"O qanun ki, bir oxunuşdan keçib yoxa çıxırsa, deməli, həmin qanun hansısa məmurların maraqlarına ziddir".

"Bu ilin ötən dövrü ərzində respublika üzrə sahibkarlıq subyektlərinin 3859 investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 262,7 milyon manat güzəştli kredit verilib", - bunu Trend-ə açıqlamasında Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun icraçı direktoru Şirzad Abdullayev deyib. Onun sözlərinə görə, bu kreditlər hesabına 10 900-ə yaxın yeni iş yerinin yaradılması nəzərdə tutulub:
"İndiyədək Aran iqtisadi rayonunda fəaliyyət göstərən sahibkarlıq subyektlərinin 6860 investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 313,9 milyon manat güzəştli kredit verilib. Verilmiş güzəştli kreditlər 27 mindən çox yeni iş yerlərinin yaradılmasına imkan verir".

Sahibkarlığa Dəstək Milli Fondunun 2012-ci ildəki illik hesabatında da güzəştli kreditlərin verilməsi ilə bağlı xüsusi bənd var. Ancaq nə bu hesabatda, nə də qurum rəhbərlərinin açıqlamalarında həmin güzəştli kredit üçün müraciət edən sahibkarların, onların təmsil etdikləri sahibkarlıq müəssisələrinin adları yer almayıb. Fondun hesabatındakı "sahibkarlıq subyektlәrinә verilmiş dövlәtin güzәştli kreditlәr" bölümündə deyilir ki, dövlət 2012-ci ildә 2 419 sahibkarlıq subyektinә 218 milyon manat güzәştli kredit verib. Bu kreditlәr hesabına 9100-dәk yeni iş yerinin yaradılması nәzәrdә tutulub. 2012-ci ildә Sahibkarlığa Kömәk Milli Fondu vasitәsilә dövlәtin güzәştli kreditlәrini almaq mәqsәdilә sahibkarlıq subyektlәri tәrәfindәn 38 müvәkkil kredit tәşkilatına ümumilikdә 2602 müraciәt daxil olub. Müvәkkil kredit tәşkilatları tәrәfindәn müraciәtlәrin 2579 - u müsbәt qiymәtlәndirilib. Müraciәtlәr üzrә ümumi kredit tәlәbatı 241 719.5 min manat, o cümlәdәn müsbәt qiymәtlәndirilmiş müraciәtlәr üzrә 239 356.5 min manat, imtina olunmuş müraciәtlәr üzrә 2363 min manat olub".

Sahibkarlığa Dəstək Milli Fondunun əməkdaşı Samir Hümbətov cumhuriyyet.info-ya açıqlamasında bildirdi ki, illik hesabatda müəssisənin adı ona görə yer almayıb ki, bu kommersiya sirri daşıyır:
"Odur ki, bizimlə əməkdaşlıq edən kredit təşkilatlıarı həmin müəssisələrin adlarını açıqlamırlar. Bizim onlarla müqaviləmiz var. Həmin müqavilədə bir bənd var. Müştərilərlə bağlı kommersiya sirrinin qorunmasına xüsusi təminat verilir. Sahibkarın adı da kommersiya sirri daşıdığına görə, məlumatı biz öz hesabatımızda verə bilmirik".

Milyonlar Alan Sahibkarlar Kimlərdir?İqtisadçı ekspert Rövşən Ağayev deyir ki, sadə kəndli nə güzəştli kreditlərdən, nə də sahibkarlara kənd təsərrüfatı istehsalçılarına tətbiq olunan vergi güzəştlərindən istifadə edə bilmir:
"Hökumət həmişə kənd təsərrüfatına güzəştlər etdiyini, bu sahəyə güzəştli kreditlər verdiyini deyir. Bu gün o güzəştlərin əhatə dairəsi çox məhduddur. Oliqarx məmurlar və onların ətrafındakı insanlar başlayıb bölgələrdə iri meqafermalar, fermer təsərrüfatları yaratmağa. Hökumət də həmin "sahibkarlara" Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu vasitəsilə böyük vəsaitlər ayırır. Məsələn, Ağdamın bir kəndində iki böyük təsərrüfat yaradılıb. Ağcabədidə "Atena" şirkəti 2 böyük ferma kompleksi yaradıb. Gəncənin kəndində bu gün 3 fermanın tikintisi gedir. Üstəlik, Beyləqanda, Ağcabədidə, Tərtərdə taxılçılıq müəssisələrinin yaradılmasına başlanıb. Beyləqanda Şəfəq kolxozunda böyük, 5000 başlıq meqaferma yaradılıb. Bunlar hansısa kəndliyə aid olan müəssisələr deyil. Ancaq həmin müəssisələr həm hökumətin vergi güzəştlərindən, həm də güzəştli kreditlərdən istifadə edəcəklər. Bu günə qədər həmin güzəştlərdən faydalanan sahibkar yox idi. Hökumət ölkənin maliyyə resurslarından istifadə edib belə müəssisələr yaratmağa başlayıb. Hər şey öz əllərindədir".

