Neçə illərdir Azərbaycanın təhsil məmurlarının zurna-balabanla
ifa etdikləri “təhsil islahatı” havası millətin başını qatmaq üçünmüş

Ötən yazımda 15 yaşlıların biliyinin qiymətləndirilməsi üzrə dünyada ən mötəbər təşkilat sayılan OECD-nin PİSA proqramından AR Təhsil Nazirliyinin səssiz-səmirsiz çıxması haqqında danışmışdım. Bu rüsvayçı vəziyyətlə bağlı sual etmişdim: Nazirlik bu proqramdan imtina etməsinin səbəbini nədən cəmiyyətə açıqlamır? Nəhayət ki, sualıma cavab gəldi, özü də təhsil sektorunun inkişafı üzrə Dünya Bankı layihələrinin əlaqələndirmə qrupunun direktoru Elvin Rüstəmovdan. Kaş ki gəlməyəydi...
Direktor “Azadlıq” radiosuna müsahibəsində deyib: “Təhsil Nazirliyinin mövqeyi belə olub ki, nəticələrdə elə bir dəyişiklik gözləmiriksə, niyə pul xərcləyib bu testdə iştirak edək? Bir az vaxt verək, məzmun islahatları gəlsin 15 yaşlıları da əhatə etsin, sonra qatılaq və fərqini də görək”. Anlaşılmayacaq bir şey qalmadı ki? Adam açıq-aydın öz dili ilə deyir ki, biz qiymətləndirmənin nəticələrindən heç bir dəyişiklik gözləmirdik. Yəni, 2006-cı ildə 57 ölkə arasında 55-ci, 2009-cu ildə isə 65 ölkə arasında 64-cü yeri tutmuşuqsa, 2012-ci ildə PİSA-da iştirak etməyimizin nə anlamı vardı, yenə axırıncı yeri tutacaqdıq. Bərəkallah! Deyəsən, Rüstəmov durnanı lap gözündən vurub! Onun məntiqindən belə çıxır ki, neçə illərdir Azərbaycanın təhsil məmurlarının zurna-balabanla ifa etdikləri “təhsil islahatı” havası millətin başını qatmaq üçünmüş, Misir Mərdanov və onun komandası 15 ildir bilə-bilə “zay məhsul istehsalı” ilə məşğul imiş. Ona görə də cənab Elvin Rüstəmovun “nəticələrdə elə bir dəyişiklik gözləmiriksə, niyə pul xərcləyib bu testdə iştirak edək?” – fikri təəccüb doğurur. Bu onu göstərir ki, pul Rüstəmovların yadına indi-indi düşməyə başlayıb. Sual olunur: Bəs “zay məhsullar”a indiyədək xərclənən milyonlar pul deyildi?..
Komanda indi də yeni havalara – “kurikulum” və “məzmun” havalarına keçib, Elvin Rüstəmovun təbirincə desək, yeni kurikulumla bağlı “təhsilimizdə çox ciddi məzmun dəyişiklikləri gedir, Azərbaycan öz məzmununu yaradır, bu məzmun 15 yaşlılara çatsın görək nəticəsi nə olur”. Həə, bax buna deyərlər, “... yaz gələr, yonca bitər”. Amma təhsilimizə yazın gəlməyəcəyi, eləcə də yoncanın bitməyəcəyi bəri başdan da bəllidir, görünən kəndə bələdçi lazım deyil ki! Kim də bilməsə, cənab Rüstəmov yaxşı bilir ki, “məzmun”, “kurikulum” adlandırdığı şeylər onun çalışdığı qurum üçün çürük qozdan başqa bir şey deyil. “Pul dərdi çəkən” Rüstəmov görəsən, nəyə görə səkkiz ildir onun rəhbərliyi altında bu içi boş sözlərə xərclənən milyonlarla krediti yadına salmır. Şagirdlərimiz 2015-ci il qiymətləndirməsində TQDK tərəfindən çıxdaş edilmiş dərsliklərləmi, yaxud cəfəng kurikulumlarlamı yer tutacaqlar? Atalarımız doğru deyib: Utanmasan oynamağa nə var!
Rüstəmovun müsahibəsində diqqətçəkən bir məqam da var: “Məqsədimiz o deyil ki, külli miqdarda pul xərcləyək, bütün müəllimləri maarifləndirək ki, PİSA-nın nəticələri belə olub. Bütün müəllimlər onu bilməyə də bilər. Əsas odur ki, PİSA-nın nəticələrini təhsil üzrə beyin mərkəzləri təhlil etməlidir”. Qəribə vəziyyət yaranıb: Bir tərəfdən, PİSA-nın Təhsil Kollegiyası direktorunun müavini Andreas Schleicher “Azadlıq” radiosunun sorğusuna cavabında bildirir ki, AR Təhsil Nazirliyi bizdən heç bir tövsiyə istəməyib, digər tərəfdənsə, Elvin Rüstəmov PİSA nəticələrinin nazirliyin beyin mərkəzlərində təhlilindən danışır. Sual olunur: Bir halda ki, PİSA-nın nəticələri ilə bağlı sənədlər əldə yoxdur, onda cənab Rüstəmov nəyin təhlilindən danışır? Yaxud o, “beyin mərkəzi” dedikdə, nəyi nəzərdə tutur? Əgər burada söhbət Təhsil Problemləri İnstitutundan gedirsə, şəxsən mənim fikrimcə, bu qurumu ancaq “ahılların beyin mərkəzi” adlandırmaq olar. Belə ki, orada çalışan rəhbər kadrların ən gənci təqaüd yaşındadır. Başda direktor və onun müavinləri olmaqla, əksəriyyətinin yaşı 70-90 arasındadır. Dünyanın harasında bu yaşda insanlar çağdaş təhsil işi və onun təhlili ilə məşğul olurlar?! O ki qaldı müəllimlərin maarifləndirilməsi məsələsinə, bax bu, Azərbaycanın təhsil məmurlarının müəllimlərə münasibətinin göstəricisidir. Onların dünyagörüşünə görə, müəllim heç nə bilməli deyil. Bilmək hüququ ancaq onların təyin etdiyi şəxslərə verilib. Türklər demiş, “sevsinlər sənin məntiqini, cənab Rüstəmov!”.

Nadir İSRAFİLOV,
təhsil eksperti