2013-də də parçalanmış düşərgə Azərbaycan naminə
birləşə bilmirsə seçki perspektivləri dəfn olunub

Qərbin və Rusiyanın hakimiyyəti dəyişmək projesi barədə “Gündəm-xəbər”də...

İndi siyasi kəsimi müxalifətin seçkidəki davranışları maraqlandırır. Əliyev rejiminə alternativ qüvvə kimi özünü təqdim edən İctimai Palatadakı partiyalar 2013 seçkilərinin sınağından necə çıxacaq, marafona hansı formatda qoşulacaq və müxalifət protest elektoratı ətrafına toplaya biləcəkmi? Bu labirint suallar qarşısında 20 ildir çaşqınlıq içində qalan azəri toplumu nə müxalifətdən imtina edə bilir, nə də siyasi səhnəyə yeni avanqard çıxara.

“Lazım” və “Vahid”in 20 illik yubileyi

Nəticə etibarı ilə mövcud ənənəvi müxalifət üçün son şans olan 2013 seçkiləri həm də toplumun müqavimət əzmini özündə yenidən toplamaq imkanı idi. Ancaq heyf ki, xalq İlham Əliyevin 10 illik hakimiyyəti dövründə siyasi arenaya yeni qüvvə yetişdirib çıxara bilmədi. Odur ki, cəmiyyət məcburən bu il də “köhnə qvardiya” ilə seçkiyə getməyə məhkum olunub.
Bir çoxlarısa ümid edirdi ki, müxalifət nəhayət 20 illik ambisiyalarına son qoyub vahid namizədlə seçkiyə qatılacaq. Mətbuatda, sosial şəbəkələrdə geniş müzakirə və mübahisə predmetinə çevrilmiş vahid namizəd problemi isə həll olunmadan cəmiyyətin yenə öhdəsinə buraxıldı. Bizdə isə kütlələr həmişə güclü təşkilat və lideri qarşısında görmək istəyir. Onlar kortəbii mübarizənin sonunda qələbə qazanacaqlarına inanmırlar.
Bu anlamda müxalifətin üzərinə məhz xalqın tələb etdiyi missiyanı yerinə yetirmək düşürdü. Belə ki, 20 illik diktatura rejimindən xilas olmaq üçün Azərbaycan naminə müxalifət nə olursa-olsun 2013-də birləşməli, vahid namizədlə seçkiyə getməli idi. Amma insanların seçkiqabağı vahid namizəd nicatı tezliklə dəfn olundu. Necə ki, iqtidarın “Lazım”ı gəlmirdisə, müxalifətin də “Vahid namizəd”i eləcə zühur etmədi. Başqa sözlə desək, “Lazım” və “Vahid”in 20 illik yubileyini qeyd etmək vaxtıdır.
Axı onlar xalqı barmağına dolamaqla məşğuldurlar?! Belə olmasaydı ən azı biri çıxıb gələrdi. Necə ki, Müsavat başqanı İsa Qəmbər vahid namizədi Şaxta Babaya bənzətmişdi. İ.Qəmbər vahid namizədin mümkünsüz bir ideya olduğunu vurğulayaraq bütün insanlara təxminən belə mesaj vermişdi: “Özünüzü yormayın, müxalifətin vahid namizədi olmayacaq”.

Ziyalıların “sezonu”

Beləliklə, Azərbaycanın politik təbəqəsi anladı ki, seçkilər müxalifət üçün alverdir, şoudur, publika önündə icazəli qəhrəmanlıq şansıdır. Başqa heç nə. Yoxsa Azərbaycanın xilası naminə müxalifət hətta şeytanla da müttəfiq olmalıydı. Apolitik kütləyə gəlincə, onlar çoxdan seçkiləri də, mitinqləri də boykot ediblər. Bu təbəqəni yalnız dolanışıq düşündürür. Bu elektoratı qazanmağın yolu isə onların yanında olmaq, sosial tələblərlə aksiyalar keçirmək idi. Bunu da etmədilər.
Yerdə qalan intellektuallar, yeni yetişən etirazçı gənclik, müxtəlif təşkilatların isə heç bir siyasi hakimiyyət ambisiyası yoxdur. Hətta böyük bir ümidlə baxdığımız Ziyalılar Forumu da seçkilərə qoşulmayacağını elan edib. Doğrudur, qurum manipulyasiyalar edir, təşkilatın içindən prezidentliyə namizəd çıxa biləcəyini istisna saymır, “El” təşkilatını önə çıxarır.
Lakin ZF-nun daxilində ciddi təlatümlər və fikir ayrı-seçkiliyi mövcuddur. Forumda biri-birinin mövqeyini bölüşməyən ziyalılar var və onların təklifləri yeknəsəq şəkildə qəbul edilmir. Deməli, ziyalılar yalnız xalq hərəkatı başlansa burada aparıcı rolunu oynaya bilər. Onlardan xalq hərəkatını yetişdirmək, seçkilərdə iştirakını gözləmək lüzumsuzdur. Martda elan olunacaq “EL” təşkilatı isə “yaz gələr artar qəmin, əriyib suya dönərsən, axıb çaya gedərsən” şeirini yada salır.
Çünki ciddi bir istəyi olan təşkilat yazı-qışı, fəsilləri gözləməməlidir. Bu tərəvəz ticarəti deyil ki, sezonu gözləyəsən. Mübarizə həyat tərzi olmalıdır. Yox əgər, mövsümlərarası fəaliyyət göstərirsinizsə, onda tərəvəz alverindən fərq etmir. Üstəlik, seçki ilində yaz aylarını gözləmək mənasızdır. Seçkiyə cəmi 7 ay qalır və bu müddət ərzində insanları təşkilatlandırmaq lazımdır, hər bir keçən saniyə qızıldan qiymətlidir. Amma belə görünür ki, müxalifət və ziyalıları zamanın su kimi getməsi həyəcanlandırmır.

