Əhməd Əhmədzadənin vəzifədən alınacağıgündəmə gəldi

Su aydınlıqdı deyiblər. Eyni zamanda ilkin həyatın suda başlandığını nəzərə alsaq, su həyatdır deyiminə də haqq qazandırmaq olar. Lakin, Azərbaycanda adı suyla bağlı olsa da aydınlıqdan, həyat əlamətindən çox-çox uzaq olan bir qurum var. Bu Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC adlanan dövlət təşkilatıdır və bu ASC-nin fəaliyyətini azacıq araşdıran kimi burada baş verənlərin təsirindən adamı tər-su yuyub aparır. Kənd təsərrüfatının çox mühüm sahəsi olan əkinçiliyin inkişafı üçün zəruri olan suvarma sistemlərinin işinin təşkilinə və torpaqların şoranlaşmasının qarşısının alınmasına məsul olan bu təşkilat hər il dövlət büdcəsindən kifayət qədər vəsaitlə təmin olunsa da, kəndlilərin problemləri bitib tükənmək bilmir. Statistik məlumatlara əsasən, təkcə 2005-2012-ci illər ərzində ASC-yə dövlət büdcəsindən 1,1 milyard dollar vəsait ayrılıb.Bundan əlavə olaraq beynəlxalq maliyyə institutlarından 600 milyon dollar kredit alınıb. Son on il ərzində meliorasiya tədbirlərinə ayrılan vəsaitin həcmi 7,3 dəfə, bütün maliyyə mənbələri hesabına bu sahəyə əsaslı kapital qoyuluşu isə 48 dəfəyə qədər artıb. İlk baxışdan bu qədər ciddi investisiya qoyuluşundan sonra meliorasiya sahəsində artıq elə də ciddi problemin olmadığını düşünmək olar. Təəssüf ki, bütün sahələrdə olduğu kimi,burada da korrupsiya suyun aydınlığını bulandıra bilib.Büdcədən ayrılmış vəsaitin çox böyük hissəsi Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin yerli şöbələrinin vasitəsilə məmimsənildiyi üçün bu sahədə həllini gözləyən problemlərin sayı gündən-günə artmaqdadır.Tərkibində 120-dən artıq idarə və təşkilatı birləşdirən ASC-nin illik dövriyyəsinin təqribən 1 milyard manatdan çox olduğu bildirilir. 20 ildən artıq müddətdə ASC-yə rəhbərlik edən Əhməd Əhmədzadənin fəaliyyəti nəticəsində bu gün təşkilat ən çoxkorrupsiyalaşmış bir orqan kimi tanınır. Məhz bu “uğurlu fəaliyyət” Əhmədzadəni həmişə mətbuatın diqqətində saxlayıb. Vaxtilə Ali Sovetin deputatı olarkən 1991-ci ildə müstəqillik haqqında aktın əleyhinə səs verməsinə baxmayaraq, müstəqil dövlətimizin ən çox xeyrini görənlərdən bir də elə Ə.Əhmədzadədir. 20 ildir ki, dövlət vəsaitlərini mənimsəyib üstündən də su içən ölkənin baş suçusu həm də böyük sərvətə sahib olan məmur oliqarxlar siyahısında sabitqədəmlərdən biridir.Rəhbərlik etdiyi sahəyə hər il ayrılan milyonlarla vəsaitin 70-80 faizinin təyinatı üzrə xərclənməyib mənimsənilməsinin nəticəsidir ki, bu gün kənd təsərrüfatının ən böyük problemlərindən biri torpaqların şoranlaşmasıdır.ASC-nin sənədlərində Azərbaycan dünyanın ən inkişaf etmiş suvarma və meliorasiya şəbəkəsinə sahib olsa da, əslində bu sistem hələ də sovetlərin dövründə görülmüş işlər hesabına ayaqdadır.Əvəzində isə Ə.Əhmədzadəyə bağlılığı şübhə doğurmayan şirkətlərin müxtəlif tenderlərdə “qalib gəlməsi” ilə külli miqdarda vəsaitlər rahatlıqla mənimsənilir.Belə “tender ulduzlarından” birinin “İlqar MR” MMC şirkəti olduğu bildirilir.Bu şirkətin Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin əksər tenderlərinin iştirakçısı və qalibi olduğu məlumdur.Bu şirkətin son “uğurlarından” biri Ağsu Suvarma Sistemləri İdarəsi üçün ayrılmış 150 min manatın xərclənməsində özünü göstərib. Belə ki, idarənin hesabına ayrılmış vəsaitin bu MMC tərəfindən hara xərclənməsi haqqında heç bir məlumat yoxdur. Tender oyunlarında daha çox adı keçən müəssisələr siyahısında “Anar-B” MMC-nin də adını çəkmək olar. Maxinasiyaların aparılmasında digər mühüm bir vasitə isə ASC-yə daxil olan Texnoloji İstehsalat və Komplektləşdirmə İdarəsidir. Hər il müxtəlif texniki avadanlıqların, ehtiyat hissələrinin alınması adıyla bu idarə vasitəsilə milyonlarla manat vəsait mənimsənilir.Təkcə 2013-cü il ərzində bu idarə vasitəsilə 18 milyon 132 min manat köçürmə əməliyyatı həyata keçirilib.
