Dərs saatlarının artırılması, ixtisarlar çıxış yoludurmu?

Bu günlərdə Nazirlər Kabineti müəllimlərin dərs yükünün 24 saatdan 36 saata qaldırmaqla bağlı qərar verdi. Bundan başqa, Təhsil Nazirliyi müəllimlərin akreditasiyasını keçirmək, ixtisarlar aparmaq niyyətindədir. Bu kimi addımlarla rəsmilər düşünür ki, müəllimlərin əmək haqqı sahəsində ciddi irəliləyişə nail ola biləcəklər. Görəsən, həmin addım müəllimlərin sosial vəziyyətinin əsaslı şəkildə yaxşılaşmasına xidmət edəcəkmi? Yoxsa, bu sahədə, dərs yükünü artırmamışdan öncə, müəllimlərin həyat səviyyəsinə ciddi təsir edəcək daha önəmli addımların atılması vacibdir?
Razi Abasbəyli: “Müəllimlər arasında ixtisarlar aparmazdan qabaq onların əmək haqlarının artırılması ilə bağlı iradənin ortalıqda olması vacibdir”
Ümid Partiyası sədrinin müavini Razi Abasbəylinin fikrincə, Nazirlər Kabinetinin dərs yükünün artırılması qərarı müəllimlərin sosial durumunun yaxşılaşmasına xidmət etmir: “Nazirlər Kabinetinin bu yaxınlarda verdiyi qərarla müəllimlərin maksimal dərs yükünü 24 saatdan 36 saata qədər qaldırması əslində bu kateqoriyadan olan insanların əmək haqlarının yüksəldilməsi üçün mühüm rol oynamayacaq. Çünki dərs saatları üçün büdcədən əmək haqları istiqamətində ayrılan vəsaitlər yetərincə deyil. Azərbaycanda müəllim ordusunun sayı şagirdlərə nisbətdə dünya ölkələri ilə müqayisədə həddən çoxdur. Ona görə də bu sahədə ixtisarların olması lazımdır. Lakin bu sahədə ixtisarları həyata keçirməzdən öncə ilk olaraq müəllimlərin əmək haqlarının əsaslı şəkildə artırılması ilə bağlı ortalıqda qərar olmalıdır. Hökumət ortalığa iradə qoymalıdır ki, növbəti mərhələlər üçün bu sahədə ciddi rəqabət yaransın. Bakı şəhərində müəllimlərlə bağlı sıxlığın olduğu bəllidir. Ona görə paytaxta münasibətdə bu islahatları həyata keçirmək mümkündür. Lakin ölkənin regionlarında, xüsusən də, ucqarlarda ixtisaslı müəllimlərin çatışmadığı da bir reallıqdır. Bu müəllimlər arasında hansı ixtisarlar aparılacaq, hansı şəkildə akreditasiya həyata keçiriləcək? Bunun mexanizmi ortalıqda yoxdur. Pedaqoji ixtisaslar üzrə ali məktəbi bitirən gənclər bölgələrdə müəllim işləmək istəmir. Bu bir reallıqdır. Bu istiqamətdə ciddi dönüşə nail olmaq üçün ilk öncə əmək haqlarının ciddi şəkildə artırılması istiqamətində düşünmək lazımdır. Ardınca, gənc kadrları bölgələrdə işləməyə həvəsləndirmək üçün stimullaşdırıcı addımlar atmaqla onlarda müəllim peşəsinə marağı artırmaq gərəkdir. Yəni müəllimlər arasında ixtisarlar aparmamışdan qabaq onların əmək haqlarının artırılması ilə bağlı iradənin ortalıqda olması vacibdir. Əmək haqqı dərs yükünə görə təyin olunmalıdır. Eyni zamanda, dünya praktikasında mövcud olan digər həvəsləndirici mexanizmlərdən də yararlanmaq lazımdır. Fəaliyyətə, əlavə göstəricilərə görə əmək haqqına vəsaitlərin daxil olması nəzərdə tutulmalıdır. Müəllimin minimum əmək haqqı 800 manat olmalıdır. Çünki müəllim elə bir sahədə çalışır ki, hətta istəsə belə digər fəaliyyət növləri ilə məşğul olmağa imkanı və vaxtı olmayacaq. Səhər saat 8.00-da dərsə gələn müəllim günorta saat 15.00-16.00 radələrinə qədər məktəbdə olur. Bundan sonra da digər işlərlə məşğul olmağa vaxtı çatmır. Əvəzində isə 36 saata görə aldığı maaş 230-260 manatı keçmir. Bu vəsaitlə isə Azərbaycanda bir insanın belə normal yaşaması mümkün deyil. Bütün deyilənlərə əsasən hesab edirəm ki, öncə müəllimlərin əmək haqlarının artırılması istiqamətində addım atılmalı və yalnız bundan sonra islahatlar aparılmalıdır. Nazirlər Kabinetinin dərs yükünün artırılması ilə bağlı qərarı isə müəllimlərin sosial vəziyyətinin yaxşılaşmasına xidmət etmir”.