Rus müxalifəti ilə əməkdaşlıq?

O ki qaldı Demokratik Qüvvələrin Məşvərət Məclisinə bu, qeyri-ciddi qurum təəssüratı bağışlayır. AXCP - Müsavat İP timsalında birləşmiş görünməyə cəhd göstərir, digər siyasi liderlər isə yaxasını kənara çəkiblər. Çoxdan etimadını itirmiş AMİP lideri Etibar Məmmədov seçkilərdə iştirak etmək istəmədiyini elan edib, ALP lideri Lalə Şövkət müxalif düşərgədəki dava-dalaşlardan, etimadsızlıqdan bezərək birlik perspektivinə son qoyub. KXCP sədri Mirmahmud Mirəlioğlu nə istədiyini özü də bilmir, kiminlə müttəfiq olduğu da bəlli deyil, ADP sədri Sərdar Cəlaloğlu real tənqidlər söyləsə də, intriqalar yaratmaqdan başqa işi yoxdur.
Konstruktiv müxalifət adlanan təşkilatlardansa danışmağa dəyməz. Rəsul Quliyevin ölkəyə qayıdışı isə “Vahid namizədlə” “Lazım”ın gəlişinə oxşayır. Bəs nə etməli və seçkilərin taleyi necə olacaq? Müxalifətin hakimiyyətə təzyiq göstərmək, islahatlara başlatmaq, kütləvi aksiyalar təşkil etmək potensialı varmı?
Gedişat göstərir ki, müxalifət perspektivlərin tükəndiyini görüb ümidini xaric faktora bağlayıb. Bəlkə Qərb və ya Rusiya burada dəyişiklik planı qura və həmin layihədə onlar da rol ala. Amma unudurlar ki, hər iki super dövlətlərin Azərbaycanda dəyişiklik maraqları olsa belə, bu müxalifətin bazisində hazırlanmayacaq.
Müxalifət tarixən Rusiyadan uzaq gəzib, Kremli lənətləyib və Moskvanın müxalif düşərgəsi ilə heç vaxt əməkdaşlıq etməyib. Postsovet ölkələrində müəyyən qədər Gürcüstan müxalifəti ilə Müsavat arasında müttəfiqlik olub. Onlar həmişə Qərbə inteqrasiya, liberal siyasət xəttini əsas tutaraq ABŞ-dan dəstək gözləyib. Qərbsə hər dəfə iqtidarla alver edərək xalqı və müxalifəti satıb, 2003-dən bəri isə sözügedən partiyalara etimad göstərmir.

Kreml və “Ağ ev”in planları...

İndisə “Milyarderlər İttifaqı” timsalında Kremlin rəsmi Bakıya təzyiqləri işə salması müxalifəti ruhlandırıb. AXCP-Müsavat başqa olmaqla bu düşərgə güman edir ki, Rusiya 2013-ə proje hazırlayıb və seçkilərdə dəyişiklik olacaq. Amma yenə də ofis müxalifətçiliyi yolunu tutan siyasətçilər postsovet respublikalarındakı müxalifətlərlə heç bir əməkdaşlıq etmirlər.
Əgər Kremlin Azərbaycanda iqtidarı de-montaj etmək layihəsi varsa da, burada müxalifət heç bir rol ala bilməyəcək. Çünki Moskvanın yetərincə burada kadrları və imkanları var. Kütləvi aksiyalar da təşkil edə bilər, xalqı küçələr də çıxara bilər, hökuməti qarşısında diz çökdürə də.
Qərbin isə bu ölkədə siyasi dəyişiklik niyyəti üfüqdə belə görünmür. ABŞ-ın ölkəmizdəki səfiri Riçard Morninqstarın bölgələrə səfəri və seçkilərlə bağlı hökumətlə danışıqların başlandığını deməsi müəyyən gərginlik olacağından xəbər verir. Amma diplomat birmənalı şəkildə deyir ki, demokratik seçkilərin keçirilməsinə çalışırıq.
Deməli, yenə də seçkidən sonra “demokratiyaya doğru bir addım” bəyanatı ilə Əliyevin legitimliyi rəsmiləşdiriləcək. Kreml və “Ağ ev”in planları bir-birinə tərs mütənasibdir. Qərb status-kvonu saxlamaq istəyir, Rusiya isə hakimiyyəti təzyiq altında saxlamaqla özündən daha da asılı vəziyyətə salmaq niyyətindədir. Putinin burada edəcəyi “ağ inqilab” da müxalifətsiz həyata keçiriləcək.
Oliqarxiyanın və narazı xalq kütlələrinin əli ilə iqtidarla vidalaşmaq texnologiyası məhz Rusiya təcrübəsinə əsaslanır.
Habelə, sərhədyanı ərazilərdə etnik qarşıdurmaların qızışdırılması da şimal qonşumuzun “beyin mərkəzinin” məhsuludur. Təsadüfi deyil ki, hökumət Zaqatala - Balakən və Quba-Qusar regionları ilə çox həssas rəftar edir. Bütün bu sadaladığımız faktorlardan müxalifət özünə nəticələr çıxarıb, yerini tapmalıdır. Müxalifət bu seçkidə harada olacaq sualı qoy onları narahat etsin...

Aslan