Abşeron rayonunda yaşayan insanların regionlara, regionlarda yaşayanların isə əks istiqamətə hərəkətinə qadağa tətbiq edildiyindən daxili turizm dərin böhran keçirir.

Bəs, yaranmış vəziyyətdən turizm və ictimai iaşə müəssisələrini necə xilas etmək olar?

Vəziyyətdən çıxış yolu yalnız məhdudiyyətlərin aradan qaldırılmasından asılıdır. Amma məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması forması turizm mütəxəsislərinin və epidemoloqların, həkimlərin rəyi nəzərə alınmaqla təmin edilməlidir. Hansı işlərin görüləcəyi barədə turizm qurumları və Operativ Qərərgah birgə qərar verməlidir.

Turizmin və ictimai iaşə müəssisələrinin dövriyyəsinin artırılması üçün ilk növbədə daxili turizmin inkişafı imkanları nəzərdən keçirilməlidir. Bu məqsədlə vahid konsepsiya yaradılmalıdır. Onun əsasında hansı rayonlarda daxili turizmi inkişaf etdirməyin mümkün olduğu aydınlaşdırılmalıdır. Həmçinin yeni epidemioloji vəziyyətə uyğun, pandemiya standartlarına uyğun şərait yaradılmalıdır ki, insanlara orada normal sanitar-epidemioloji vəziyyətdə, qida təhlükəsizliyinə əməl edilməklə xidmət göstərilsin. Bu standartları işləyib hazırlamaq lazımdır.

Karantin müddəti uzandığına görə tədbirlər cari il üçün yox, növbəti il üçün hazırlanmalıdır. Daxili turizmi inkişaf etdirmək istəyiriksə, regionlarda olan hotellərin, kafe və restoranların bütün şəraiti, postpandemiya dövründə necə işləməsi barədə tövsiyələr verilməli, həmin kafelər, restoranlar, hotellər öz standartlarına uyğun obyekti hazırlamalıdırlar.

İlk növbədə sanitar-epidemioloji şərait yaradılmalıdır, daha sonra hotellər fəaliyyətə başlamalıdır. Yeni turizm növləri də inkişaf etdirilməlidir ki, Azərbaycandan xaricə gedən turistlər artıq ölkədə istirahət etsin.

Bu dövrdə turizm şirkətlərinin bir çoxunun bağlanması, işçilərinin ixtisar olunması gözlənilir. Ancaq çalışmaq lazımdır ki, daha az itkilərlə yeni mərhələyə keçid edilsin.

Mövcud şəraitdə yeni turizm xidmətlərinə keçid baş verməsə sektorun yenidən inkişafı üçün gələcəkdə daha böyük səyləyə ehtiyac yaranacaq. Bunu nəzərə alaraq artıq bir çox ölkə turizm və ictimai iaşə sektoruna "yaşıl işıq” yandırıb. Azərbacanın da oxşar addımı atması vacibdir./Sfera.az/