Ərzurum valisi: “Bizim qardaşlığımız, bir millət olmağımız müzakirə mövzusu olmamalıdır”

Ərzurum vilayətinin valisi Əhməd Altıparmak bir qrup jurnalistə müsahibə verib. Müsahibə əsasən türk dünyası, Türkiyənin durumu, ona qarşı edilən təzyiqlər, Ankaranın son zamanlar ərəb dünyası ilə əlaqələrinin gücləndirməsi və digər mövzularda olub.

-Cənab vali, Azərbaycan və Türkiyə arasında dostluqdan hər zaman danışılır. Bu dostluq özünü nədə ifadə edir?

- Azərbaycan-Türkiyə dostluğu artıq möhkəm təməllər üzərində qurulub. Bəli, birinə türk, birinə azəri deyilə bilər, ancaq bunların hər biri türkdür. Dini, dili bərabər olan, tarixdə eyni taleyi paylaşan bir millətik. Başqa sözlə, bu dostluq və qardaşlığı çox danışılacaq və müzakirə ediləcək bir məsələ olmamalıdır. Biz onsuzda qardaşıq, əks halda indi eyni dildə söhbət etməzdik. Yəni genlərimiz və mədəniyyətimizdə var olan bu reallıq Türkiyədə də, Azərbaycanda da hər kəsin bildiyi məsələdir. Bu mənada bizim qardaşlığımız, bir millət olmağımız müzakirə mövzusu olmamalıdır.

-Azərbaycanda Ənvər Paşanı, Nuru Paşanı hər kəs tanıyır. Bəs Ərzurumda Seyidovlar haqqında məlumatlar varmı?

-Bəli, o zamanlar da Nuru Paşa Bakıda olub və bunu hər bir azəri qardaşımızın bilməsi müsbət haldır. Seyidovlar haqqında Azərbaycanda geniş bilgilərin olmaması əslində normaldır. Məlumat üçün sizə deyim ki, Seyidov Bakıdan Türkiyəyə göndərilən azərbaycanlı qardaşımızdır və burada qəhrəmanlıqlar göstərib, tarixə istiqamət verib və sonda şəhid edilməsi bizə məlumdur. Ərzurumda bu haqda çox insanımız bilir. Sizə deyim

ki, biz Ərzurumda bir parka Seyidovun adını vermişik, hazırda nəzərdə tuturuq ki, bir orta məktəbə də, onun adını verək. Bunun kimi bir çox yerlərə də, onun adı verilə bilər. Seyidov bu hadisələri necə yaşayıb, nədən Ərzurumda bu şəxsə qarşı böyük hörmət var? Sizə bildirim ki, Azərbaycanda olan azəri müsəlman qardaşlarımız toplanıblar, bildiriblər ki, türk qardaşlarımız çox böyük ehtiyac içindədir, yeyəcəyə və geyimə ehtiyacları var. Beləcə qardaşlarımız imkanları olduğu qədər zəruri əşyaları toplayaraq qatarla bura göndəriblər. Bu əşyaların üzərinə Seyidovu qoyublar və həm də onunla bura bir məktubda göndəriblər. Məktubda azəri qardaşlarımız qeyd ediblər ki, biz, sizə bu qədər şeylər göndərsək də, bunun ehtiyacları ödəməyəcəyini bilirik, ancaq ehtiyacınız olarsa, təmsilçimiz Seyidovla bizə xəbər göndərməyiniz yetərlidir və biz yenidən toparlanıb mümkün olan qədər mallar göndərək. Bundan ayrıca qeyd edilib ki, ermənilərlə bağlı sıxıntınız olarsa, bizə xəbər verin köməyinizə çataq. Həqiqətən də Seyidov bura gəlib və bu torpaqlarda böyük qəhrəmanlıqlar göstərib. Həmin ərəfədə Ərzurumda əli silah tutan hər kəs əsgəri xidmətə göndərilmişdi. Əsgərimizin bir qismi Çanaxqalada, bir qismi Yəməndə, bir qismi başqa yerlərdə savaş verirdi. Bu durumda Ərzurumda qadınlar, uşaqlar, yaşlı insanlar qalmışdı. Seyidov kimi gənc, enerjili, dinamik və bilgili bir insan gələndən sonra burada çox nüfuz qazanıb. Seyidov yerli bələdiyyə ilə böyük iş birliyində olub, heyətlər quraraq ermənilərə qarşı dirəniş göstəriblər. Düşmən türkləri savaşda deyil, tələyə salmaqla öldürüb. Seyidovu da, görüş keçirəcəyik yalanı ilə bəlli yerə dəvət edərək orada qətl həyata keçiriblər. Beləcə Seydov burada şəhid olub. Seyidovla bağlı Ərzurumda çoxlu sayda xatirələr var. Ayrıca savaş zamanı azəri qardaşlarımız burada yetim qalan uşaqların rus və erməni əlinə keçməsin deyə körpələri toplayaraq burada yetimxanalar yaradıblar.