Rövşən Ağayev deyir ki, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin qorunması adı altında maraqlı şəxslər bir manat xərc çəkmədən ferma yaradıblar. Üstəlik, Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan pul alır, Avrolizinq vasitəsilə heyvan gətirirlər:
"Bir sözlə, əllərini ciblərinə qoyub o pulu sıravi fermerin əlindən alıb, göydəndüşmə hansısa bir sahibkara böyük vəsait ayırmaqla pul qazanırlar. Texnikanı Avrolizinqdən, pulu Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan, torpağı isə dövlət büdcəsindən götürürlər. Hələ Milli Məclisdən güzəştli kreditlər də alırlar. Bu insanlar güzəştli kreditlərdən özlərinə xidmət etmək üçün yararlanırlar. Bütün bunlar isə Azərbaycandakı kiçik fermerlərin, kiçik sahiblarlığın süqutuna səbəb olacaq. Dövlət əlində olan ehtiyat torpaqlarını ayrı-ayrı oliqarxların ərtafında olan iqtisadi qruplara verir. Üstəlik, dövlətin maliyyə resurslarını da bu istiqamətə yönəldir. Kiçik fermerçilik məhv olur. Böyük meqafermaların qarşısında, əlində 1-2 hektar torpağı olan, üstəlik, kreditə çıxışı olmayan sahibkarlar dura bilməyəcək. Məcbur olub öz torpaqlarını kimlərəsə təhvil verəcəklər. Belə şəraitdə qorxuram yaxın 5-6 ildə kiçik təsərrüfatlar tamamilə sıradan çıxsın".

Güzəştli kreditlər kimlərə, hansı prinsiplərlə verilməlidir?

Ekspert hesab edir ki, əgər hökumət sahibkarlara fayda vermək və kredit güzəştlərindən kəndlinin normal istifadə etməsini istəyirsə ayrı-ayrı meqafermalar yaratmaqdansa kiçik fermerlərin birləşməsini stimullaşdırmalıdır:
"Hökumət koperativlərin yaranmasını dəstəkləməliydi. Onlara həm vergi güzəştləri tətbiq oluna bilərdi, həm də güzəştli kreditlər. Təəssüf 4 ildir bununla bağlı qanun layihəsi Milli Məclisdə birinci oxunuşdan keçir. Sonra yoxa çıxır. Bu hökumətin praktikası isə göstərir ki, o qanun ki, bir oxunuşdan keçib, yoxa çıxırsa, deməli, həmin qanun hansısa məmurların maraqlarına ziddir".

Ümumi mənzərə ondan ibarətdir ki, hakimiyyətdə oturan pul sahibləri dövlət xəzinəsinin hesabına bizneslərini genişləndirirlər. Nə əyalətdə, nə də şəhərdə iri biznes sahibləri kimlərdir tanımırıq. Halbuki, istər Rusiyada, istərsə də Türkiyədə, yəni analoqu olan cəmiyyətlərdə iri kapital sahiblərini və nə qədər varidata sahib olduqlarını hər kəs bilir. Bizdə isə bu kommersiya sirri adlanır.

Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun rəsmi saytında ötən illərdə ayrılmış milyonlarla kredit sahiblərindən heç birinin adı açıqlanmır. Fond bunu kommersiya sirri kimi gizlədərək hesabatda məlumatı olduqca yayğın şəkildə göstərib. Məsələn, İllik istehsal gücü 59.7 min ton süd (8200 başlıq) vә 1.7 min ton әt (3000 başlıq) olan 7 cins heyvandarlıq kompleksinә 29 mln. manat ayrılıb. Halbuki Azərbaycan sahibkarlarına küllü miqdarda kreditlər ayıran beynəlxalq qurumlar illik hesabatlarında hansı müəssisəyə nə qədər pul verdiklərini şəffaf şəkildə rəsmi internet ünvanlarında yerləşdiriblər. Məsələn, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının rəsmi saytındakı açıqlamada göstərilir ki, Azərbaycandakı mikro, kiçik və orta ölçülü müəssisələrin maliyyələşdirilməsi çərçivəsində TBC Kredit MMC-yə 2,5 milyon dollar, Gədəbəy mineral suları müəssisəsinə 4,6 milyon avro, "Embawood" şirkətinə 12 milyon dollar, "Mətanət A" şirkətinə 7 milyon avro civarında kredit ayırıb. Ümumilikdə bu günə qədər AYİB Azərbaycan iqtisadiyyatında müxtəlif sektorlara 2,1 milyard avro investisiya qoyub. Bundan sonra isə daha 5,3 milyard avro yatırılacağı xəbər verilir.