Məhərrəm Zülfüqarlı: “Dərs yükünü artırmaqla müəllimin maaşının əsaslı şəkildə qaldırılmasına nail olmaq mümkün deyil”
Turizm Universitetinin müəllimi Məhərrəm Zülfüqarlı da bu qənaətdədir ki, müəllimin dərs yükünün artırılmasına ehtiyac yoxdur. Bunun müqabilində, əmək haqlarının ciddi artımı üzərində fikirləşmək lazımdır: “Müəllimlərin əmək haqlarının qaldırılması istiqamətində uzun müddət müzakirə getdi ki, bu kateqoriyadan olan insanlara dövlət qulluqçusu statusu verilsin. Hətta bu məsələ yüksək səviyyədə razılaşdırıldı. Amma sonradan birdən-birə unuduldu və bu məsələ arxa plana keçdi. Keçən ilin ortalarında isə müəllimlərin əmək haqqı cəmi 10 faiz civarında artdı. Belə artımlarla müəllimlərin əmək haqqı sahəsindəki problemini aradan qaldırmaq qeyri-mümkündür. Proses də göstərdi ki, bu artımların müəllimlərin sosial vəziyyətinin yaxşılaşmasına cizi də olsa təsiri olmadı. İndi isə dərs yükünün artırılması və ixtisarlara getməklə düşünürlər ki, müəllimlərin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ciddi addım atmış olacaqlar. Amma bu addımla müəllimin maaşının əsaslı şəkildə artırılmasına nail olmaq mümkün deyil. Yaxşı olardı ki, dərs yükünün artırılması əvəzində ilk öncə əmək haqlarının yüksəldilməsi istiqamətində düşünərək qərar versinlər. Belə bir addıma getməklə keyfiyyətin yüksəldilməsinə də çatmaq olar. Belə ki, müəllim az saat dərs deməklə daha yüksək keyfiyyət göstəricisinə nail olur, nəinki özünü yoraraq daha artıq saat ərzində dərs deməklə. Dərs yükünü 24 saatda saxlamaqla maaşları artırmaq gərəkdir. Ali məktəblərdə də əvvəl dərs yükü 500 saat idisə, indi bu rəqəm 600 saata çatdırılıb. Belə olması ilə əmək haqlarımızda da elə bir irəliləyiş gözə çarpmır. Fikrimcə, bu istiqamətdə beynəlxalq təcrübəyə istinad edilməlidir. Əmək haqqı da məhz ona uyğun təyin edilməlidir. Güzey Kbrıs Türk Respublikasında elmlər namizədi 2000-2500 avro maaş alır. Azərbaycanda isə təxminən 500 manat. Səlahiyyətli qurumların bu istiqamətdə ciddi düşünərək qərar qəbul etmələri vacibdir. Amma təəssüf ki, onlar hələ buna getmək istəmirlər. Universitetdə Boloniya sisteminə uyğun olaraq dərs deyirəm, amma əmək haqqım bu sistemə uyğunlaşdırılmayıb. Bunun özü də doğru yanaşma deyil. Keyfiyyətin yüksəldilməsinin bir yolu var, o da əmək haqlarının əsaslı şəkildə artırılmasından keçir. Təəssüf ki, rəsmilər hələlik bu barədə düşünmək istəmirlər".
Həsən İSLAMOV