-Dünya erməni soyqrımının olmadığını bilsə də, belə bir hadisənin olduğunu elan edir. Niyə qərb, Avropa ölkələri bu cür davranır, məqsəd nədir?

-Məhz ermənilər bəzi dövlətlərin təhriki ilə ən pis dönəmlərdə Türkiyəni arxadan vurublar. Bu saat dünya mediası onların əlindədir. Bunu bir kənara qoyaq. Baxın, tarixdən gələn güclü millətlər var. Bu millətlər güclü dövlətlər qurublar. Belə millətlər bir növ toplumda yaşayan əsilzadələr kimidir. Əsl güclü və soylu ailələr özlərinə qarşı edilən pisliyi heç zaman gündəmə gətirməzlər. Əksinə, çalışarlar ki, bu mövzunu qapatsınlar, özlərinə edilən pisliyin cəmiyyət içində yayılmasını istəməzlər. Bizim türk millətimiz də, bu cürdür. Odur ki, zamanında “biz türkləri kəsdilər, arxadan vurdular, dövlətimizi dağıtmaq istədilər” deyə, dünyada səs salmaqla bir şey qazandırmayacağını düşünərək bu mövzuda çox danışmayıblar. Həm də, böyük millətlər pislik etməz, insanları məscidlərə toplayaraq yandırmaz. Bizim tariximizdə belə hallar olmayıb. Biz tariximizlə nə qədər qürur duysaq da, azdır. Mən azəriləri, türkmənləri, qazaxları, qırğızları-hər kəsi nəzərdə tutaraq bu fikirləri deyirəm. Balkanlarda milyonlarla türk vardı. İndi bu türklər haradadır? Uzaq olmayan keçmişimizdə Xocalıda, Serbiyada soyqrımlar BMT-nin gözü qarşısında yaşandı, amma buna susdular. Niyə? Çünki bu siyasət, oynanılan oyunlardır. Odur ki, bizlər gələcək nəsilləri bu məsələlərin fərqində olaraq böyütməliyik, bir-birimizə dəstək verməli və güclü olmalıyıq. Türk, azəri, özbək, qırğız demədən önəmli olanı bu dəstəyi gələcək nəsillərə də saxlamalı, qardaşlığımızı daha irəli aparmalıyıq.

-Ermənistanla sərhəd bölgədə yaşayan böyük bir şəhərin rəhbərisiniz. Bəzən Türkiyədə “Ermənistanla sərhədlər açılsın” kimi çağırışlar olur. Siz sərhədlərin açılmasını mümkün sayırsınızmı?

-Bizim bu mövzuda söyləyəcək sözümüz yoxdur. Biz xarici siyasətlə məşğul olmuruq. Türkiyənin Xarici İşlər Nazirliyi xarici siyasəti var. Ancaq azəri qardaşlarımız əmin olmalıdır ki, Türkiyə Azərbaycanın əleyhinə olaraq bu işləri qəbul edərək Ermənistana hə deməz.

