Təhsil Nazirliyinin mövqeyi ilə razılaşmayanlar qaranlıq məqamların olduğunu əsas gətirirlər

Təhsil Son zamanlar Azərbaycan ictimaiyyətini narahat edən əsas məsələlərdən biri də, orta məktəblərdə təhsil müddətinin artırılmasıdır. Valideynlər bu müddət ərzində uşaqların təhsil haqqlarını neçə ödəyəcələrini düşündükləri halda, şagirdlər isə 12 ilin necə gəlib keçəcəyini düşünürlər. Bəs görəsən, təhsilimizin inkişafının əsas məqsəd olduğunu vurğulayanlar burada vaxt itiksi olmadan bilik sahibi olmaq istəyən şagirdlərin fikirlərini nəzərə alıblarmı? ANS PRESS-in 12 illik təhsillə keçidlə əlaqədar olaraq apardığı araşdıra müxtəlif qaranlıq məqamları üzə çıxarıb.

Təhsil Nazirliyindən bildirdilər ki, ümumi təhsil müddətinin 12 il müəyyənləşdirilməsi, ölkə prezidentinin 24 oktyabr tarixli sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası” sənədində təsbit edilib. Həmçinin Nazirlikdən sənəddə 10 illik icbari ümumi orta və 2 illik tam orta təhsil səviyyələrini əhatə edən modelin qurulması məqsədəuyğun hesab edildiyini də qeyd ediblər. Bəs görəsən sənəd hazırlanarkən hansı prinsilər nəzərə alınıb? Görəsən, uşaqların psixoji durumundan tutmuş məktəbə uşaq göndərən ailənin maddi durumunun bu müddətdə olacaq təhsil haqlarını ödəməyə kifayət edəcəkmi?

Sualımıza cavabında nazirlikdən dünyanın əksər inkişaf etmiş ölkələrində ümumi təhsilin müddəti 12 il, bəzilərində bundan da artıq olduğu bildirilib. Nazirlikdən 12 illik ümumi təhsilə keçid müddət artırıldığı üçün mövcud tədris proqramlarının yüngülləşdirilməsinə, təlim materiallarının səmərəli tədrisinə əlverişli şəraitin yaranmasına və buna görə də uşaqların sağlamlığının mühafizəsinə müsbət təsir göstərəcəyini də qeyd ediblər.

Təhsil Nazirliyindən yeni 12 illik təhsilinə keçiddən sonra şağirdlərin biliyinin qiymətləndirilməsi məsələsinə belə aydınlıq gətiriblər: “Tam orta təhsil səviyyəsinə isə icbari hesab edilən ümumi orta təhsil səviyyəsini bitirənlər təlim nəticələri və potensiallarına görə müsabiqə əsasında qəbul edilir”.

Nazirlikdən həmçinin, 12 illik təhsilə keçiddən sonra ümum təhsil məktəblərində təhilin təmayülləşəcəyini də bildiriblər. “Təhsil haqqında” Qanuna, “Ümumtəhsil məktəbinin Nümunəvi Nizamnaməsi”nə görə və Dövlət Strategiyası sənədində nəzərdə tutulduğu kimi, ümumi təhsilin tam orta təhsil səviyyəsində təhsil müxtəlif təmayüllər üzrə təşkil olunacaq”

Bu 12 illik təhsilin nə olması, bu poressə keçidin hansı yolla aparılması ilə bağlı Təhsil Nazirliyinin mövqeydir.

Təhsil ekspreti Nadir İsrafilov isə məsələ ilə bağlı başqa fikirdədir. Onun fikrincə. bu məsələlərdə qaranlıq məqamlar var. N.İsrafilov, qaranlıq məqamları Yeni Təhsil Strategiyasının fəaliyyət planının olmaması ilə izah edib: “Məktəblərin hamısı, yoxsa konket ayrı-ayrı məktəblər bu sistemə keçəcək? Bu məsələlərdə müəyyən qaranlıqlar var. Baxmayaraq ki, yeni təhsil strategiyasında 12 illik təhsilə keçid nəzərdə tutulub, amma demirlər ki, nə vaxtdan keçiləcək, hansı formada keçiləcək? Təhsil Strategiyasının özü vacib sənəddir və ordakı fəaliyyət planı ortalıqda deyilsə, burada müəyyən qaranlıqlar var”

Nadir İsrafilov, təhsilin keyfiyyətinin müddətlə heç bir bağlılığının olmadığını da da qeyd edib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda hal-hazırda elə kurslar var ki, 12 illik təsil müddətində öyrədilənləri 5-6 aya öyrədirlər: “Sovet dönəmində bizdə 7 illik icbari təhsil olub, ümumi orta təhsil isə 10 illik olub.Bu dövrədə Azərbaycan təhsili öz intibah dövrünü keçib. Əsas məsələ təhsil və tədris planlarının necə hazırlanmasıdır. 12 illik təhsilə keçid işin bir tərəfidir. Deyirlər ki, 10 illik təhsil icbari təhsil olacaq. Belə çıxır ki, iki ili biz yalnız tələbə hazırlayacağıq”.