Ə.Əhmədzadənin rəhbərlik etdiyi ASC kəndlilərə suyu satmaq üçün xüsusi məharət sahibidir.Hər il bu su satışından qanunsuz olaraq əldə olunan milyonlarla manat isə mənimsənilir. Dövlət kənd təsərrüfatının inkişafını təmin etmək üçün böyük məbləğdə subsidiyalar ayırır. Belə yardımlardan biri də kəndlilərin əkin sahələrinin suvarılması üçün istifadə etdikləri suya görə ödədikləri məbləğə tətbiq edilən güzəştlərdir. Amma, bu güzəştlər nəinki nəzərə alınmır, əvəzində kəndlilərə su pulu toplamaq üçün əsl divan tutulur. Kəndlilər və fermerlər istifadə etdikləri hər 1000 kub metr su üçün 50 qəpik ödəməli olduqları halda onlardandəfələrlə artıq pul toplanılır.Əldə etdiyimiz məlumata əsasən, suvarma üçün qanunsuz olaraq hər dəfə 8-10 manat arası pul alınır ki,bu da təxminən ödənilməli olan vəsaitdən 10 dəfə çox deməkdir. Mütəxəssislər bildirirlər ki, hər hektarın suvarılması üçün uzağı 1100 kub metr su sərf olunur və il ərzində 3 dəfə suvarma aparılması lazımdır. Buradan aydın olur ki, kəndlilər hər hektar üçün il ərzində cəmisi 2-3 manata yaxın ödəməli olduqları halda hər dəfə bundan dəfələrlə artıq vəsait ödəyirlər. Aldığımız məlumatlara görə, bu vəsaiti vermək istəməyənlərin sahələrinə demək olar ki,su verilmir. Azərbaycanda ümumilikdə 3,2 milyon hektar əkinə yararlı torpaq sahəsi vardır və bunun 1,3 milyon hektarını suvarılan torpaqlar təşkil edir.Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC əkin sahələrinə suyun verilməsini təmin etmək üçün fəaliyyət göstərən Suvarma Sistemləri İdarələri vasitəsilə yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, suvarılan hər hektara görə kəndlilərdən və fermerlərdən il ərzində orta hesabla 20-25 manat artıq vəsait toplayır. Fermer və kəndlilərdən bu yolla il ərzində 25-30 milyon manat toplanıldığı bildirilir. Əldə olunan milyonlarla manat vəsait isə ASC rəhbərləri tərəfindən mənimsənilir.Ölkə rəhbərliyinin kənd təsərrüfatının inkişafını təmin etmək məqsədilə imzaladığı fərmanlara məhəl qoymayan Ə.Əhmədzadənin rəhbərlik etdiyi Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC öz fəaliyyəti ilə gəliri torpaqdan olan kəndlilərin vəziyyətini dözülməz həddə çatdırıb. ASC-nin rayon şöbələrində vəziyyət pik həddindədir. Kəndlilərin şikayətləri, problemləri qulaqardına vurulur, əvəzində onlardan toplanan pullar hesabına var-dövlət sahibi olan idarə rəhbərləri komfortlu həyat tərzi keçirir, öz bahalı maşınlarında istədikləri vaxt işə gəlir,istəməyəndə isə günlərlə yoxa çıxırlar.Tamamilə cəzasız qalacaqlarından əmin olan məmurların rayonlarda törətdikləri özbaşnalıqlar haqqında dəfələrlə həyəcan təbili çalınsa da, Ə.Əhmədzadə öz işçilərinə nədənsə “gözün üstə qaşın var” deməyi məsləhət bilmir.
Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-də artıq 20 ildən çoxdur ki, şəriksiz hakimiyyətini yaradan Ə.Əhmədzadə eyni zamanda müxtəlif sahələri əhatə edən geniş biznes şəbəkələrinə nəzarət edir.Lakin,onun bu sahədəki fəaliyyəti haqqında geniş məlumatlara rast gəlmək mümkün deyildir. Biznes şəbəkələrini ictimaiyyətin diqqətindən yayındırmağa çalışan Ə.Əhmədzadənin şirkətlərinə oğlu Cuma Əhmədzadənin rəhbərlik etdiyi bildirilir. Daha çox kurasiyasında olan və özünə doğma sandığı Qax-Zaqatala bölgələrində çoxsaylı iaşə obyektləri, otellər,restoranlar, istirahət mərkəzləri bu biznes şəbəkəsinin tərkib hissələridir. Bu obyektlərin Cuma Əhmədzadənin “Uluyurd” MMC şirkətinə daxil olduğu bildirilsə də heç bir rəsmi mənbədə bu barədə hər hansı sənədə rast gəlmək mümkün deyil.Qax rayonunda yerləşən beşulduzlu “El Resort” otelinin də Əhmədzadələrin biznes layihələrindən biri olduğu məlumdur.Lakin, həmişə mediyanın diqqətində olan, adı korrupsiyaner məmurlar siyahısında ilk sıralardan düşməyən Ə.Əhmədzadə öz varidatının təhlükəsizliyini təmin etməyi də yaddan çıxartmayır. Təcrübəli birisi kimi hər an “vurula” biləcəyini gözəl bilən ölkənin baş meloratoru öz biznesini ofşor zonalar daşımaqla gələcək təhlükəsizliyini təmin etməyi planlaşdırır. Verilən məlumatlara əsasən, Cuma Əhmədzadə 2002-ci ildə Londonda qeydiyyatdan keçmiş “Adviserco”LTD adlı şirkəti satın alaraq “Uluyurd” MMC-nin bu ad altında rebrendinqini həyata keşirib. ASC rəhbərinin biznesmen oğlunun əksər vaxtlarda Londonda yaşadığı da məlumdur.
Ə.Əhmədzadənin 20 illik “gərgin fəaliyyətinin” nəticələrini xalqımız 2010-cu ilin Kür daşqınları zamanı yaxşı görmüşdü. Kür daşqınlarının fəlakət həddində olmasının bilavasitə günahkarı kimi bu sahədə lazımi tədbirləri görməyən,vəsaitləri aidiyyatı üzrə xərcləməyərək mənimsəyən Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin rəhbəri Ə.Əhmədzadənin adı hallandırılsa da, o vaxt meliorator seldən quru çıxmağı bacarmışdı. Ekspertlərin bildirdiyi kimi 2010-cu il daşqınlarının baş verməsinin ən əsas səbəblərindən biri su təsərrüfatı sistemlərinin düzgünqurulmaması,meliorasiya,drenaj, sahilbərkitmə, bəndvurma işlərinin aparılmaması idi. Dövlət büdcəsinə heç də ucuza başa gəlməyən həmin daşqınlardan sonra Ə.Əhmədzadənin vəzifədən alınacağı və məsuliyyətə cəlb olunacağı gözlənilsə də, bu baş vermədi. Bunun əsas səbəbi isə daşqınlardan sonra cəmiyyətdə yaranmış narazılıq dalğasının hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması idi.Çünki, bu məsələdə hakimiyyətdə uzun illər təmsil olunan bir məmurun günühkar olmasının etirafı çox böyük rezonans doğura bilərdi. Bunu nəzərə alan iqtidar strateqləri mümkün narazılıqlardan yayınmaq üçün məsələnin ictimailəşməsinə imkan vermədi. Amma,ƏhmədƏhmədzadənin hakimiyyətin “qara siyahısına” düşdüyü heç kimdə şübhə doğurmur.Təsadüfi deyil ki, iqtidarın əsaslı kadr dəyişikliklərinə gedəcəyi bildirilən kimi adı çəkilən ilk məmurlardan biri yenə də Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC-nin qocaman rəhbəri oldu. Bildirildiyinə görə, onun vəzifədən gedəcəyi tarix elə də uzaqda deyil. Görünür, ölkənin bir nömrəli melioratoru öz vəzifə kürsüsü ətrafında da lazımi bəndvurma, sahilbərkitmə işləri apara bilməyib. Yəqin ki, bu sel onu da öz ağuşuna alaraq aparacaqdır.Maraqlıdır ki, haralara?
NİCAT MAHMUDOV