ARDNŞ-in qazı bu ölkəyə neçəyə satdığı açıqlandı - min kubmetri 320 dollara...

Azərbaycan qazının Türkiyəyə hansı qiymətə satıldığına dair kommersiya sirri kimi məxfi saxlanılan məlumat açıqlanıb.

Virtualaz.org saytı Türkiyə qaynaqlarına istinadən xəbər verir ki, hazırda Azərbaycan Türkiyəyə ən ucuz qaz satan ölkədir. Türkiyənin “Hürriyet” qəzetinin yazdığına görə, dünya bazarlarında neftin qiymətinin artıb-enməsi ilə bağlı Türkiyənin idxal etdiyi enerjidaşıyıcılarına görə bu il milyardlarla dollar artıq vəsait ödəməsi gözlənilir.

Hazırda Türkiyə xaricdən idxal etdiyi neftə və qaza görə 60 milyard dollar ödəyir. İlin sonunda bu rəqəm daha 2 milyard arta bilər.

Beynəlxalq Valyuta Fondunun hesablamalarında deyilir ki, Türkiyə 2017-ci ildə neft-qaz idxalına görə 70 milyard dollar ödəməli olacaq. Ekspertlərin qənaətinə görə, Türkiyənin neftə və qaza olan tələbatını ödəmək üçün hər il bu qədər böyük vəsait xərcləməsində idxal olunan təbii qazın da payı yüksəkdir.

Hazırda Türkiyə qaza olan tələbatını əsasən Rusiya, İran və Azərbaycandan mavi yanacaq idxalı hesabına ödəyir. İran Türkiyəyə qazı ən baha, Azərbaycan isə ən ucuz satan ölkədir. Belə ki, Türkiyə İrandan aldığı qazın min kubmetri üçün 490 dollar, Rusiyadan aldığı qazın min kubmetri üçün 420 dollar, Azərbaycandan aldığı qazın min kubmetri üçün isə 320 dollar ödəyir.

Qeyd edək ki, Türkiyə Azərbaycandan ildə 6 milyard kubmetr qaz alır. Deməli, Azərbaycan Rusiyaya nisbətən Türkiyəyə 100 dollar ucuz satmaqla bu ölkəyə hər il 600 milyon dollar güzəştə gedir. Türkiyənin İrandan aldığı qazın qiyməti ilə müqayisədə isə bu rəqəm daha da yüksəkdir.

“Hürriyet” onu da yazır ki, hazırda enerji çevrələrində Azərbaycanın 2018-ci ildən etibarən TANAP kəməri vasitəsilə Türkiyə üzərindən nəql edəcəyi 10 milyard kubmetr qazın 8 milyard kubmetrinin bu ölkədə qala biləcəyi haqda məlumatlar dolaşır.



Xatırladaq ki, Türkiyə “Şahdəniz-2”-dən Avropaya ixrac olunacaq Azərbaycan qazının əsas hissəsinin onun nəzarətinə verilməsi uğrunda çoxdan mübarizə aparır. Azərbaycana isə bu variant, yəni Türkiyə üçün ucuz qaz mənbəyi kimi qalmaq qətiyyən sərf etmir. Türkiyə planlaşdırır ki, tranzit ölkə mövqeyindən istifadə edərək Azərbaycandan ucuz aldığı qazı daha baha qiymətə Avropaya satsın.

Türkiyənin enerji çevrələrindəki qaynaqlar bildirir ki, hazırda ARDNŞ (SOCAR) bu ölkənin qaz operatoru olan İĞDAŞ-ı almaq üçün danışıqlar aparır. Əgər ARDNŞ bu şirkəti alası olsa, o zaman Avropaya ildə 10 milyard kubmetr qaz nəqli heç məntiqli olmayacaq. Çünki tranzit haqları nəzərə alınmaqla qazı Avropada Türkiyədən daha ucuz satmış olacaq.

Türkiyədə hesab edirlər ki, ARDNŞ-in ixrac qazının hamısını bu ölkə bazarında tükətməsi daha sərfəli olardı. Lakin Türkiyənin enerji çevrələrindəki digər səlahiyyətli şəxs isə Transadriatik Qaz Kəmərinin (TAP) TANAP-ın davamı olduğunu və əsas məqsədin Avropaya qaz ixracı olduğunu qeyd edərək belə ssenarini real hesab etməyib.

Analitiklərin qənaətinə görə, Türkiyə aldığı qazın daha ucuz başa gəlməsinə nail olmaq üçün alternativ mənbələr axtarmalıdır.

Qeyd edək ki, Azərbaycanın Türkiyəyə ən ucuz qaz satan ölkə olduğu əslində çoxdan məlumdur, lakin tərəflər kommersiya sirri olduğunu əsas gətirərək qiyməti rəsmən açıqlamırlar. Azərbaycanın Tükiyəyə ucuz qaz satması iki ölkə arasında dostluq və qardaşlıq münasibətləri baxımından məntiqli görünür. Lakin eyni zamanda Türkiyənin Ermənistanla sərhədlərini bağlı saxlamaqla ildə nə qədər qazandığını da ortaya qoyur. Yəni Türkiyə Ermənistanla sərhədlərini açsaydı, iqtisadi baxımdan Azərbaycanın qaza görə “bağışladığı” məbləğin yarısını da qazana bilməzdi. Amma...



Amma Türkiyənin xarici işlər naziri Əhməd Davudoğlu millət vəkilləri ilə görüşündə Ermənistanla sərhədlərin açılmasına dair hazırlıqların və müzakirələrin davam etdiyini təsdiqləyib.

Doğrudur, bu dəfə Türkiyə iqtidarı 2009-cu ildə olduğu kimi prosesi Bakıdan gizlətməyə çalışmır və sərhədləri Azərbaycanı yola gətirmək mümkün olarsa, açmaq niyyətindədir. Lakin hər halda Türkiyə Azərbaycanın maraqlarını nəzərə almadan siyasət aparmağa cəhd etsə, hansı ciddi itkilərlə qarşılaşcağını da nəzərə almalıdır.