Azərbaycanda məktəbəqədər təhsillə əhatələnmənin aşağı olduğunu deyən təhsil eksperti, bütün ölkənin məktəbəqədər təhsillə əhatə olunması üçün 30-40 ilin lazım olduğunu qeyd edib: “Strategiyada göstərilir ki, respublikanın 90%-i məktəbəqədər təhsillə əhatə olunacaq. Amma indi şəhərlərimizdə məqtəbəqədər təhsil 23%, kəndlərdə isə 8%-dir.Ümumilikdə isə ölkənin 16%-i məktəbəqədər təhsillə əhatə olunub. Bəs Azərbaycan məktəbəqədər təhsillə nə vaxt tam təmin olunacaq? Bu, ola bilsin, 30-40 ilə həyata keçirilsin”.

N.İsrafilovun sözlərinə görə, 6 günlük sistemdən 5 günlüyə keçdikdən sonra məktəblərdə dərs proqramları daha da sıxlaşdırılıb. Onun sözlərinə görə Təhsil Nazirliyi 12 illik təhsil siteminə keçiddən sonra konkret addımlar atmalıdır: "Tədris həftəsi 6 günlükdən 5 günlüyə keçirdikdən sonra 6-cı günün materialları sıxışdırıldı. Nəticədə 5 günlük həftəliyin proqramlarında ağırlıq əmələ gəldi. Bu baxımdan 12 illik təhsilə keçidlə əlaqədar olaraq, nazirlik müvafiq təhsil proqramları hazırlamalı və bölgü məsələlərini həll etməlidir”.

12 illik təhsil sistemində məktəbəqədər təhsilin icbariləşdirilməsinin nəzərdə tutulduğunu deyən Nadir İsrafilov, region və kəndlərdə bağçaların az olmasını bu fəaliyyətə əsas maneə kimi qiymətləndirib: “Məktəbəqədər təhsilin icbarilik məsələsi nəzərdə tutulub. Gərək bir şagirdi 100%-lik məktəbəqədər təhsillə əhatə edə ki, ondan sonra biz 100%-lik məktəbəqədər icbari təhsili tətbiq edək. Bizim elə regionlarımız və kəndlərimiz var ki, orada baxça yoxdur. Biz onda məktəbin direktorunu tənqid edəcəyik ki, sən məktəbəqədər təhsili keçməmiş, uşağı məktəbə götürmüsən!?”

Müsahibimiz, 12 illik təhsilin sonuncu iki ilində universitelərə tələbə hazırlamaq əvəzinə, şagirdlərə müxtəlif peşə vərdişlərinin öyrədilməsini təklif edib: “Türkiyədə də 12 illik təhsil tətbiq olunur. Amma onlarda “məslək okulları" var. Şagirdlər son 2 ili peşə öyrənirlər. Əgər biz bu 2 ili ali təhsilə yönəldəcəyiksə, o zaman Yeni Peşə Təhsili Strategiyası niyə hazırlanır? Təhsi Nazirliyi 12 illik təhsillə və Peşə Təhsili Startegiyası arasında hansısa şəkildə uzlaşdırılmanın aparılması ilə bağlı konkred addımlar atmalıdır”.

Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasında (TQDK) isə 12 illik təhsilin onların fəaliyyətinə aid olmadıqları fikrindədirlər. TQDK-da aparat rəhbəri Nərminə Bayramova sözlərinə görə, onlar üçün əsas odur ki, təhsilin məzmunu dəyişdirilsin: “Təhsilin neçə illik olmasının bizə aidiyyatı yoxdur. Təhsilin və tədrisin məzmunu dəyisəndə, biz bunu qiymətləndirmə zamanı nəzərə alacağıq. Bu da onsuz da daimi olan bir şey deyil”.

N.Bayramova, təhsilin məzmunun tez-tez dəyişirilməsindən şikayətlənib: “Təhsilin müddəti 12 illik və yaxud 11 illik olsun, fərqi yoxdur. Onsuz da təhsilin məzmunu krukuliuma keçiddən sonra tez-tez dəyişir. Biz də bu dəyişimləri nəzərə alaraq qiymətləndirmə sistemində dəyişiklər edirik”.

12 illik təhsildə qiymətləndirmə sisteminin dəyidiriləcəyini də bildirən müsahibimiz, imtahan zamanı verilən sualların da dəyişdiriləcəyini vurğulayıb: “Əgər təhsilin məzmunu dəyişərsə, əvvələr iki vur iki dörd öyrədirdilərsə, bu gün iki vur iki ilə ayrı şey öyrədəcəklərsə, biz də biliyin qiymətləndirilməsində və suallar qoyanda da dəyişiklik edəcəyik. İmtahanda yoxlama işlərini də başqa formda aparacağıq”.

TQDK aparat rəhbəri, 12 illik təhsilə keçidlə bağlı heç bir dəyişikliyin olmadığını da bildirib: “Bu gün deyirik ki, 12 illik təhsilə keçirik, amma hələ nəyin dəyişiləcəyi məlum deyil. Sırf 12 illik təhsilə keçidlə bağlı heç nə dəyişməyəcək. TQDK olaraq 12 illik təhsil sisteminə keçidin bizə fərqi yoxdur”.