-Siz elan edirsiniz ki, azərlər, özbəklər, qazaxlar, qırğızlar türklər bir olsa BMT-də daha güclü olarıq. Artıq türk dövlətləri uzun illərdir müstəqillik əldə ediblər, ortada Azərbaycan-Türkiyə qardaşlığı daha çox görünür. Nədən bütün türk dövlətləri bir araya gələ bilmirlər?

- Vacib olan olan millətlərin dostluğu, bir qandan və kökdən gəldiyini bilməsidir. Mən hesab edirəm ki, bu məsələ olduqca önəmlidir, birinin başı dərdə düşdüyü zaman qardaşlarından dəstək almasıdır. Baxın, bir xristian ölkəsində hansısa hadisə olanda Türkiyədən və bütün türk ölkələrindən bir yardım etmə prosesi başlanılır. Bizim inancımızda ehtiyacı olan hər kəsə yardım etmək əsasdır. Bu mənada təbii ki, hər bir ölkənin özünün siyasəti var. Əsl olanı onların dünya millətləri sırasında yaşadığı sıxıntı zamanı qardaşların ona dəstək olmasıdır. Bunu etmək üçün yeni nəsillər daha problemsiz bu qardaşlığı mənimsəyəcək. Təbii ki, hər bir millətin öz siyasəti, öz maraqları var. Bu dəngələri nəzərə almaq lazımdır.

-Dünya mediası yazır ki, indiki Türkiyə dövləti və hökuməti yeni osmançılıq siyasəti həyata keçirir və bu narahatlıq yaradır. Doğurdanmı hazırda Türkiyəyə qarşı edilən təzyiqlər məhz bu siyasətlə bağlıdır?

- Güclü bir Türkiyə tarixi olan bir Türkiyə deməkdir. Təbii ki, bunu da heç kim istəməz. Çünki bu bölgədə tarixdən gələn, genlərində imperatorluq olan belə bir ölkənin oyanışını arzu etməzlər. Ancaq bu o demək deyil ki, Türkiyə dövləti gücləndikdən sonra imperatorluğun ərazisi olmuş torpaqları istəyəcək. Belə bir şey yoxdur. Ancaq buna rəğmən vəziyyəti

qarışdırmaq onlar üçün ən yaxşı idarəetmə tərzidir. Əgər Türkiyəni qarışdırarlarsa, daha yaxşı idarə edərlər, maraqlarını təmin edərlər. Məhz bu səbəbdən də, ölkəmizə qarşı tələlər qurulur, müdaxilələr olur. Ancaq bu müdaxilələr hər zaman olub və bundan sonra da olacaq. Bu müdaxilələrin olacağını bilərək bizlər öz içimizdə birliyimizi və bütövlüyümüzü saxlamalıyıq.

-Niyə Türkiyənin son illər daha çox ərəb coğrafiyasına istiqamət götürüb, türk cümhuriyyətləri ilə münasibətlərin arxa plana atıb?

- Fikrimcə, bu yanaşma doğru deyil. Bunun doğru olmadığınə sizdə bilirsiniz. Çünki millətlərin sərbəst gediş-gəlişi var. Əgər Suriya və İraqda düzən pozulmasaydı, daha yaxşı münasibət olardı.Türkiyə cümhuriyyətlərinin türk milləti və cümhuriyyətində ayrıca yeri var. Bu münasibətlər dərinləşməkdə davam edir.

-Ərzurumda ciddi seçki rəqabəti yaşanır, siz vali qismində seçki kampaniyasına qatılırsınızmı?

- Bizim oturduğumuz məqam siz deyənlərə imkan vermir. Biz sadəcə seçkilərin təhlükəsizlik və əmin-amanlıq içində keçirilməsi üçün əlimizdən gələni edirik. Yəni seçkilərə qatılan partiyalar bizimlə eyni məsafədə durur. Bizdə onların güvən içində təbliğat kampaniyası aparması üçün çalışırıq.

Hüseyn ABBASOĞLU