NATO ölkələri və ABŞ Azərbaycanla bağlı
hakimiyyət dəyişikliyi planı üzərində işləmir,
lakin dəyişikliklərin olmayacağı da birmənalı deyil

“2014-cü ilə qədər Azərbaycanda hakimiyyət dəyişməyəcək» artıq Ağ Evdəki «Qafqaz masası»nda bu müdhiş planın detalları müzakirə edilir. Hələlik tam məxfi müzakirələr barədə detallı bilgilər əldə etmək mümkün olmasa da, ortada olan siyasi dəyişmələr, ABŞ-ın Azərbaycanla bağlı olaraq stratejilərindən fərqli yanaşmalar var. Həm Azərbaycanda baş verən siyasi dəyişikliklər, həm də Vaşinqtonun rəsmi Bakıya siyasi təzyiqləri yumşaltması ictimailəşmiş informasiyaların və mediaya sızdırılan faktların incələnməsi bir daha sübut edir ki, əslində NATO ölkələri və ABŞ Azərbaycanla bağlı hakimiyyət dəyişikliyi planı üzərində işləmir.
Lakin dəyişikliklərin olmayacağı da birmənalı deyil. ABŞ 2014-cü ilin sonuna qədər Azərbaycan iqtidarı ilə çox mühim strateji plan üzərində işləməklə bağlı olaraq razılaşma əldə edib. İndi Rusiya ciddi cəhdlə bu razılaşmanın baş tutmaması üçün mübarizə aparır. Siyasi şərhçilərimiz hesab edirlər ki, əgər razılaşma əldə edilsə bu ABŞ üçün ən azı 49 milyard dollar qazanc deməkdir. Söhbət isə aşağıdakı informasiyadan gedir:
- 2014-cü ilin sonuna kimi İSAF qoşunları Əfqanıstandan çıxacaq və yüklərin bir hissəsi Azərbaycanın təmin etdiyi tranzit dəhlizdən çıxarılıb Avropaya və digər ölkələrə daşınacaq. Azərbaycan xarici işlər nazirinin müavini Araz Əzimov bildirir ki, hazırda Azərbaycan ərazisindən İSAF əməliyyatı çərçivəsində Əfqanıstana yüklərin daşınmasının davam edir. O qeyd edib ki, Azərbaycan bu imkanı NATO-ya öz töhfəsi kimi təqdim edib: "Bu tranzit imkanlardan NATO-ya üzv ölkələr, tərəfdaş ölkələr istifadə edir. Düzdür, 2014-cü ilin sonuna kimi İSAF qoşunları Əfqanıstandan çıxarılacaq və yüklərin bir hissəsi Azərbaycanın təmin etdiyi tranzit dəhlizdən çıxarılıb Avropaya və digər ölkələrə daşınacaq. Hazırda bu imkandan istifadə edilir. Lakin daha böyük miqyasda yüklər 2013-cü ilin ikinci yarısından daşınmağa başlayacaq. Çünki bir il ərzində, yəni 2014-cü ildə bütün qoşunların çıxarılması planlaşmış şəkildə olmalıdır. Birdən-birə bütün yüklərin çıxarılması mümkün deyil. Çünki İSAF bu ilin sonuna qədər Əfqanıstanda qalmalıdır və öz missiyasını yavaş-yavaş yerli hökumətə təhvil verilməlidir. Əfqanıstan hökuməti bütün imkanları ona yönəldib ki, ölkənin bütün ərazisinə öz suveren nəzarətini təmin etsin və təhlükəsizliyin təminatı məsələsinə özü nəzarət etsin. Bu proses indi də davam edir və demək olar ki, 90 faiz yerinə yetirib. Biz də öz tərəfimizdən Əfqanıstanla bütün istiqamətlərdə əməkdaşlıq edirik və əməkdaşlığı davam etdirməyə hazırıq".
İndi isə qayıdaq bu daşınma üzrə ABŞ-ın və NATO-nun əldə edəcəyi gəlirlərə. Adıçəkilən güclər Azərbaycan ərazisindən tranzit olaraq istifadə etməklə təkcə 49 milyard dollar irəli düşməyəcəklər. Həmçinin də onlar siyasi maraqlarını təmin edəcəklər. Hətta bəzi məxfi informasiyalarda daşınan yüklərin bir qisminin Azərbaycan ərazisində saxlanılacağı da bildirilir.
Azərbaycan iqtidarı isə tərəfdaş olaraq bu iri hərbi-siyasi projeyə qoşulmaqla iqtidar dövrünü bir qədər uzada biləcək. Məsələ burasındadır ki, iqtidarda bu ömüruzatma ehtimallarına daha çox inanlar var. Amma projeyə qarşı çıxanlar da yox deyil. Rusiya birmənalı olaraq rəsmi Bakının NATO ilə bu qədər yaxınlaşmasının sərt şəkildə əleyhinədir. Hələlik kiçik ranqlı Kreml sözçülərini çıxsaq, NATO-nun Azərbaycandan yükdaşınmaları ilə bağlı bəyanatları yoxdur. Amma əvəzində NATO ilə əməkdaşlıq edən Azərbaycan ordusu, Müdafiə Nazirliyi ilə bağlı olaraq «qara piar» kampaniyası mütəmadi xarakter alıb. Ölkə daxilində iğtişaş şəkilində lokal etirazlar təşkil edilir. Və Kreml Bakıdan istədəyini almadığından Söyün Sadıqovun, «Milyarderlər Konseyi»nin patronajlığı ilə Bakıya şantaj xarakterli siyasi bəyanatlar ünvanlayırlar.
Bəs Rusiya Azərbaycandan nə istəyir? Rusiya prezidenti Vladimir Putin 2 gün əvvəl mətbuata verdiyi açıqlamasında «2014-cü ilə qədər Avrasiya Birliyi yaradılacaq» sözünü çox ağır hökmlə ifadə etdi. Bu birlik əslində SSRİ-nin bərpa edilməsi kimi qiymətləndirilir. Deməli Rusiya Azərbaycanda iqtidarı dəyişməkdən çox bu birliyə qoşulmağa məcbur etmək istəyir. Əgər bu mümkün olmasa böyük ehtimalla Şimaldan yeni bir prezidentliyə namizəd yollamaq haqda düşünür.
ABŞ isə NATO yüklərinin daşınması və digər iri strateji projelərini həyata keçirmək üçün Azərbaycan iqtidarı ilə əməkdaşlıq edir. Lakin bu heç də birmənalı olaraq o anlama gələ bilməz ki, iqtidarı dəyişmək, bu şəkildə idarəedən iqtidarla əməkdaşlıq etmək daimidir. Aldığımız informasiyalara əsasən Azərbaycan iqtidarı ABŞ-dan islahatlarla bağlı tələbləri artıq alıb.
Deməli hər iki halda sonuc şahmatda olduğu kimi MAT vəziyyəti yaradır. Rusiyanın istədiyini etdikdə iqtidar dəyişməlidir – bunu ABŞ və Qərb anlayır və hesablayır. Bu istəkləri etməyib hakimiyyətini qorumaq üçün ABŞ və Qərbin tələb etdiyi islahatları da həyata keçirmək iqtidarın sonunu yaxınlaşdırır.Bütün hallarda Azərbaycanda çox ağır bir situatsiya yaranıb. Və çox ilginc xəbərlərə görə, Rəsmi Bakı mayın sonuna qədər qərarını verməlidir. Bu istək seçkilərdə hansı şəkildə iştirak ediləcək və beynəlxalq güclərin Azərbaycan iqtidarı ilə bağlı nə edəcəklərini müəyyənləşdirəcək.
GUNDEMİNFO.AZ-ın
Analitik Ekspert Qrupu